• Künye
  • Dayanışma
  • İletişim
  • Gizlilik Politikası
Pazar, Mayıs 25, 2025
Bulamadık
Tümünü Gör
Gazeddakıbrıs
22 °c
Nicosia
  • ANA SAYFA
  • HABER
    • KIBRIS
    • DÜNYA
    • İKLİM KRİZİ | EKOLOJİ
    • SANAT
    • KORONAVİRÜS
  • YORUM
    • EDİTORYAL KOLEKTİF
    • GAZEDDABLOG
      • GAZEDDA YAZARLARI
      • GÜNEYDEN YAZARLAR
        • PENNA
      • DÜNYADAN YAZARLAR
        • PROJECT SYNDICATE
    • RÖPORTAJ
  • MULTİMEDYA
    • GAZEDDAPOD
    • GAZEDDAWEBTV
  • TÜM İÇERİK
  • ANA SAYFA
  • HABER
    • KIBRIS
    • DÜNYA
    • İKLİM KRİZİ | EKOLOJİ
    • SANAT
    • KORONAVİRÜS
  • YORUM
    • EDİTORYAL KOLEKTİF
    • GAZEDDABLOG
      • GAZEDDA YAZARLARI
      • GÜNEYDEN YAZARLAR
        • PENNA
      • DÜNYADAN YAZARLAR
        • PROJECT SYNDICATE
    • RÖPORTAJ
  • MULTİMEDYA
    • GAZEDDAPOD
    • GAZEDDAWEBTV
  • TÜM İÇERİK
Bulamadık
Tümünü Gör
Gazedda
Bulamadık
Tümünü Gör
Ana Sayfa YORUM GAZEDDABLOG GAZEDDA YAZARLARI Mertkan Hamit

IMF Türkiye Raporu ve Kuzey Kıbrıs Ekonomisi – Mertkan Hamit

Mertkan Hamit Mertkan Hamit
18 Haziran 2021
Okuma Süresi: 7 dk
A A
https://bsky.app/profile/gazeddakibris.bsky.socialhttps://www.threads.net/@gazeddakibris

IMF (Uluslararası Para Fonu) ülkeler battığında kapısını çaldığınız ve birikmiş hataların bedelini uyguladığı reçetelerle çözeceğini iddia eden uluslararası bir kurumdur. İdeolojik olarak neoliberal reçetelerle çözüm arayan IMF, Kristaline Georgieva görevi aldıktan sonra katı tutumunda göreceli bir yumuşamaya gittiği gözlemlenmektedir. Geçtiğimiz günlerde açıklanan IMF Türkiye raporunda da buna dair ibareler göze çarptı. Kurumun özellikle emek piyasası üzerine oluşturduğu ideolojik saplantılar hala daha devam etse de, Türkiye ekonomisinin deneyimlediği buhrana dair önemli işaretler veriyor. Rapordaki bulgulara bakarak, göbekten bağlı olduğumuz Türkiye ekonomisinin verdiği işaretlere bakıp, hedefim Kıbrısın kuzeyine yönelik çıkarılması gereken bazı dersleri ortaya koymaktır.

Öncelikle özetle “Türkiye raporu ne diyor?” sorusuna bir göz atalım.

Türkiye ekonomisindeki en önemli sorunlardan biri enflasyon. Türkiye’de Tüketici Fiyatlarındaki enflasyonun 2021 yılında 16,5 seviyesine ulaşacağı, daha sonra 12,5 seviyesinde devam edeceği öngörülüyor. Merkez bankası hedefinin %5 olarak öngörüldüğünü hesaba katarsak, enflasyon konusunda zorlu dönemin devamına işaret ediyor.

Rapora göre, Covid19 sonrası Türkiye ekonomisinin küresel talepte olan artışın da etkisiyle 2021 yılında 5,8 büyüme hedefi ortaya koymaktadır. Ancak 2022-2026 arasında büyüme 3,3 oranına gerileyeceğini söylüyor. Buradan çıkarılacak sonuç, ihracatın ithalatı karşılama oranının eksi yönüne gireceğini söylemek mümkün.

