• Künye
  • Dayanışma
  • İletişim
  • Gizlilik Politikası
Çarşamba, Haziran 25, 2025
Bulamadık
Tümünü Gör
Gazeddakıbrıs
23 °c
Nicosia
  • ANA SAYFA
  • HABER
    • KIBRIS
    • DÜNYA
    • İKLİM KRİZİ | EKOLOJİ
    • SANAT
    • KORONAVİRÜS
  • YORUM
    • EDİTORYAL KOLEKTİF
    • GAZEDDABLOG
      • GAZEDDA YAZARLARI
      • GÜNEYDEN YAZARLAR
        • PENNA
      • DÜNYADAN YAZARLAR
        • PROJECT SYNDICATE
    • RÖPORTAJ
  • MULTİMEDYA
    • GAZEDDAPOD
    • GAZEDDAWEBTV
  • TÜM İÇERİK
  • ANA SAYFA
  • HABER
    • KIBRIS
    • DÜNYA
    • İKLİM KRİZİ | EKOLOJİ
    • SANAT
    • KORONAVİRÜS
  • YORUM
    • EDİTORYAL KOLEKTİF
    • GAZEDDABLOG
      • GAZEDDA YAZARLARI
      • GÜNEYDEN YAZARLAR
        • PENNA
      • DÜNYADAN YAZARLAR
        • PROJECT SYNDICATE
    • RÖPORTAJ
  • MULTİMEDYA
    • GAZEDDAPOD
    • GAZEDDAWEBTV
  • TÜM İÇERİK
Bulamadık
Tümünü Gör
Gazedda
Bulamadık
Tümünü Gör
Ana Sayfa HABER İKLİM KRİZİ | EKOLOJİ

Ozon tabakasını incelten yasaklı gazlar, gizemli bir artışla rekor seviyelere yükseliyor

Montreal Protokolü'nün kabulünden bu yana azalma eğiliminde olan ve ozon tabakasına zarar veren beş gazın, nedeni anlaşılamayan bir şekilde arttığı gözlemleniyor. Bilim insanları bunlardan üçünün kaynağı için olası bir açıklama getirdiyse de kaynağı tespit edilemeyen iki gaz endişe konusu olmaya devam ediyor.

Gazedda Gazedda
11 Nisan 2023
Okuma Süresi: 5 dk
A A
IEA: Küresel metan emisyonları rekor seviyede seyrediyor
https://bsky.app/profile/gazeddakibris.bsky.socialhttps://www.threads.net/@gazeddakibris

Küresel çapta 2010’dan bu yana yürürlükte olan yasağa rağmen, ozon tabakasını incelten beş kimyasalın atmosferdeki konsantrasyonlarının rekor seviyelere ulaştığı gözlemlendi.

Buzdolapları, klimalar veya kimyasal çözücüler gibi çeşitli uygulamalarda kullanılan ve tamamen insan yapımı gazlar olan kloroflorokarbonlar (kısaca CFC’ler), 1980’lerden bu yana yürürlükte olan uluslararası anlaşmalarla kontrol altında tutuluyor.

1987 Montreal Protokolü, stratosferin üst katmanlarında bulunan ve zararlı mor ötesi (UV) radyasyonu emerek dünyadaki yaşamın devamlılığını sağlayan ozon tabakasının tükenmesine yol açan CFC’lerin atmosfere salınmasına yönelik sınırlamalar getirdi.

Montreal Protokolü’nün amacı, bu kimyasalların üretimini kontrol ederek ve kısıtlamaları zaman içerisinde artırarak, atmosferik CFC konsantrasyonunda bir düşüş elde etmekti.

Bu, ozon tabakasını incelten pek çok madde için işe yaradı ve böylelikle ozon tabakasında yavaş bir iyileşme kaydedildi. Bu nedenle, beş CFC’nin atmosferik konsantrasyonlarında gözlemlenen son artışlar, bilim insanlarını şaşırttı.

The Conversation‘ın aktardığına göre, bilim insanları söz konusu beş CFC’nin ozon tabakasının iyileşmesi üzerindeki etkisinin oldukça küçük olduğunu belirtiyor ama bu gazların nereden geldiklerini tam olarak anlayamadıkları için bu durumun gelecekte değişebileceğine işaret ediyor.

