İnsan Olarak Haklarımız

“Tüm halklar ve ulusların ulaşabileceği ortak ideal” olarak tanımlanan İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, 10 Aralık 1948’de kabul edildi. 10 Aralık, 1948’den bu yana her yıl “İnsan Hakları Günü” olarak kutlanıyor.

BM üyesi tüm devletler, bu ideal ölçülere ulaşma amacı taşımak durumunda. DW Türkçe, 68 yıl önce kabul edilen İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nde yer alan haklarımızı özetledi:

“Özgürlük, eşitlik, kardeşlik” (Madde 1)

“Bütün insanlar özgür, onur ve haklar bakımından eşit doğarlar.” Birleşmiş Milletler’e üye tüm milletler, “toplumsal ilerleme ve daha büyük özgürlük içinde daha iyi yaşam şartları” amacı çerçevesinde 30 maddeye hukuken uyacaklarına dair yükümlülük üstlenirler.

Ayrımcılık yasağı (Madde 2)

Tüm hak ve özgürlükler, dünya çapında, “ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal veya başka bir görüş, ulusal veya sosyal köken, mülkiyet, doğuş veya herhangi başka bir ayrım gözetmeksizin”, tüm insanlar için geçerlidir.

Özgürlük ve yaşam hakkı (Madde 3, 4, 5)

“Yaşamak, özgürlük ve kişi güvenliği herkesin hakkıdır” (3). “Hiçkimse kölelik veya kulluk altında bulundurulamaz, kölelik ve köle ticareti her türlü biçimde yasaktır” (4). “Hiçkimseye işkence yapılamaz, zalimce, insanlık dışı veya onur kırıcı davranışlarda bulunulamaz ve ceza verilemez” (5).

Yasalar önünde eşitlik (Madde 6-12)

“Herkes yasa önünde eşittir ve ayrım gözetilmeksizin yasanın korunmasından eşit olarak yararlanma hakkına sahiptir” (6, 8, 10, 12). “Herkes, suçlu olduğu kanıtlanana kadar suçsuzdur” (11). “Herkes yasalar önünde eşittir” (7). ve “Hiçkimse keyfi olarak yakalanamaz, tutuklanamaz ve sürgün edilemez” (9).

Hiçbir insan illegal değildir (Madde 13, 14, 15)

“Herkesin bir devletin toprakları üzerinde serbestçe dolaşma ve oturma hakkı vardır. Herkes, kendi ülkesi de dahil olmak üzere, herhangi bir ülkeden ayrılmak ve ülkesine yeniden dönmek hakkına sahiptir” (13). “Herkesin zulüm altında başka ülkelere sığınma ve sığınma olanaklarından yararlanma hakkı vardır” (14). “Herkesin bir yurttaşlığa hakkı vardır” (15).

Zorunlu evliliğe karşı koruma (Madde 16)

Evlenmeye ehil kadın ve erkekler, evlilik içinde ve sonrasında aynı haklara sahiptirler. Bir evlilik, “yalnızca ancak evleneceklerin özgür ve tam iradeleri” sözkonusu olduğu sürece yapılır. “Aile, toplum ve devlet tarafından korunur.”

Mülkiyet hakkı (Madde 17)

“Herkesin tek başına veya başkalarıyla ortaklaşa mülkiyet hakkı vardır” (17, 1). “Hiçkimse keyfi olarak mülkiyetinden yoksun bırakılamaz” (17, 2).

Düşünce özgürlüğü hakkı (Madde 18, 19, 20)

“Herkesin düşünce, vicdan ve din özgürlüğüne hakkı vardır” (18). “Herkesin düşünce ve anlatım özgürlüğüne hakkı vardır” (19). “Herkesin silahsız ve saldırısız toplanma, dernek kurma ve derneğe katılma özgürlüğü vardır” (20).

Temsiliyet hakkı (Madde 21, 22)

“Herkes, doğrudan veya serbestçe seçilmiş temsilciler aracılığı ile ülkesinin yönetimine katılma hakkına sahiptir” (21). “Herkesin, toplumun bir üyesi olarak, sosyal güvenliğe hakkı vardır” (22).

Çalışma hakkı (Madde 23 und 24)

“Herkesin çalışma hakkı vardır”. “Herkesin, herhangi bir ayrım gözetmeksizin, eşit iş için eşit ücrete hakkı vardır” ve herhangi bir sendikaya üye olabilirler (23). “Herkesin serbest zaman hakkı vardır” (24).

Onurlu yaşam hakkı (Madde 25)

“Herkesin kendisinin ve ailesinin sağlık ve refahı için beslenme, giyim, konut ve tıbbi bakım hakkı vardır.” “Anaların ve çocukların özel bakım ve yardım görme hakları vardır”.

Eğitim hakkı (Madde 26)

“Herkes eğitim hakkına sahiptir”. İlköğretim, herkes için zorunlu ve ücretsiz olmak zorundadır.” “Eğitim insan kişiliğini tam geliştirmeye ve insan haklarıyla temel özgürlüklere saygıyı güçlendirmeye yönelik olmalıdır.”

Sanat ve bilim hakları (Madde 27)

“Herkes toplumun kültürel yaşamına serbestçe katılma, güzel sanatlardan yararlanma, bilimsel gelişmeye katılma ve bundan yararlanma hakkına sahiptir.” “Herkesin yaratıcısı olduğu bilim, edebiyat ve sanat ürünlerinden doğan maddi ve manevi çıkarlarının korunmasına hakkı vardır.” Günümüzde, pek çok eserin dijital olarak yayılması tartışma konusudur.

Bölünemez haklar (Madde 28, 29, 30)

“Herkesin bu bildirgede öngörülen hak ve özgürlüklerin gerçekleşeceği bir toplumsal ve uluslararası düzene hakkı vardır” (28). “Bu bildirgenin hiçbir kuralı, herhangi bir devlet, topluluk veya kişiye, burada açıklanan hak ve özgürlüklerden herhangi birinin yok edilmesini amaçlayan bir girişimde veya eylemde bulunma hakkını verir biçimde yorumlanamaz.” (30).