“Bu bir mucize”: Tacikistan’da kadınlara yönelik tacizi sona erdiren düzenleme

Çeviren: Aycan Akcin

22 yıl boyunca, Rano Mahmurodova kocası tarafından şiddete maruz bırakıldı. Ama çığır açan yeni bir proje her şeyi değiştirdi. Rano Mahmurodova’nın kocasının davranışında meydana gelen değişim “mucize” den başka bir şey değildi.

18 yaşında evlenen 42 yaşındaki kadın, içki, uyuşturucu ve işsizlikten beslenen kocasının fiziksel ve sözlü saldırılarına yirmi yıldan fazla bir süre maruz kaldı. Beş çocukları, babaları evde olduğu zaman korkudan sinip kalırladı. Babanın iş icabı Rusya’da olduğu zaman rahat bir nefes alırladı.

Ama sonra Mahmurodova’nın mucizesi geldi. Jomi’nin güneyinde kalan köyleri, Tacikistan’da kadına karşı şiddeti azaltmayı amaçlayan proje için pilot yer seçildi.

Mahmurodova’nın ailesi, topluluğun yaşça büyükleri tarafından bu projeye katılmaları için seçildi. Kocası, bu projeye dahil olmayı kabul etmekle kalmadı; aynı zamanda yavaş yavaş içkiyi bıraktı, tacizi durdurdu ve karısından 22 yıldır çektirdiği acılar  için özür dileyerek “bana tahammül ettiğin için teşekkür ederim. Benimle yaşamanın ne kadar zor olduğunu anlamamıştım. ” dedi.  

Dünya Sağlık Örgütü, dünya çapında üç kadından birinin – neredeyse bir milyardan fazla – çoğunlukla samimi bir partneri tarafından  olmak üzere hayatları boyunca en az bir kere fiziksel veya cinsel şiddete maruz bırakıldığını tahmin etmektedir. Erkekler istismara uğramaktan muaf değillerse de, küresel olarak kadınların erkek eşleri tarafından öldürülme olasılıkları normal bir erkek aradaşlarından veya sıradan bir erkek tarafından öldürülme olasıklarından daha fazladır.

Hükümet verilerine göre, bir ilişki içinde olan beş Tacik kadından yaklaşık biri, yaşamları boyunca bir tür fiziksel veya cinsel şiddet yaşamıştır. Ancak bu verilerin insan hakları gruplarına göre, ev dışındaki tüm kadınlar ve olayların dahil edilmesi durumunda çok daha yüksek olduğunu söylüyor. Utanç ve damgalanma endişesi, kadınların istismara maruz kalmalarını bildirmelerinde önleyici unsurlardır

.

Afganistan, Özbekistan, Kırgızistan ve Çin arasında sıkışan dağlık bir ülke olan Tacikistan, eski Sovyetler Birliği cumhuriyetlerinin en fakir ülkesidir. İşsizlik oranının yüksek olması, birçok insanın iş aramak için Rusya’ya göç etme yolları araması anlamına geliyor. Ülke, Tacikistan’ın 2017’deki gayri safi yurtiçi hasılasının neredeyse üçte birine katkıda bulunan para transferleri işine büyük ölçüde bağımlı.

Ülkedeki kız çocuklarının yarısından azı orta öğretimi tamamlayabilmektedir.  BM istatistiklerine göre, kadınların yaklaşık % 59’u erkeklerin ise % 77’si ev dışında çalışır ki bunların büyük çoğunluğu düşük ücretli işlerde çalışmaktadır. Görücü usulü ve erken evlilikler yaygındır ve evli kadınların kocalarının aileleriyle birlikte yaşaması gerekmektedir. Adam evin başı olarak kabul edilir, ancak yurtdışında çalışıyorsa, kadınlar kayınvalidelerinin buyruğu altına girer.

Jomi ve Penjikent’te 2016 yılında proje başlamadan önce yapılan araştırmada, kadınların yaklaşık % 60’ının son 12 ay içinde cinsel, fiziksel veya duygusal şiddet yaşadığı ve bunun en çok 18 ile 24 yaş arasındaki kadınlarda görüldüğü ortaya çıkmıştır.  Depresyon yaygındı ve intihar da aynı derece yaygındı. Bütün köylerde yüksek oranda işsizlik, yoksulluk ve gıda güvensizliği vardı.

 18 aydan fazla süren Zindagii Shoista programı, iki yönlü bir yaklaşım benimsedi. Kadınlara, çiftlere ve geniş aile üyelerine ilişki danışmanlığı vermenin yanında küçük işletmelerin kurulmasına yönelik eğitimler de verildi.

Eylül sonunda yayınlanan pilotun sonuçları şaşırtıcıydı. 10 haftalık grup ve bireysel danışma oturumlarından, 10 haftalık beceri eğitimlerinden, yerel arabuluculardan mentorluk yardımından sonra kadına yönelik şiddet düzeyleri neredeyse yarıya inmiştir -% 64’ten% 34’e düşmüştür. Şiddett gördüklrini belirtenlerin oranı ise % 47’den % 5’e düştü.

Shonasimova, projenin ekonomik yönünün çok önemli olduğunu söylüyor – mali sorunlar, şiddet konusunda katkıda bulunan bir faktördür. Kadınlara para kazanma gücü vermek paza endişesini ortadan kaldırır ve onlara daha fazla bağımsızlık verir. 

Guardian Gazatesi’ne pilot köylerden birinde ikamet eden ve kuzeni ile evlendirilen 33 yaşındaki Alieva’nın konuşması şu şekilde: “18 yaşında evlendiğimde bana karşı dışlayıcı olan kayınvalidemin evine taşınıp ona itaat etmem gerekti. Bu ailede çok kötü bir hayat yaşadım. Çünkü kayınvalidem aynı zamanda benim teyzem, nasıl şikayet edebilirdim? Ama şimdi omuzlarından büyük bir yük kalktı. Artık kocamın eşi gibi hissediyorum ve bana daha iyi davranıyor. Artık bir aile olduğumuzu hissediyorum. Bunu daha önce hissetmemiştim ”

Kaynak:

https://www.theguardian.com/global-development/2018/oct/19/miracle-scheme-ending-abuse-against-women-tajikistan-zindagii-shoista