Uzmanlar, bulguların endişe verici olsa da bir erken uyarı olarak değerlendirilmesi ve ve bu emisyonların insan sağlığı ve çevre üzerindeki kümülatif etkisinin göz ardı edilmemesi gerektiğini kaydediyor.

Konsantrasyonlarda ‘gizemli’ artış

Bilim insanlarından oluşan bir ekip, dünyanın her yerinden hava örneklerini analiz ediyor ve bu CFC kaynaklarından, hatta herhangi bir endüstriyel emisyondan çok uzaktaki bir nevi “arka plan” bölgelerine odaklanıyor. Tazmanya’nın batı kıyısındaki Cape Grim Gözlemevi de bunlardan biri. Ekibin yaptığı değerlendirme, bu kimyasalların atmosferik konsantrasyonlarındaki küresel eğilimlerini gün yüzüne çıkarıyor.

Buna göre, 2010-2020 dönemine ilişkin temel bulgularda iki farklı eğilim kaydediliyor. Bunlardan ilki, CFC-13 ve CFC-113a konsantrasyonları daha önce de gözlemlenen -şaşırtıcı- artışlarına devam ediyor ve hatta CFC-113a konsantrasyonlarının artış hızı 2016 civarında vites artırıyor. İkincisi, CFC-114a ve CFC-115 konsantrasyonları 2000’lerden beri stabilken, CFC-112a konsantrasyonları azalma gösteriyor.

Grafik: Ozon tabakasının incelmesi (a) ve iklim (b) üzerindeki etkilerine göre beş CFC’nin küresel emisyonlarındaki değişim, 2023. Kaynak: Nature Geoscience

Ancak 2013-2014 yıllarına gelindiğinde beş gazın hepsi de artış eğilimine geçiyor.

Bu gözlemler ile atmosferik sirkülasyon ve CFC’lerin kimyasal reaksiyonlar yoluyla atmosferden nasıl uzaklaştırıldığı hakkında ek bilgiler, bilim insanlarının bu beş gazın küresel emisyonlarını tahmin etmelerine olanak sağlıyor.

Sonuçlar iç rahatlatıcı: 2010 ile 2020 arasındaki emisyonlar, küresel stratosferik ozonda yalnızca yaklaşık yüzde 0,002’lik bir kayba neden olmuş.

Yine de iki nedenden dolayı tedbiri elden bırakmamak gerekiyor:

Bu gazlar bir kez salındıklarında, kimi onlarca yıl, kimi de yüzyıllar boyunca atmosferde kalıyor. Her biri aynı zamanda güçlü sera gazları olan bu beş CFC’nin 2020 yılındaki ısınma etkileri yaklaşık olarak İsviçre‘nin toplam karbondioksit emisyonları kadardı. Bu emisyonların artış eğilimleri devam ederse, iklim değişikliğine katkıları da artacak.

Uzmanlar, tüm emisyonların gelecek nesiller için uğraşılması gereken bir dert olduğunu hatırlatarak, bu gazların atmosferdeki kalıcılığının ciddiye alınması gerektiğini belirtiyor.

Kaynakların tespiti

Gelecekteki emisyonlardan kaçınmanın ilk adımı, mevcut emisyonların nereden kaynaklandığını bulmaktan geçiyor. Bilim insanları, emisyonların hızlanmaya tam olarak başladığı zaman gibi kendi bilgileri ile daha önceki çalışmalardaki ipuçlarını bir araya getiriyor.

Ekip, beş CFC’den (CFC-113a, CFC-114a ve CFC-115) üçünün Montreal Protokolü kapsamında izin verilen diğer kimyasalların, özellikle de ozon dostu bir alternatif olarak birçok uygulamada CFC’lerin yerine geçen hidroflorokarbonların (kısaca HFC) üretimi sırasında ortaya çıkabildiğini keşfediyor.

Ancak bunlar da tıpkı CFC’ler gibi birer sera gazı ve Montreal Protokolü’ndeki yapılan 2016 Kigali Değişikliği kapsamında şu anda birçok ülkedeki üretimleri azaltılıyor ve böylelikle insan kaynaklı küresel ısınmanın 0,5°C azaltılabileceği tahmin ediliyor.

ozon

CFC’lerin 2010’da yasaklanmasının ardından gelişmekte olan ülkelerdeki HFC’lerin üretiminde büyük bir artış gözlemleniyor. Bu durum, beş CFC’nin emisyonlarındaki artışla hemen hemen aynı zamana rastlıyor.

