Çeviren: S. Erdem Türközü/Dünyadan Çeviri
Kaynak metin: https://jacobinmag.com/2021/06/lung-health-smoking-pollution-regulations-wealth-inequality
Yeni bir çalışma, zengin ve yoksul arasındaki akciğer sağlığındaki eşitsizliklerin altmış yıldır arttığını ve pandemi sırasında büyük ölçüde eşitsiz, yıkıcı sonuçlara zemin hazırladığını gösteriyor. Zenginler, kelimenin tam anlamıyla, geri kalanımızdan daha kolay nefes alıyor.
Yakın tarihli bir çalışmada, araştırmacılar, zengin ve yoksul katılımcıların akciğer işlevleri arasındaki anket verilerindeki uçurumun 1971’den bu yana genişlediğini saptadı.
Hava kirliliğinin kabul edilen ilk görünümü [1], 1943 yazında Los Angeles’ta meydana geldi ve o zamanlar otomobil odaklı hızlı bir kalkınma patlaması yaşanıyordu. Görüş mesafesi 250 metrenin altına düştü ve havadaki zararlı madde gözlerde ve akciğerlerde yanma hissine neden oldu.
ABD’deki hava kalitesi daha iyiye gitmeden önce daha da kötüleşti. Seksen milyon ABD’li[2] hala sağlıksız düzeyde hava kirliliğine sahip ilçelerde yaşıyor olsa da, genel eğilim, emisyonları azaltmak için tasarlanan düzenlemeler sayesinde 1970’lerdeki zirveden[3] bu yana düşüş gösteriyor.
Aynı dönemde, sigara içme oranları[4] hızla düştü. Bu arada, yeni işyeri düzenlemeleri[5] iç mekân hava kalitesini arttırmayı amaçladı. Hem dış hem de iç mekân hava kalitesinin iyileştirilmesi ve daha az sigara içilmesi göz önüne alındığında, ABD akciğer sağlığı eğilimlerinin çarpıcı bir şekilde yukarıya işaret edeceğini düşünebilirsiniz. Ancak bu eğilimin faydaları eşit olarak dağıtılmadı.
Genel akciğer işlevleri iyileşirken, akciğer sağlığındaki eşitsizlikler son altmış yılda devam etti veya arttı; bu, COVID-19 pandemisi sırasında sağlık sonuçlarını etkilemeye başladı.
COVID-19 bir solunum yolu hastalığı olduğundan, akciğer sağlığı, vakaların ciddiyetini belirlemede önemli bir rol oynamıştır. Akciğer sağlığı daha kötü olan kişiler daha yüksek hastaneye yatış ve ölüm riskiyle karşı karşıyadır. JAMA Internal Medicine Dergisi’nde yayınlanan “1959’dan 2018’e ABD’de Solunum Sağlığında Sosyoekonomik Eşitsizlik” başlıklı yeni bir araştırmaya[6] göre, akciğer sağlığını belirlemede sınıf, eskisinden daha büyük bir fark yaratıyor.
Akciğer sağlığındaki eşitsizlik konusunu incelemek için araştırmacılar, ulusal anketlerden elde edilen altmış yıllık verilere baktı. Anketler, alışkanlıklardan belirtilere kadar her şey hakkında bilgi topladı ve sonuçları gelir ve eğitime göre ayırmak olanaklıydı.
Bazı durumlarda anket verileri, gerçek solunum işlevi testlerinin sonuçlarını içeriyordu. Bu sonuçları incelerken, araştırmacılar, zengin ve yoksul katılımcıların akciğer işlevleri arasındaki farkın 1971’den bu yana genişlediğini buldu; bu, COVID-19 sonuçlarındaki iktisadî farklılıkları[7] açıklamaya yardımcı olabilecek bir eğilimdir.
Doğal olarak, sigara içmek öykünün büyük bir parçasıdır. Araştırmacılar, 1980’lerden önce sınıfın, kimin sigara içip kimin içmediğini çok az etkilediğini gözlemlediler. Sonraki yıllarda, sigara içme oranları en zengin Amerikalılar arasında keskin bir şekilde düştü ve en yoksullar arasında hiç değişmedi.