İşsizlik sorununun da çözülmesine yönelik bir umut yok. Resmi rakamlara dayanan işsizlik oranının büyümenin etkisiyle %12,5 olacağı, aşamalı olarak da 2026 yılında hala daha %10,5 seviyesinde kalacağı görülüyor.

Faiz oranına yönelik beklenti ise %19 oranında seyrediyor.

Covid19 krizini aşabilmek için piyasalara kamu bankaları ile sağlanan kredilerin, döviz rezervleri üzerine olumsuz etkisi vurgulanan raporda, izlenen politikanın “büyümeyi” sağlamasına rağmen, anlamlı bir yardım sisteminin kurulamaması, krizden etkilenen yoksullara yönelik nakdi yardımın sağlanmamasındna ötürü 1,5 milyon civarında yeni yoksulun yaratıldığı ekleniyor. Özetle, Türkiye’nin salgın yönetiminde büyüme, kalkınmayı getirmemiş; tam tersine zenginin zenginleştiği, yoksulların ise arttığı bir yöntemin uygulandığı sonucu ortaya çıkmıştır. IMF’nin böyle bir eleştiriyi ortaya koyması da, Türkiye’deki neoliberal anlayışın artık IMF’nin eleştireceği noktaya gelmesi de acayip bir durum yaratmaktadır.

IMF, Türkiye’deki riskleri sıralarken faiz indirimini ilk sıraya alıyor. Başka bir değişle, Türkiye ekonomisi için en önemli risk devletin başından kaynaklanıyor. Ardından uluslararası anlamda riskten kaçma eğiliminin yükselmesi ve jeopolitik durumu da buraya ekliyor.

Türkiye Cumhuriyeti’nin dış kaynaklara bağımlılığı da raporda ele alınıyor. Kırılganlığın temeli olarak gösteriliyor.

Bu açıdan raporda söylenenleri, Kıbrıs’ın kuzeyine dönüp de değerlendirmekte yarar var. Göbekten bağlı olduğumuz Türkiye ekonomisinde yüksek enflasyon – yüksek faiz – gelir uçurumundaki büyüme ve dış kaynaklara bağımlılık meselesi burası için de geçerli.

Geçtiğimiz günlerde Tufan Ekici ile Yonca Özdemir tarafından, “Kuzey Kıbrıs’a Türk yabancı yardımı: ananın lütfu mu yoksa laneti mi?” olarak çevirebileceğim bir makale yayınlandı. Makale 1974’den bugüne Türkiye’nin Kıbrıs’a yapmış olduğu yardımları ele alıp bu yardımların ekonomik kalkınmaya olumlu etkisi var mı diye inceliyor. İstatistiki yöntemlerle makroekonomik büyümeye etkisini ölçüyor. Sonuç: yardımların Kıbrısın kuzeyinin kendi başına kalkınmasına katkı sağlamadığı yönünde. Ayrıca modellerine göre, yardım toplam yatırım seviyesinin büyümeye de katkı sağlamadığını ifade ediyor. Makale devamında, yardımların “bağımlılığı” gülendirdiği ve yardımı alan Kuzey Kıbrıs’ın kendi başına ayakta durma ihtimalini de azalttıını ifade ediyor. Bunun daha çok bir dış politika aracı olarak kullanıldığını da ifade ediyor. (Tufan Ekici & Yonca Özdemir (2021): Turkish foreign aid to Northern Cyprus: a mother’s blessing or curse?, Southeast European and Black Sea Studies)

Yardım bağımlılığının, güçlü bir ekonomi yaratmak için kullanılamayacağı açıkça ortaya konulan makalenin yanında makroekonomik göstergeler de umut vermiyor. Türk ekonomisi, 2020 yılında yaşanan herşeye büyümeyi başarırken, Kuzey Kıbrıs ekonomisinin %13 civarında daraldığı Dünya Bankasının, Kıbrıs Türk ekonomisi raporunda ifade ediliyor.

