• Künye
  • Dayanışma
  • İletişim
  • Gizlilik Politikası
Çarşamba, Haziran 18, 2025
Bulamadık
Tümünü Gör
Gazeddakıbrıs
31 °c
Nicosia
  • ANA SAYFA
  • HABER
    • KIBRIS
    • DÜNYA
    • İKLİM KRİZİ | EKOLOJİ
    • SANAT
    • KORONAVİRÜS
  • YORUM
    • EDİTORYAL KOLEKTİF
    • GAZEDDABLOG
      • GAZEDDA YAZARLARI
      • GÜNEYDEN YAZARLAR
        • PENNA
      • DÜNYADAN YAZARLAR
        • PROJECT SYNDICATE
    • RÖPORTAJ
  • MULTİMEDYA
    • GAZEDDAPOD
    • GAZEDDAWEBTV
  • TÜM İÇERİK
  • ANA SAYFA
  • HABER
    • KIBRIS
    • DÜNYA
    • İKLİM KRİZİ | EKOLOJİ
    • SANAT
    • KORONAVİRÜS
  • YORUM
    • EDİTORYAL KOLEKTİF
    • GAZEDDABLOG
      • GAZEDDA YAZARLARI
      • GÜNEYDEN YAZARLAR
        • PENNA
      • DÜNYADAN YAZARLAR
        • PROJECT SYNDICATE
    • RÖPORTAJ
  • MULTİMEDYA
    • GAZEDDAPOD
    • GAZEDDAWEBTV
  • TÜM İÇERİK
Bulamadık
Tümünü Gör
Gazedda
Bulamadık
Tümünü Gör
Ana Sayfa YORUM GAZEDDABLOG DÜNYADAN YAZARLAR

Diktatörler nasıl iktidara gelirler? – Birol Şal

Sorunun şaşırtıcı ve belki de karikatürize edilmiş yanıtından da anlaşılacağı üzere diktatörler şiddet içeren yollar dışında barışçıl gözüken şekilde de iktidara gelebiliyorlardı. Mussolini bunun tarihteki örneklerinden birini oluşturuyordu. Bir diğerini de aynı dönemde Almanya’da iktidara gelen Nazi Partisi ve lideri Hitler oluşturmaktaydı.

Gazedda Gazedda
30 Temmuz 2022
Okuma Süresi: 4 dk
A A
Diktatörler nasıl iktidara gelirler? – Birol Şal
https://bsky.app/profile/gazeddakibris.bsky.socialhttps://www.threads.net/@gazeddakibris

Yazar: Birol Şal
Kaynak: Gazete Manifesto


Yazıma yıllar öncesinden, 1980’li yılların ortalarından bir anıyla başlamak istiyorum. Siyaset Bilimi hocamız o günkü derse bir soruyla başlamıştı. İtalyan diktatörü Mussolini’nin nasıl iktidara geldiğini sormuştu biz öğrencilere. Ve biz sorunun yanıtını zihnimizde toparlamaya çalışırken fazla beklememiş, yanıtı kendisi vermişti. Sorunun yanıtı “ Roma treninin yataklı vagonunda uyuyarak” şeklindeydi. Biz soruya bilimsel, teorik yanıtlar bulmaya çalışırken, hocamız bu kadar kısa, yalın bir yanıtı ve aynı zamanda tarihsel bir gerçeği önümüze koymuştu.

Sorunun şaşırtıcı ve belki de karikatürize edilmiş yanıtından da anlaşılacağı üzere diktatörler şiddet içeren yollar dışında barışçıl gözüken şekilde de iktidara gelebiliyorlardı. Mussolini bunun tarihteki örneklerinden birini oluşturuyordu. Bir diğerini de aynı dönemde Almanya’da iktidara gelen Nazi Partisi ve lideri Hitler oluşturmaktaydı. Her iki diktatör de seçimler yoluyla ülkelerinde iktidarı ele geçirmişlerdi. Görüntü burjuva demokrasilerinin çarklarının işlediği ve ideolojilerinin özünde şiddet olan söz konusu iki partinin de meşru yollarla yönetme yetkisini aldıklarını yansıtıyordu.

Ancak görüntü böyle olmakla birlikte ideolojileri demokrasi karşıtı yapıda olan bu partiler nasıl oluyordu da seçimler yoluyla iktidara gelebilmişlerdi? Seçimle yönetme erkini ele geçirmeleri faşizmi savunan her iki diktatöre de meşruiyet sağlamak için yeterli miydi? Süreçler nasıl işlemişti? Bu soruların yanıtlarının halen günümüzde de geçerli olan yukarıda örneği verilen süreçlerin anlaşılmasına yardımcı olacağı kanısındayım.