Ancak sigara içmek tüm görüngüyü açıklamaz. 1970’lerin sonlarında, en yüksek ve en düşük gelir gruplarında çocukluk astımının benzer bir yaygınlığı söz konusuydu. Astım oranları o zamandan beri tüm gelir grupları arasında yükselirken, en hızlı şekilde en yoksullar arasında yükseldi. Şimdi en düşük gelir dilimindeki çocukluk çağı astımı oranı, en yüksek gelir dilimindeki astım oranının iki katıdır. Çocukluk çağı astımı, kirlilik gibi çevresel etmenlerle[8] güçlü bir şekilde bağlantılıdır.
Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) ortaya çıkış sıklığındaki iktisadî eşitsizliklerin arttığı yetişkinler için aynı genel akciğer hastalığı örüntüsü geçerlidir. KOAH’ın artan hastaneye yatış, yoğun bakım ünitesine kabul ve COVID-19’dan kaynaklanan ölüm oranlarıyla olumlu bağıntılı[9] olduğu gösterilmiştir. KOAH’la bağlantılı bazı yaygın etmenleri[10] sadece sigara içmeyi değil, sağlıksız çalışma koşullarına maruz kalmayı, kirli kentleri ve mahallelerin yanı sıra sağlık hizmetlerine yetersiz erişimi içerir.
Araştırmacılar anket verilerini incelerken, son altmış yılda akciğer sağlığının herhangi bir ölçüsünde iktisadî eşitsizliğin azalmadığını saptadı. Hepsi ya devam etti ya da arttı. Bu anketlere katılanlardan güç sarf ederken nefes darlığı, sorunlu öksürük ve hırıltılı nefes darlığı konusunda kendi kendilerini değerlendirmeleri ve araştırmacılara bildirmeleri istendi. Bu sorunların genel ortaya çıkış sıklığı düştüğünde bile, gelir ve eğitim eşitsizlikleri büyüdü.
Çalışmanın ortak yazarlarından biri olan pratisyen hekim, CUNY [New York Kent Üniversitesi] Hunter Kolej’de seçkin bir profesör ve Harvard Tıp Okulu’nda öğretim görevlisi olan Steffie Woolhandler, “Daha yoksul ABD’liler ve daha az eğitime sahip olanlar ilerlemenin meyvelerinden yararlanmıyor” dedi.
“Tehlikeli işyerlerinde çalışmaya, kirli mahallelerde yaşamaya ve sağlık hizmetlerine erişimleri yetersiz olmaya devam ediyorlar. Biz bu eşitsizlikleri giderene kadar akciğer sağlığındaki eşitsizlikler devam edecek.”
Harvard Tıp Fakültesi’nde yardımcı doçent ve Cambridge Health Alliance’da akciğer ve kritik bakım uzmanı olan, çalışmanın başyazarı Adam Gaffney, akciğer sağlığındaki genişleyen iktisadî eşitsizliğin COVID-19 pandemisinin yol açtığı yıkıma zemin hazırladığının altını çiziyor.
Gaffney, “COVID-19 pandemisinden, toplumumuzun eşitsizliklerinin akciğerlerimizin sağlığına yansıdığını öğrendik” dedi. “Çalışmamız, birçok insanı COVID-19 pnömonisine karşı savunmasız bırakan akciğer sağlığındaki eşitsizliklerin uzun süredir devam ettiğini ve arttığını gösteriyor.”
Gaffney’e göre, “bu adaletsizliği gidermek için, herkesin sağlıklı akciğerler için ön koşullara sahip olmasını sağlamalıyız: nefes almak için temiz hava, güvenli ve sıhhi bir işyeri ve yüksek kaliteli sağlık hizmeti.”
[1] https://ww2.arb.ca.gov/about/history/.
[3] https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1352231008008960.
[4] https://news.gallup.com/poll/1717/tobacco-smoking.aspx.
[5] https://www.zefon.com/osha-iaq-standards.
[6] https://jamanetwork.com/journals/jamainternalmedicine/fullarticle/2780281.
[7] https://jamanetwork.com/journals/jamanetworkopen/fullarticle/2779417.
[8] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2740858/.
[9] https://www.thelancet.com/journals/eclinm/article/PIIS2589-5370(21)00069-9/fulltext.