HFC üretiminin önümüzdeki birkaç yıl içinde daha da artacağı ve bunun da bu CFC’lerin emisyonlarının artmasına neden olabileceği tahmin ediliyor. 

CFC-113a, küresel ısınmaya neden olmayan ve HFC’lere alternatif niteliğindeki en az bir hidrofloroolefin (kısaca HFO) yapmak için kullanılıyor.

Bunlar nispeten daha zararsız alternatifler olmalarına rağmen, CFC’lerin atmosfere sızmaya devam etmeleri durumunda, üretim süreçlerinin ozon tabakası üzerinde bir maliyeti olacağı öngörülüyor.

Bilim insanları, geriye kalan iki diğer iki CFC (CFC-13 ve CFC-112a) için ise makul bir kaynak bulamıyor. Emisyonlarının artıyor olması ve nedenini bilmemeleri, başlı başına bir endişe kaynağı.

Montreal’i gözden geçirmenin zamanı geldi mi?

Montreal Protokolü, ozon tabakasını incelten maddelerin emisyonlarının azaltılmasında büyük bir başarı elde etti. Günümüzdeki toplam CFC emisyonları, 1980’lerin sonunda zirve yapan değerlerinin yalnızca yüzde 5’i kadar.

Yine de bazı CFC’lerin atmosferik konsantrasyonlarındaki artış, anlaşmanın hedeflerine ters düşüyor ve bunların endüstriyel süreçlerdeki sızıntılarının ortadan kaldırılması, ozon tabakasını incelten ve iklimi ısıtan gazların emisyonlarının azaltılması için kolay bir çözüm yolu sunuyor.

Protokolde revizyona gidilmesi durumunda, eğilimleri alt üst eden emisyonları durdurmak adına gerekli düzenlemelerin sağlanması için protokole imza atan ülkelerin dikkatli bir değerlendirme yapması gerekiyor.

Gazedda

Gazedda

Gazeddakıbrıs yurttaş gazeteciliği anlayışı ile yayın yapan, yurttaştan yana taraf olan ve gazetecilikte meslek etiği ilkelerine inanan bir yayın organıdır. Gazeddakıbrıs her koşulda barıştan yanadır.

Kıbrıs Çevre Hareketi Akrotiri Tuz Gölü’nün Kötüleşen Durumu Konusunda Uyardı
İKLİM KRİZİ | EKOLOJİ

Kıbrıs Çevre Hareketi Akrotiri Tuz Gölü’nün Kötüleşen Durumu Konusunda Uyardı

Gazedda
20 Mart 2025

Akrotiri Tuz Gölü'nün birkaç girişimcinin kâr güdüsüyle hareket eden insan faaliyetleri nedeniyle yok olmanın eşiğinde olduğu uyarısında bulundu.

Devamı içinDetails
Kıbrıs İklim Krizi Nedeniyle Erken Orman Yangınları Riskiyle Karşı Karşıya
İKLİM KRİZİ | EKOLOJİ

Kıbrıs İklim Krizi Nedeniyle Erken Orman Yangınları Riskiyle Karşı Karşıya

Gazedda
20 Mart 2025

Kettis, yangının “yaz orman yangınlarına benzeyen” özellikler sergilediğini belirterek, Kıbrıs'ın kuraklık koşulları ve yüksek sıcaklıklar nedeniyle daha sıcak aylara yaklaşırken olası zorlukların altını çizdi.

Devamı içinDetails
Ergün Bey Uyardı: Ekolojik, Ekonomik ve İnsan Kayıpları Yaşanabilir
İKLİM KRİZİ | EKOLOJİ

Ergün Bey Uyardı: Ekolojik, Ekonomik ve İnsan Kayıpları Yaşanabilir

Gazedda
13 Mart 2025

Çevre Bilimci Ergün Bey, son iki hafta içinde aşırı soğuk havadan aşırı sıcak havaya geçiş yaşanıldığına dikkat çekerek, gelecek yıllarda bölgenin zaman zaman nefes almakta zorluk çekilecek sıcak hava dalgalarının...