İstatistik Kurumu’nun hane halkı işgücü anketi ise işsizlikteki derinleşmeyi %10,1 seviyesinde ölçerken, genç nüfusta bu oran %29,3’e ulaşıyor. Kadın nüfus özelinde ise genelde işsizlik %12,2 hesaplanırken, genç nüfusta bu oran %34,8 seviyesine ulaşıyor. Enflasyon ise bir yıl önceki aynı aya göre %17,46 seviyesinde, geçen yıl aynı zamanda bu oran %8,64 civarındaydı.

Tüm bu olumsuz göstergelerin yanına yoksulluk unsurunu da eklemekte yarar var. Her ne kadar yoksulluğa yönelik Kıbrıs’ın kuzeyinde herhangi bir ölçüm çalışması yapılmamış olsa da; derinleşen krizin yoksulluğu tetiklediği ortada. Ücretlerin eridiği, alım gücünün düştüğü bu koşullarda, hükümetin Hayat Pahalılığını kaldırması girişimi piyasayı daha da daraltacak. Kapıların açılması ile güneyden talebi arttırması küçük işletmeler için son umutken, bunun da market ve benzincilere yarayacağı açık. Covid19 krizinden görece daha az etkilenen bu sektörlere dönük talep artışı ekonomiyi kalkındıramayacağı açık. Yeme içme sektöründe bir canlanma olması bekleyebiliriz ancak hala daha turizmin bu yılı da kaybettiği ortadayken, eski performansına 2022 yılı sonunda da erişemeyeceği kesin gibi görünüyorken, yüksek öğretim konusunda da azınlık hükümetinin ne kadar başarılı olacağı derin bir soru işareti olduğu açıktır.

Tüm bu kırılganlıklar, mali bozukluklar, büyüme, istihdam ve enflasyon verileri uzun dönemde acil yapısal reform programını, yani “acı reçeteyi” uygulayacak bir iradenin gerekliliğini ortaya koyuyur.

Ancak, siyasi sağın popülist ve bilgiye dayalı plan ve programdaki başarısızlığı, solun ise çekingen tavırları bu durumun gerçekleşmesi için uygun bir zemin yaratmıyor. Dahası mafya -devlet ilişkilerinin geldiği noktada yatırım iklimini güçlendirmiyor. Yolsuzluk ve talanın önüne geçecek siyasi bir duruş ortaya konulamıyor. Öyle ki, sadece siyasi partiler değil, basın bile bu konuda statükoya teslim durumda.

Bir diğer taraftan reçete uygulamak için, olası bir siyasi baskının elçilik kanadından geleceği ihtimali genel bir kabulken, burada Ekici ile Özdemir’in makalesi yüzümüze bir kez daha çarpıyor. Türkiye’nin Kıbrıs’ın kuzeyinde kendi kendine yetebilecek bir ekonomi yaratmaya yönelik ne bir niyeti, ne de bir becerisi olduğu on yıllara dayalı performans ölçümünde açıkça ortaya konuldu. Buradan bir ümit beklemek gerçekçi bir çözümü temsil etmiyor.

İçerideki aktörlerin performansı, Türkiye’ninki gibi kötüyken; bir de dış politikada Türkiye’nin kuyruğunda maşrappa olan iki devletli çözüm ve ilhak arasında bir yerlerde duran kanadın uluslararası anlamda da, yeni bir açılım ve umut yaratması mümkün değil.

Bu noktada Kıbrıs türk ekonomisi derin bir yalnız ve yoksulluğa mahkum edildiğini söyleyebiliriz.

Peki bu makus talihi geri çevirmek imkansız mı?

