Rusya’nın NATO ve ABD’yle Donbass üzerinden yaşadığı krizde Ukrayna’ya özel operasyon kararı alması sonrasında, ülkeye Belarus üzerinden giren askerlerin Çernobil Nükleer Santrali’ni de ele geçirmesi tartışma yarattı. Ukraynalı ve ABD’li yetkililer tesisin Rus askerlerinin kontrolüne geçmesi üzerine ‘güvenlik’ uyarıları yapmalarına rağmen, uzmanlara göre Çernobil’in ele geçirilmesi Moskova’nın askeri stratejisi kapsamında geldi. Çernobil’in stratejik yerine ve Kiev’e yakınlığına dikkat çeken uzmanlar, Ukrayna ordusunun da ay başında bölgede gerçek mermilerle tatbikat yaptığını hatırlattı.
1986’da dünyanın tanık olduğu en büyük nükleer felaketlerden birine sahne olan ve hâlâ az miktarda radyasyon sızdıran santral, dün gece saatlerinde Ukrayna ulusal muhafızlarıyla çatışmaların ardından Rus askerlerinin kontrolüne geçti.
Ukrayna’dan ‘Avrupa’ya savaş ilanı’ çıkışı geldi
Ukrayna Devlet Başkanlığı Ofisi Başkan Yardımcısı Mihayl Podolyak, haberi “Rusların tamamen anlamsız saldırısı sonrasında Çernobil nükleer santralinin güvenli olduğunu söylemek imkânsız. Bu, Avrupa’nın bugün karşılaştığı en büyük tehditlerden biri” sözleriyle duyurdu. Podolyak, santralde nükleer atığın tutulduğu alanın ne durumda olduğunu bilmediklerini söylerken, Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy de, “1986’daki trajedinin tekrarlanmaması için askerlerimiz hayatlarını feda ediyor. Bu, tüm Avrupa’ya savaş ilanıdır” dedi. Ukrayna İçişleri Bakanlığı yetkilisi Anton Heraşenko ise atık deposuna yönelik herhangi bir saldırının ‘Ukrayna, Belarus ve AB ülkelerine radyoaktif toz bulutu gitmesi’ anlamına gelebileceğini söyledi.
ABD ‘rehineler olmasını’ kınadı
Beyaz Saray sözcüsü Jen Psaki de, Çernobil nükleer atık depolama tesisi personelinin Rus askerleri tarafından ‘rehin alındığına’ dair haberler geldiğini söyledi. Psaki, “Rus askerlerinin şu anda Çernobil personelini rehin tuttuğuna dair inandırıcı haberler bizi öfkelendiriyor. Nükleer atık tesislerini bakımını sağlamak ve korumak için gereken rutin kamu hizmeti çabalarını sona erdirebilecek bu yasadışı ve tehlikeli rehin alma, açıkçası inanılmaz derecede endişe korkutucu ve büyük ölçüde endişe vericidir. Bunu kınıyor ve serbest bırakılmalarını talep ediyoruz” dedi.
ABD’li yetkili: amaç Kiev’e ilerlemek
Bu açıklamaların ve haberlerin sosyal medyada ‘yeni bir nükleer facia’ endişe yarattığı gözlenirken, askeri uzmanlar Çernobil’in, Rus askerlerinin Ukrayna’ya Belarus sınırından giriş yaptığı nokta ile başkent Kiev arasında, stratejik bir noktada bulunduğuna dikkat çekti. AP’ye konuşan üst düzey bir Amerikan istihbarat yetkilisine göre ise ABD, Rusya’nın Kiev’in 130 kilometre kuzeyinde bulunan Çernobil’deki askerleri ile başkente ilerlemeyi planlıyor; Ukrayna’nın doğusundaki ve güneyindeki birliklerinin bu rotada ilerleyecek askerlerle buluşması hedefleniyor.
Rus kaynak: NATO’ya mesaj verilmesi hedefleniyor
AP ajansına konuşan bir Rus güvenlik kaynağı ise Rusya’nın Çernobil’i, ‘krize askeri müdahalede bulunmaması için NATO’ya mesaj vermek’ amacıyla kontrol etmek istediğini söyledi.
‘Çernobil’in zarar görmesi Rusya’nın çıkarına değil’
Endişeli Bilim İnsanları Birliği (Union of Concerned Scientists – UCS) isimli kâr amacı gütmeyen örgütün direktörü Edwin Lyman, “Çernobil’deki tesislerin herhangi birinin hasar görmesinin Rusya’nın çıkarına olacağını düşünemiyorum” dedi. AP ajansına konuşan Lyman, bununla birlikte, 2000’den beri aktif olmayan tesisteki kullanılmış yakıt deposundaki soğutma pompalarına verilen elektriğin kesilmesi veya depolama tanklarının hasar görmesi halinde felaket sonuçlar yaşanabileceği uyarısında da bulundu.
Almanya Ekonomi Bakanı: Rusya’nın Çernobil’den bir malzemeye ihtiyacı yok
Almanya Başbakan Yardımcısı ve ekonomi bakanı Robert Habeck de, nükleer silah sahibi Rusya’nın herhangi bir amaçla kullanmak için Çernobil’den nükleer malzemeye ihtiyacının olmayacağını söyledi.
UAEK: Ukrayna bize hasar olmadığı konusunda bilgi verdi
Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’ndan (UAEK) dün yapılan açıklamada da, Ukrayna’nın operasyonel olan nükleer santrallerinin güvenli bir şekilde çalışmayı sürdürdüğü, Çernobil’deki atık deposunda da herhangi bir hasar yaşanmadığı bilgisi verildi. UAEK’dan yapılan açıklamada, Ukrayna’nın kendilerine bölgenin silahlı güçlerin kontrolüne geçtiği ama tesiste herhangi bir ölüm veya yıkım yaşanmadığı konusunda bilgi verdiği belirtildi.
Ukrayna ordusu tatbikat yapmıştı
1986’da yaşanan nükleer felaketten sonra kapatılan Çernobil’i yakınındaki Pripyat kasabası, kısa süre öncesine kadar bir turizm merkezi haline gelmiş durumdaydı. Son olarak Ukrayna askerlerinin şubat ayı başında bölgede gerçek mermilerle tatbikat yaptığı haberleri gelirken, Çernobil alanına giriş Rusya’nın harekat emrinden bir hafta önce tamamen yasaklanmıştı.
