Kıbrıs adasının asırlardan beridir içinde barındırdığı farklı toplumlardan dolayı oluşan çokkültürlü bir yapısı vardır. Bu farklılıkların bir arada barışçı bir şekilde var olmasının ve adayı yönetmesinin politik karşılığı federalizmdir. Adadaki toplumların birbiri üzerinde tahakküm kuramayacağı, ait oldukları bu coğrafyada en demokratik biçimde beraber yaşayıp, ortaklaşa yönetecekleri sistem birleşik federal bir Kıbrıstır ve bunun alternatifi yoktur.
Geçmişte denenen ve şimdilerde içinde yaşadığımız bu yapı adaya kaostan başka birşey kazandırmamıştır. Üniter devlet ısrarı, ya da ayrılıkçı, iki devlet anlayışı geçmişte olduğu gibi gelecekte de bu adaya huzur getirmeyecektir. Bu iki anlayış da toplumları ortak üretimden, birlikteliğin yaratacağı sinerjizmden ve barış içinde birarada yaşamaktan alıkoyacaktır. Buna karşılık federalizm, tüm bunları ters yüz edecek ve başkaları istediği için değil bu adanın tarihsel geçmişi ve geleceğinin dayattığı bir sistem olarak Kıbrısın ve Kıbrıslıların bölgede tekrardan önemli bir aktör olmasını getirecektir.
Yıllardır bu hedefe yönelik yapılan ve yaşanan bir müzakere süreci vardır. Bu süreci götüren liderlikler genellikle toplumlarından kopuk ve onları içselleştirmeyen bir anlayışla hareket etmektedirler. Bu süreçler defalarca adada sürekli olarak sona yaklaşıldığı halde, bir türlü sonuca varılamadan sonlanmaktadır. Geşmiş BM Genel Sekreterleri Cuellar, Gali ve Annan’la da benzer süreçler yaşanmış, hiçbir ortak kazanım elde etmeden, hatta o günleri de arayacağımız bir sonla bitmiştir.
Peki bu defa bizi bekleyen nedir? Sonuca ulaşmak ve adada arzulanan, temel insan hak ve özgürlüklerine saygı duyan, tek kimliğe dayanan, toplumların siyasi eşitliğini içeren birleşik federal bir Kıbrıs’ı yaratmak bu kez mümkün olacak mı? Bu hedefe varmak için son yılların en önemli Ekim ayına girdik. İşte tam da geldiğimiz bu noktada liderler, federalizmden yana partiler ve sivil toplum örgütleri ortak yaşamın ve federalizmin erdemlerini toplumlara anlatabildi mi? Onların geçmişte yaşanılan acılarla ve hakikatlarla yüzleşmesine olanak tanıdı mı? Toplumlarda yarım asırdan fazla süren ayrılıkların ve iletişim kopukluğunun yarattığı olumsuzlukları ve güvensizliği giderebildi mi? Bu soruların cevabı hayırdır! Şu saate kadar gerekenleri maalesef yapamadık.
Liderler, daha çok çözüm karşıtlarının çıkardıkları seslerle irkilip son dönemeçte pozisyonlarını biraz da onlara göre almaya başladılar. Görüşmelerde henüz aşılamayan ve konuşulmayı bekleyen ciddi konular vardır. “Toprak ve Mülkiyet” ile “Güvenlik ve Garantiler” başlıkları uzlaşma noktasından henüz uzaktırlar! Şimdi, maksimalist düşüncenin ve en çoğunu elde etme anlayışının herşeyi kaybetmeyle sonuçlanabileceğini akıldan çıkarmadan hareket etmek zorundayız. Bu konular, adada insanlarımızın birlikte barış içinde bir arada yaşama ve gelecek kurma hedeflerinin önüne geçmiştir.
Her iki tarafta da siyasi partiler maalesef şu ana kadar adada varılacak federal bir çözümü halka anlatmakta ciddi bir hareketlilik içinde değildirler. Aynen iki lider gibi pozisyon belirlemekte, ya çözüm karşıtı sağ unsurların argümanlarından etkilenmekte ya da mümkün olmayanı istemektedirler. İlerici ve çözümden yana siyasi partilerimiz gerek teker teker, gerekse birlikte hareket etmeli ve ortak bir dille mümkün olan bir çözümü beraberce hem liderliklerine hem de iki topluma anlatabilmelidir.
İki toplumdaki sivil toplum örgütleri ve ilerici kişiler de siyasi partilerden ayrı olarak adada federal çözümün neden gerekli olduğunu ve önümüzdeki fırsatın kaçırılmamasının önemini, hem beraber hem de kendi etki alanlarındaki toplumun her ferdini de dikkate alarak onlara vurgularken her iki lideri de pozisyonlarını gözden geçirmeye zorlamalıdırlar.