İmkansız değil elbet ama zor. Çünkü sadece ekonomik kriz ile karşı karşıya değiliz. Hem ekonomik hem de siyasi bir kriz yaşıyoruz. Çözümü sadece mühendislik projesi olacak bir plan olarak görülmemeli.

Plan ile birlikte uluslararası aktörlerin dilinden konuşabilecek olan bir siyasi çözüm planı da gerekiyor. Bu siyasi çözüm planının içinde ise, iki devletçi yalnızlıktan kurtaran ve Kıbrıs’ın kuzeyinin elinde tutup doğru düzgün faydalanmakta sürekli başarısız olduğu AB ile uyumlaşmaya olanak sağlayacak bir eylem birlikteliği gerekiyor.

Federal bir çözüm vizyonuna sahip aktörlerin, kapsamlı bir çözümü beklemeden kendi iradesi ile gerçekleştirebileceği adımları atabilmesi gerekiyor. Mesela, içinde limanların açılmasına olanak sağlayan Anastasiadis’in sunduğu Güven Yaratıcı Önlemler paketine olumlu yanıt vermek de dahildir…

Ekonomik reformda cesur adımlar atarken, federal vizyonu kucaklayan bir sürecin yaratılması gerekiyor. Bununla beraber Kuzeydeki “yönetim yapılanmasının” kurumsal kapasitesinin geliştirilmesi, demokratikleşmesi ve özerkleşmesi de eş zamanlı olarak gerçekleştirilmesi gerekiyor.

Şahsi fikrim ancak böylesi büyük bir hamle ile ilerleme sağlanabileceği yönünde…

Bunun dışında elde; popülizm, vaat ve reklamlardan oluşan modası geçmiş film var.

Hala sıkılmadıysanız, izlemeye devam edin…

Mertkan Hamit

Mertkan Hamit

Tarihsever, ekonomist, Levant insanı...

Cenevre’nin Ardından 5+1 Not…
Mertkan Hamit

Cenevre’nin Ardından 5+1 Not…

Mertkan Hamit
18 Mart 2025

BM Genel Sekreteri'nin açıkladığı noktalar bize 2025 yılında Güven Yaratıcı Önlemleri içeren adı ve kapsamı konmamış bir sürecin başladığını gösteriyor.

Devamı içinDetails
Mertkan Hamit

Üstel, vekil maaşlarında güneye fark attığını da söyleseydi keşke | Mertkan Hamit

Mertkan Hamit
19 Eylül 2024

Asgari ücretli emekçi, işverenine 40,436 TL'ye (1063,26 Euro) mal olacak. İşveren, çalıştırdığı ücretlilerden 40,436 TL'den daha yüksek bir getiri sağlayabilmek için fiyatlarını ona göre düzenleyecek. Hane halkları için satın alacağı...

Devamı içinDetails
Kıbrıs’ı halen ‘nefret ve korku yönetiyor’! | Video
Mertkan Hamit

14 Ağustos’a not | Mertkan Hamit

Mertkan Hamit
14 Ağustos 2024

50 yıl önce bugün, Mağusaya bağlı Muratağa, Sandallar, Atlılar köyleri ve Larnaka’nın Dohni köyünde; BM tarafından “insanlığa karşı işlenen suç” olarak nitelendirilen dehşet yaşandı.

Devamı içinDetails
Bir Temmuz bunalımı | Mertkan Hamit
Mertkan Hamit

Bir Temmuz bunalımı | Mertkan Hamit

Mertkan Hamit
20 Temmuz 2024

Son buzul çağının 14,000 yıl önce sona erdiği kabul edilir. Kıbrıs’ta ise ilk insan izine ait bulgular 12,000 yıl önce, Limasol’a bağlı Aetokremnos köyündeki “Kartal kayalığı” ismi verilen mağarada görülür....