Devamı içinDetails
Kıbrıs’ta Sera Gazı Yoğunluğu Rekor Seviyelerde
İKLİM KRİZİ | EKOLOJİ

Kıbrıs’ta Sera Gazı Yoğunluğu Rekor Seviyelerde

Gazedda
12 Mart 2025

Kıbrıs Enstitüsü İklim ve Atmosfer Araştırma Merkezi (CARE-C) tarafından beş yıldır sürdürülen karbondioksit (CO₂) ve metan (CH₄) ölçümleri, endişe verici sonuçlar ortaya koydu.

Devamı içinDetails
Kıbrıs’ta Nesli Tükenmekte Olan Bir Akbaba Daha Ölü Bulundu
İKLİM KRİZİ | EKOLOJİ

Kıbrıs’ta Nesli Tükenmekte Olan Bir Akbaba Daha Ölü Bulundu

Gazedda
11 Mart 2025

Sadece 37 akbabanın yaşadığı Kıbrıs, Avrupa'daki en küçük akbaba popülasyonuna sahip ve bunlardan altısı sadece 2024 yılında elektrik çarpması sonucu hayatını kaybetti.

Devamı içinDetails

YAZARLAR

Ortaokullarda Başörtüsü Yasağının Kaldırılmasının Düşündürdükleri
Umut Bozkurt

Ortaokullarda Başörtüsü Yasağının Kaldırılmasının Düşündürdükleri

Umut Bozkurt
23 Mart 2025
Sizin Bu Suskunluğunuz Bizi Sağır Ediyor
Konuk Yazar

Sizin Bu Suskunluğunuz Bizi Sağır Ediyor

Konuk Yazar
22 Mart 2025
Kırılgan Ahlaklar, Kamusal Sorumluluklar
Engin Kara

Kırılgan Ahlaklar, Kamusal Sorumluluklar

Engin Kara
22 Mart 2025
Çalıyor

Baf Okulları Biyodizel İçin 17 Ton Yemeklik Yağ Topladı

Baf Okulları Biyodizel İçin 17 Ton Yemeklik Yağ Topladı

Baf Okulları Biyodizel İçin 17 Ton Yemeklik Yağ Topladı

KIBRIS
Romanya’da Rusya Yanlısı Aday Yeniden Reddedildi, Aşırı Sağcılar Polisle Çatıştı

Romanya’da Rusya Yanlısı Aday Yeniden Reddedildi, Aşırı Sağcılar Polisle Çatıştı

DÜNYA
“Eşkiya Dünyaya Hükümdar Olmaz”: Edip Akbayram Hayata Veda Etti

“Eşkiya Dünyaya Hükümdar Olmaz”: Edip Akbayram Hayata Veda Etti

SANAT
Zelenski’yi Kameralar Önünde Aşağıladılar

Zelenski’yi Kameralar Önünde Aşağıladılar

DÜNYA
“Emekli” Tavuklar Kıbrıs Zeytinliklerinde “Çalışıyor”

“Emekli” Tavuklar Kıbrıs Zeytinliklerinde “Çalışıyor”

İKLİM KRİZİ | EKOLOJİ
Cyprus Mail Yurttaşlara Sordu: Kıbrıs’ı Yabancılara Mı Satıyoruz?

Cyprus Mail Yurttaşlara Sordu: Kıbrıs’ı Yabancılara Mı Satıyoruz?

KIBRIS

İzel Seylani: Birlikte hayal etmeyi başardığımızda… | Video

SANAT
İsrail’in yerle bir ettiği Gazze havadan görüntülendi | Video

İsrail’in yerle bir ettiği Gazze havadan görüntülendi | Video

DÜNYA
Yunanistan’da ABD tanklarına barikat: Katiller evinize dönün

Yunanistan’da ABD tanklarına barikat: Katiller evinize dönün

DÜNYA
Scholz’un konuşması kesildi: “Filistinlilerin kanı sizin ellerinizde” | Video

Scholz’un konuşması kesildi: “Filistinlilerin kanı sizin ellerinizde” | Video

DÜNYA

Instagram

Takip et

  • Bekir Paşa Lisesi öğretmenleri Eğitim Bakanlığı
  • Tutuklanan İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu paylaşımında TC Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı hedef alarak “Korkunun ecele faydası yok! Öyle de yenileceksin! Böyle de yenileceksin. Haklılığımıza, cesaretimize, tevazumuza, güler yüzümüze yenileceksin!” dedi.

