“Ghost town,” yani “Hayalet kent!!” Çokça kullanılır bu tanım kapalı Maraş için.
Öte yandan hayalet kavramı Derrida’nın da iddia ettiği gibi hep bir “sınır” veya eşikle ilişkilidir.
Karanlık ve aydınlığın, geçmişin ve geleceğin sınırı. Ama en önemlisi Maraş durumunda olduğu gibi “unutmanın” ve “hatırlamanın” da sınırı. Mahremle aleninin. Daha geniş anlamda ise yaşamla ölümün sınırı.
Derrida, hayaleti sınırın tam olarak kendisi olarak değil, ama “henüz var olmayan bir eşikte mevcut olmayan mevcudiyetiyle bir beliriş” olarak tanımlar. Yani hayaletler hatırlama anıdır ve unutmaya direnirler. Geçmişten gelirler hep! Derrida hayaletin hatırlattığı “asla aslolan değildir” de der. Yani “asıl” değildir geri dönen.
Mevcudiyetin içerisinde hala daha tüketilememiş olandır. Ona göre hayaletlerle ruhlar arasındaki fark, hayaletlerin çağırılmadan da aniden peydahlanabilmeleridir. Sürekli dönerler, mevcut olmayan mevcudiyetleriyle devamlı sınırları ihlal ederler. Sınırla ilişkili bir mefhum olarak hayalet, tekinsizin (unheimlich veya uncanny) çağrısıdır.
Böylelikle mevcudiyet tekinsizleştirilir. Freud, “tekinsiz” olanın, “yeni bir şeyin yarattığı heyecan değil, önceden bilindiği varsayılan bir şeyin şimdi kazandığı yabancılık niteliğinden doğan bir yeniden algılayış” olduğunu iddia etmişti. Örneğin tanıdık birinin cesedini görmek gibi. Hem tanıdık ama hem de cansız olmasının verdiği rahatsız eden yabancılık duygusudur tekinsizlik.
Böylelikle hayaletler; der Derrida, “zamanı çığrından çıkarırlar; kapanmaya ve sükünete, istikarara ve düzene gölge düşürür, gerçeğin gerçekliğini istikrarsızlaştırırlar. İster ontolojik bir mekandan söz edilsin ister epistemolojik, hayalet mevcudiyetin mevcut oluşunu tekinsizleştirir.” Uzun yıllar yanıbaşınızdaki hayaleti fark etmeyebilirsiniz. Fakat tetikleyen bir olayla hayaletleri fark etmeniz, onların tekinsiz bir şekilde bilincinize dadanmasına neden olabilir.
Hayaletler bir de en önemlisi borç ve taleple de ortaya çıkabilirler.
Geçmişin borcunu hatırlatan, ya da gelecek için bir adalet talebi olarak!!