Devamı içinDetails
Mertkan Hamit

Kumara yönelik denetlemelerin daha sıkı işletilmesi gerekli olacak | Mertkan Hamit

Mertkan Hamit
29 Haziran 2024

Mehmet Şimşek'in göreve geldiğinden beri özellikle üstünde durduğu gri liste meselesi konusunda karar açıklandı. Daha önce de belirttiğim gibi Türkiye Cumhuriyeti FATF gri listesinden çıktı. Dahası, beklentilerimin üzerinde olarak FATF'ın...

Devamı içinDetails

YAZARLAR

Ortaokullarda Başörtüsü Yasağının Kaldırılmasının Düşündürdükleri
Umut Bozkurt

Ortaokullarda Başörtüsü Yasağının Kaldırılmasının Düşündürdükleri

Umut Bozkurt
23 Mart 2025
Sizin Bu Suskunluğunuz Bizi Sağır Ediyor
Konuk Yazar

Sizin Bu Suskunluğunuz Bizi Sağır Ediyor

Konuk Yazar
22 Mart 2025
Kırılgan Ahlaklar, Kamusal Sorumluluklar
Engin Kara

Kırılgan Ahlaklar, Kamusal Sorumluluklar

Engin Kara
22 Mart 2025
Çalıyor

Baf Okulları Biyodizel İçin 17 Ton Yemeklik Yağ Topladı

Baf Okulları Biyodizel İçin 17 Ton Yemeklik Yağ Topladı

Baf Okulları Biyodizel İçin 17 Ton Yemeklik Yağ Topladı

KIBRIS
Romanya’da Rusya Yanlısı Aday Yeniden Reddedildi, Aşırı Sağcılar Polisle Çatıştı

Romanya’da Rusya Yanlısı Aday Yeniden Reddedildi, Aşırı Sağcılar Polisle Çatıştı

DÜNYA
“Eşkiya Dünyaya Hükümdar Olmaz”: Edip Akbayram Hayata Veda Etti

“Eşkiya Dünyaya Hükümdar Olmaz”: Edip Akbayram Hayata Veda Etti

SANAT
Zelenski’yi Kameralar Önünde Aşağıladılar

Zelenski’yi Kameralar Önünde Aşağıladılar

DÜNYA
“Emekli” Tavuklar Kıbrıs Zeytinliklerinde “Çalışıyor”

“Emekli” Tavuklar Kıbrıs Zeytinliklerinde “Çalışıyor”

İKLİM KRİZİ | EKOLOJİ
Cyprus Mail Yurttaşlara Sordu: Kıbrıs’ı Yabancılara Mı Satıyoruz?

Cyprus Mail Yurttaşlara Sordu: Kıbrıs’ı Yabancılara Mı Satıyoruz?

KIBRIS

İzel Seylani: Birlikte hayal etmeyi başardığımızda… | Video

SANAT
İsrail’in yerle bir ettiği Gazze havadan görüntülendi | Video

İsrail’in yerle bir ettiği Gazze havadan görüntülendi | Video

DÜNYA
Yunanistan’da ABD tanklarına barikat: Katiller evinize dönün

Yunanistan’da ABD tanklarına barikat: Katiller evinize dönün

DÜNYA
Scholz’un konuşması kesildi: “Filistinlilerin kanı sizin ellerinizde” | Video

Scholz’un konuşması kesildi: “Filistinlilerin kanı sizin ellerinizde” | Video

DÜNYA

Instagram

Takip et

  • Bekir Paşa Lisesi öğretmenleri Eğitim Bakanlığı
  • Tutuklanan İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu paylaşımında TC Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı hedef alarak “Korkunun ecele faydası yok! Öyle de yenileceksin! Böyle de yenileceksin. Haklılığımıza, cesaretimize, tevazumuza, güler yüzümüze yenileceksin!” dedi.