Söz konusu süreçleri ve yapıları ana hatları ile ele almadan önce burjuva (kapitalist) devletin üzerinde durduğu ana gövdenin ve bu gövdeyi oluşturan temel çelişkinin niteliğine yönelik olarak Marks’ın söylediklerini kısaca hatırlayalım. Sınıfsal çelişkilerin ve çatışmaların işin özünü oluşturduğunu, iktidar mekanizmalarının buna göre oluştuğunu unutmayalım.

Kapitalde yer aldığı biçimiyle Marks’a göre, her hangi bir toplumun anahtarı onun üretim tarzı ya da sosyo-ekonomik üretim güçleri ile mülk sahipliği ve artılara el koymanın yol açtığı sınıf ilişkilerinin özgül bir bileşimidir. Toplumsal yapının bütününün temelini ve bununla birlikte egemenlik ve bağımlılık ilişkisinin siyasal biçimini, kısaca, devletin buna denk düşen özgül biçimini açığa vuran her zaman doğrudan üreticiler ile üretim koşullarının sahipleri arasındaki doğrudan ilişkidir. Komünist Manifestoda da burjuvazinin en sonunda, modern sanayinin ve dünya pazarının kurulmasından bu yana modern temsili devlette siyasal egemenliği tamamıyla ele geçirdiği belirtilmiştir.

Kapitalist demokrasiyle sonuçlanan burjuva devrimlerinde devrimlerin motoru olan sınıfların ve bunların kendi aralarındaki ilişkilerin yanı sıra ikincil bileşimlerin varlığı da söz konusudur. Aralarında çatışma ve ittifak ilişkisi olan egemen güçler zaman zaman kendilerine belli konularda ve koşullarda bir alt sınıf desteği de sağlamışlardır. Yukarıda sözü edilen diktatörlerin ya da otoriter yöneticilerin iktidara gelmelerinde alt sınıfların desteği etkili olmaktadır. Alt sınıfların kendileri ile çıkarları uyuşmayan, asla da uyuşmayacak olan sömürücü/egemen sınıfların politik temsilcilerinin iktidara taşınmasındaki rolleri nasıldır? Söz konusu süreçlerin dinamikleri nasıl oluşmakta ve işlemektedir?

Alt sınıfların devlete (sisteme) egemen olan sınıflara desteklerinde onay ve rıza üretme araçları etkili olmaktadır. Aile, eğitim/okul, din, kitle iletişim araçları, sanat, edebiyat Marksist düşünür Althusser’e göre devletin ideolojik aygıtlarını oluşturmaktadır. Devlet ideolojik aygıtları (silahları) aracılığıyla egemen ideolojileri üretmekte, benimsetmekte ve yeniden üretmektedir. Althusser, dini, devletin en önemli ideolojik aygıtlarından biri olarak değerlendirmektedir. Özellikle Müslüman toplumlarda devletlerin ideolojik aygıtları aracılığıyla itaat üretmeye çalıştıkları dikkate alınmalıdır. Bu bağlamda din, devlet ve ona egemen olan güçler açısından etkin bir hegemonya aracıdır.

Devletin ideolojik silahlarının bu derecede etkili olmasında kapitalizmin sistematik sonucu oluşan yabancılaşma olgusunun da tamamlayıcı etkisi bulunmaktadır. Yabancılaşma, kontrolden çıkmış, aşırı zenginlik ve yoksullukla kutuplaşmış, insanların kendi ürettikleri tarafından tehdit edildiği, insanların birbirlerinden bireysel olarak ayrıştığı, sınıf, ulus, ırkçılık, cinsiyetçilik ve dinsel nefret tarafından bölündüğü bir dünya yaratır. Yabancılaşmış emek dünyayı anlama yeteneğimizi temelden etkiler. Özetle, yabancılaşma bir anlamda günümüzün dünyasını üretir.