https://gazeddakibris.com/imamoglu-demokrasi-meydanlarinda-sesinizi-yukseltin/
  • Tel Aviv’de toplanan onbinlerce kişi, Netanyahu
  • Güney Kore, Japonya ve Çin dışişleri bakanları, Kore Yarımadası
  • 21 Mart Dünya Irkçılık Karşıtı Gün nedeniyle Kıbrıs
  • "AKP’nin Kuzey Kıbrıs’a yaptığı müdahaleleri beni de herkes gibi rahatsız ediyor. Ancak o rejimin buraya dayattığı politikaların hıncını başını örten orta okul öğrencilerinden çıkarmamalıyız."

https://gazeddakibris.com/ortaokullarda-basortusu-yasaginin-kaldirilmasinin-dusundurdukleri/?utm_source=instagram-business&utm_medium=jetpack_social
  • Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) Eş Genel Başkanı Tuncer Bakırhan ve beraberindekiler, CHP
  • Gençlik Federasyonu açıklamasında 22 Mart Cumartesi akşamı, Doğu Akdeniz Üniversitesi (DAÜ) kampüsünde yaşanan ve kamuoyuna yansıyan olayların demokratik değerler ve ifade özgürlüğü açısından endişe verici olduğu belirtildi.

https://gazeddakibris.com/genclik-federasyonundan-polise-daudeki-garabet-tutumdan-donun/?utm_source=instagram-business&utm_medium=jetpack_social

Gazedda Sosyal Medya

SON EKLENENLER

Gençlik Federasyonu’ndan Polise: DAÜ’deki Garabet Tutumdan Dönün

Gençlik Federasyonu’ndan Polise: DAÜ’deki Garabet Tutumdan Dönün

3 ay önce
KTOEÖS: Öğretmenlere Yönelik Sahte Hesaplar Üzerinden Sosyal Medyada İtibarsızlaştırma Kampanyası Ve Provokasyonlar Yapılıyor

KTOEÖS: Öğretmenlere Yönelik Sahte Hesaplar Üzerinden Sosyal Medyada İtibarsızlaştırma Kampanyası Ve Provokasyonlar Yapılıyor

3 ay önce
İmamoğlu: Demokrasi Meydanlarında Sesinizi Yükseltin

İmamoğlu: Demokrasi Meydanlarında Sesinizi Yükseltin

3 ay önce
Siyaset Bilimci Şebnem Oğuz: Erdoğan Muhalefeti Bölmeye ve Uysal Bir Muhalefet Yaratmaya Çalışıyor

Siyaset Bilimci Şebnem Oğuz: Erdoğan Muhalefeti Bölmeye ve Uysal Bir Muhalefet Yaratmaya Çalışıyor

3 ay önce
Barolar Birliği: Yargının Tarafsızlığına Yönelik Bir Darbe

Barolar Birliği: Yargının Tarafsızlığına Yönelik Bir Darbe

3 ay önce

Gazedda Facebook

Gazedda Facebook
Gazedda

© 2025 Gazeddakıbrıs - Copyleft

  • Künye
  • Dayanışma
  • İletişim
  • Gizlilik Politikası

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist

Bulamadık
Tümünü Gör
  • Ana Sayfa
  • HABER
    • KIBRIS
    • DÜNYA
    • İKLİM KRİZİ | EKOLOJİ
    • SANAT
    • KORONAVİRÜS
  • MULTİMEDYA
    • GAZEDDAPOD
    • GAZEDDAWEBTV
  • YORUM
    • EDİTORYAL KOLEKTİF
    • GAZEDDABLOG
      • GAZEDDA YAZARLARI
      • GÜNEYDEN YAZARLAR
      • DÜNYADAN YAZARLAR
    • RÖPORTAJ

© 2025 Gazeddakıbrıs - Copyleft

Web sitemizde size en iyi deneyimi sunabilmemiz için çerezleri kullanıyoruz. Bu siteyi kullanmaya devam ederseniz, bunu kabul ettiğinizi varsayarız. Gizlilik ve Çerezler Politikası sayfamızı ziyaret edin.