https://gazeddakibris.com/imamoglu-demokrasi-meydanlarinda-sesinizi-yukseltin/
  • Tel Aviv’de toplanan onbinlerce kişi, Netanyahu
  • Güney Kore, Japonya ve Çin dışişleri bakanları, Kore Yarımadası
  • 21 Mart Dünya Irkçılık Karşıtı Gün nedeniyle Kıbrıs
  • "AKP’nin Kuzey Kıbrıs’a yaptığı müdahaleleri beni de herkes gibi rahatsız ediyor. Ancak o rejimin buraya dayattığı politikaların hıncını başını örten orta okul öğrencilerinden çıkarmamalıyız."

https://gazeddakibris.com/ortaokullarda-basortusu-yasaginin-kaldirilmasinin-dusundurdukleri/?utm_source=instagram-business&utm_medium=jetpack_social
  • Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) Eş Genel Başkanı Tuncer Bakırhan ve beraberindekiler, CHP
  • Gençlik Federasyonu açıklamasında 22 Mart Cumartesi akşamı, Doğu Akdeniz Üniversitesi (DAÜ) kampüsünde yaşanan ve kamuoyuna yansıyan olayların demokratik değerler ve ifade özgürlüğü açısından endişe verici olduğu belirtildi.

https://gazeddakibris.com/genclik-federasyonundan-polise-daudeki-garabet-tutumdan-donun/?utm_source=instagram-business&utm_medium=jetpack_social

Gazedda Sosyal Medya

SON EKLENENLER

Gençlik Federasyonu’ndan Polise: DAÜ’deki Garabet Tutumdan Dönün

Gençlik Federasyonu’ndan Polise: DAÜ’deki Garabet Tutumdan Dönün

2 ay önce
KTOEÖS: Öğretmenlere Yönelik Sahte Hesaplar Üzerinden Sosyal Medyada İtibarsızlaştırma Kampanyası Ve Provokasyonlar Yapılıyor

KTOEÖS: Öğretmenlere Yönelik Sahte Hesaplar Üzerinden Sosyal Medyada İtibarsızlaştırma Kampanyası Ve Provokasyonlar Yapılıyor

2 ay önce
İmamoğlu: Demokrasi Meydanlarında Sesinizi Yükseltin

İmamoğlu: Demokrasi Meydanlarında Sesinizi Yükseltin

2 ay önce
Siyaset Bilimci Şebnem Oğuz: Erdoğan Muhalefeti Bölmeye ve Uysal Bir Muhalefet Yaratmaya Çalışıyor

Siyaset Bilimci Şebnem Oğuz: Erdoğan Muhalefeti Bölmeye ve Uysal Bir Muhalefet Yaratmaya Çalışıyor

2 ay önce
Barolar Birliği: Yargının Tarafsızlığına Yönelik Bir Darbe

Barolar Birliği: Yargının Tarafsızlığına Yönelik Bir Darbe

2 ay önce

Gazedda Facebook

Gazedda Facebook
Gazedda

© 2025 Gazeddakıbrıs - Copyleft

  • Künye
  • Dayanışma
  • İletişim
  • Gizlilik Politikası

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist

Bulamadık
Tümünü Gör
  • Ana Sayfa
  • HABER
    • KIBRIS
    • DÜNYA
    • İKLİM KRİZİ | EKOLOJİ
    • SANAT
    • KORONAVİRÜS
  • MULTİMEDYA
    • GAZEDDAPOD
    • GAZEDDAWEBTV
  • YORUM
    • EDİTORYAL KOLEKTİF
    • GAZEDDABLOG
      • GAZEDDA YAZARLARI
      • GÜNEYDEN YAZARLAR
      • DÜNYADAN YAZARLAR
    • RÖPORTAJ

© 2025 Gazeddakıbrıs - Copyleft

Web sitemizde size en iyi deneyimi sunabilmemiz için çerezleri kullanıyoruz. Bu siteyi kullanmaya devam ederseniz, bunu kabul ettiğinizi varsayarız. Gizlilik ve Çerezler Politikası sayfamızı ziyaret edin.