Kaçıracağımız bu fırsat, gelecekte bugünü bize aratacaktır. Çözümsüzlük durumunda adada hızla değişen nüfus yapısı ve bölgemizde bizim irade koyamayacağımız sıcak gelişmeler, adada olası bir birleşmeyi ilelebet engelleyebilme tehlikesini de içinde barındırdığını bilerek hareket etmekten başka yolumuz yoktur.
Δεν υπάρχει εναλλακτική λύση από την ομοσπονδία
«Η Κύπρος είναι ένα πολυπολιτισμικό νησί λόγω των πολλών διαφορετικών πολιτισμών που έτρεφε στο πέρασμα των αιώνων. Το ομοσπονδιακό σύστημα είναι το πολιτικό πλαίσιο μέσα από το οποίο οι διαφορετικές κοινότητες μπορούν να συνυπάρχουν ειρηνικά και να κυβερνούν το νησί. Το ομοσπονδιακό σύστημα θα επέτρεπε στις κοινότητες στο νησί να ζήσουν μαζί δημοκρατικά και να κυβερνήσουν από κοινού, χωρίς να καταπιέζουν η μια την άλλη. Σ’ αυτά τα γεωγραφικά πλαίσια κινείται η ομοσπονδιακή ενωμένη Κύπρος. Δεν υπάρχει καμία εναλλακτική λύση σ’ αυτό.
Τα συστήματα που έχουν δοκιμαστεί στο παρελθόν, καθώς και η σημερινή δομή, δεν έφεραν κάτι άλλο στο νησί, εκτός από το χάος. Η επιμονή κάποιων σε ένα ενιαίο κράτος ή άλλων σε δύο χωριστά κράτη δεν έχει φέρει και δεν θα φέρει την ειρήνη σε αυτό το νησί. Και οι δύο προσεγγίσεις εμποδίζουν τις κοινότητες στην από κοινού παραγωγή, τη συνεργασία, τη συνένωση και την ειρηνική συνύπαρξη. Η ομοσπονδία, ωστόσο, θα μπορούσε να ανατρέψει τα δεινά και να καταστήσει την Κύπρο και συνεπώς όλους τους Κυπρίους σημαντικούς παράγοντες στην περιοχή, καθώς από μόνη της η ομοσπονδία αποτελεί ένα σύστημα που προκύπτει από το ιστορικό παρελθόν αλλά και το μέλλον αυτού του νησιού.
Για το σκοπό αυτό η διαδικασία διαπραγμάτευσης συνεχίζεται για χρόνια. Αυτές οι διαδικασίες αν και ήλθαν κοντά στο να φέρουν αποτελέσματα, μέχρι στιγμής λήγουν πάντα χωρίς επιτυχία. Παρόμοιες διαδικασίες έχουν γίνει υπό την αιγίδα των πρώην Γενικών Γραμματέων του ΟΗΕ (Ντε Κουεγιάρ, Γκάλι και Ανάν) και έχουν όλες λήξει χωρίς αμοιβαία οφέλη. Αντίθετα, μας έφεραν σε μεγαλύτερη απόσταση από το παρελθόν.
Τι μας περιμένει αυτή τη φορά; Θα είναι δυνατό να επιτευχθεί ένα αποτέλεσμα και να δημιουργήσουμε μια ενωμένη ομόσπονδη Κύπρο, η οποία να βασίζεται σε μια ενιαία ταυτότητα, με πολιτική ισότητα των δύο κοινοτήτων και να σέβεται τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα και ελευθερίες;
Εχουμε μπει στον πιο σημαντικό μήνα των τελευταίων ετών, τον Οκτώβριο. Εχουμε τη δυνατότητα να επιτρέψουμε στις κοινότητες να δουν κατάματα τον πόνο και τις πραγματικότητες του παρελθόντος; Εχουμε τη δυνατότητα να ξεπεράσουμε τα μειονεκτήματα και τις ανασφάλειες που προκύπτουν από το μισό αιώνα του διαχωρισμού και της έλλειψης επικοινωνίας; Η απάντηση στις ερωτήσεις αυτές είναι: Οχι. Μέχρι στιγμής, δυστυχώς, δεν πράξαμε ό,τι είναι απαραίτητο.
Πρόσφατα, οι ηγέτες φαίνεται πως έχουν πτοηθεί από τις φωνές που καταφέρονται ενάντια στη λύση, για αυτό έχουν προσαρμόσει τις θέσεις τους ανάλογα. Υπάρχουν ακόμα σοβαρά ζητήματα που θα πρέπει να ξεπεραστούν στις συνομιλίες. Τα κεφάλαια του ”εδαφικού και της ιδιοκτησίας” και της ”ασφάλειας και εγγυήσεων” είναι μακριά από κάποια συμφωνία. Τώρα πρέπει να δράσουμε γνωρίζοντας πως οι μαξιμαλιστικές προσεγγίσεις και απαιτήσεις μπορούν να μας στοιχίσουν τα πάντα. Αυτά τα θέματα έχουν στην ουσία επιβληθεί στους στόχους για ειρηνική συνύπαρξη και την οικοδόμηση ενός κοινού μέλλοντος στο νησί.
Δυστυχώς, πολιτικά κόμματα και στις δύο πλευρές δεν δουλεύουν ενεργά για να εξηγήσουν στο λαό τι σημαίνει ομοσπονδιακή λύση. Το ίδιο και οι ηγέτες. Καθορίζουν τις θέσεις τους, επηρεαζόμενοι από επιχειρήματα της δεξιάς ή αναζητούν το ανέφικτο. Τα προοδευτικά κόμματα που τάσσονται υπέρ της λύσης, θα πρέπει, τόσο από μόνα τους όσο και από κοινού, να εξηγήσουν τη λύση τόσο στις ηγεσίες όσο και στις δύο κοινότητες.
Στο ίδιο μήκος κύματος, οι μη κυβερνητικές οργανώσεις και προοδευτικοί άνθρωποι και στις δύο κοινότητες θα πρέπει να εξηγήσουν την αναγκαιότητα μιας ομοσπονδιακής λύσης. Κυρίως πρέπει λάβουμε υπ’ όψιν ότι υπό συνθήκες της μη λύσης, η ταχέως μεταβαλλόμενη δημογραφική δομή του νησιού, καθώς και οι εξελίξεις στην περιοχή μπορεί να αποτρέψουν την ενοποίηση για πάντα. Για τούτο και θα πρέπει να πρέπει να δράσουμε αναλόγως, πραγματοποιώντας την υπέρβαση στα θέματα που υπάρχει διφωνία».
There is no alternative to federalism…
The island of Cyprus is multi-cultural because of the many different communities it harbored throughout the centuries. Federalism is the political setting within which these different communities can coexist and govern the island peacefully. The system that would allow the communities on the island to democratically live together and jointly govern without oppressing each other in this geography is a united federal Cyprus. And there is no alternative to this.
The systems tried and tested in the past, as well as today’s structure have not brought to the island anything, but chaos. Insisting on a unitary state or advocating two separate states have not, and would not bring peace to this island. Both approaches would prevent the communities from jointly producing, the synergy of uniting, and peacefully coexisting. Federalism however, would reverse all these and render Cyprus and Cypriots important actors in the region, not because others wanted it, but because it is a system arising from the historical past and the future of this island.
To this end, a negotiation process has been ongoing for years. However, the leaderships that have led this process have been detached from the communities. These processes, although they got close to bearing results, have always ended without any success. Similar processes under the auspices of past UN Secretaries-General Cuellar, Gali and Annan have all ended without any mutual gains. On the contrary, they brought us to a point, where we long for the past.
So what is awaiting us this time? Will it be possible to reach a result and to create a united federal Cyprus that is based on a single identity and the political equality of the communities, and that respects basic human rights and freedoms? We have just entered the most important month of October of the recent years. At this point, have the leaders, the pro-federalism parties, and the non-governmental-organizations been able to explain to the communities the virtues of a common life and federalism? Have they been able to allow the communities to face the pain and realities of the past? Have they been able to overcome the disadvantages and insecurities arising from half a century of separation and lack of communication? The answers to these questions are: No! So far, we have unfortunately not been able to do what is necessary.
Recently, the leaders have been intimidated by the voice of the anti-solution circles and have been adapting their positions accordingly. There are serious issues that still need to be tackled in the negotiations. The issues of “Territory and Property” and “Security and Guarantees” are far from being agreed! Now, we have to act knowing that maximalist approaches and demands may cost us everything. These issues have dominated the objectives of peacefully coexisting and building a common future on this island.
Unfortunately, the political parties on either side are not actively working to explain to the people what a federal solution is. Similar to the leaders, they are defining positions, being affected by the arguments of the right wing, or seeking the impossible. Progressive and pro-solution parties should, either on their own or together, explain the solution both to their leaderships and to the two communities.
The non-governmental-organizations and progressive people in both communities should explain the necessity of a federal solution on the island and the importance of not missing the current opportunity, and should put pressure on the leaders to review their positions.
Missing this opportunity will make us long for today in the future. We have to acknowledge that under the conditions of non-solution, the rapidly changing demographic structure of the island as well as the developments in the region may forever prevent unification. And we have to act accordingly.
![Bir seçim yazısı ya da “bizi tüm kurtaracak olan…”[*] – Sibel Özbudun](https://gazeddakibris.com/wp-content/uploads/2023/03/ozbudun-360x180.jpg)