Marks’a göre bireyin bilinci toplum ve özellikle ekonomik sistem tarafından belirlenmektedir. Devletin ideolojik aygıtları devreye girerek emekçi kesimin bilincini köreltmektedir. Burada öne çıkan görev sınıf bilincine sahip olmak ve buna dayalı olarak rıza üretim araçlarını etkisiz kılmaktır. Egemen sınıfların otoriter yönetimleri demokrasi adı altında kitlelere kabul ettirmesine olanak sağlanmamasıdır. Yazının başında verdiğimiz örnek yirminci yüzyılın ikinci çeyreğinde gerçekleşmiş olmasına karşın, günümüzde dahi otoriter hatta faşizan yönetimlerin benzer şekilde kitle desteği ile iktidara gelebildikleri görülmektedir. Demokrasi olarak kitlelere sunulan bu aldatmacayı boşa çıkarmanın yolu işçi sınıfı ideolojisinin öncülüğünde sağlam bir bilinç yapısı ve buna uygun örgütlenme, politik yapı ile yanıt verilmesidir.

Gazedda

Gazedda

Gazeddakıbrıs yurttaş gazeteciliği anlayışı ile yayın yapan, yurttaştan yana taraf olan ve gazetecilikte meslek etiği ilkelerine inanan bir yayın organıdır. Gazeddakıbrıs her koşulda barıştan yanadır.

ABD-Türkiye Krizi | Halil Savda
DÜNYADAN YAZARLAR

Erdoğan Trump İle Yeni Bir Dostluk Kurabilir Mi? | Paul Taylor | The Guardian

Gazedda
29 Ocak 2025

Paul Taylor yazdı: ABD-Türkiye ilişkileri açısından belki de en büyük risk, Esad sonrası güvenlik boşluğunda fiilen komşu haline gelen Türkiye ve İsrail'in Suriye'de doğrudan karşı karşıya gelme ihtimalidir.

Devamı içinDetails
Doların Küba’ya Dönüşü: Uzun Bir El Sürgündekilerin Cebine Dalıyor | Carla Gloria Colomé | EL PAÍS 
DÜNYADAN YAZARLAR

Doların Küba’ya Dönüşü: Uzun Bir El Sürgündekilerin Cebine Dalıyor | Carla Gloria Colomé | EL PAÍS 

Gazedda
27 Ocak 2025

Kübalılar 2025'e uyandıklarında ülke aynıydı, ancak liderleri onlara her şeyin farklı olacağına dair güvence vermişti.

Devamı içinDetails
Cinsiyet konusundaki kararnamesinden sonra Trump yasal olarak ilk kadın başkan mı? | Arwa Mahdawi | The Guardian
DÜNYADAN YAZARLAR

Cinsiyet konusundaki kararnamesinden sonra Trump yasal olarak ilk kadın başkan mı? | Arwa Mahdawi | The Guardian

Gazedda
26 Ocak 2025

Trump ikinci dönemine, aralarında cinsiyetin gebe kalındığı anda başladığını belirten bir kararnamenin de bulunduğu bir dizi kararnameyi imzalayarak başladı

Devamı içinDetails
İsrail Suriye’de ilerliyor: ‘Bir sorundan kurtulduk ve başka bir sorunla uyandık’ | Antonio Pita | El Pais
DÜNYADAN YAZARLAR

İsrail Suriye’de ilerliyor: ‘Bir sorundan kurtulduk ve başka bir sorunla uyandık’ | Antonio Pita | El Pais

Gazedda
12 Aralık 2024

Ahmed titreyen eliyle sigara içiyor ve gergin bir şekilde ayağını hareket ettiriyor. 27 yaşında ve Pazar günü diktatör Beşar Esad'ın devrilmesinin ardından yaşanan karışıklığı fırsat bilen İsrail ordusunun son yarım...

Devamı içinDetails
Amerikan aşırı sağı Donald Trump’ın dönüşüyle cesaretlendi | Nicholas Dale Leal | El Pais
DÜNYADAN YAZARLAR

Amerikan aşırı sağı Donald Trump’ın dönüşüyle cesaretlendi | Nicholas Dale Leal | El Pais

Gazedda
12 Aralık 2024

Cumhuriyetçilerin zaferinin ardından neo-Nazilerin ve beyaz ırkın üstünlüğünü savunanların faaliyetlerinde bir artış yaşandı, ancak birçoğu kendilerini Trumpist hareketin bir parçası olarak görmüyor Bu sadece bir halk tiyatrosu grubunun Anne Frank'ın...

Devamı içinDetails

YAZARLAR

Ortaokullarda Başörtüsü Yasağının Kaldırılmasının Düşündürdükleri
Umut Bozkurt

Ortaokullarda Başörtüsü Yasağının Kaldırılmasının Düşündürdükleri

Umut Bozkurt
23 Mart 2025
Sizin Bu Suskunluğunuz Bizi Sağır Ediyor
Konuk Yazar

Sizin Bu Suskunluğunuz Bizi Sağır Ediyor

Konuk Yazar
22 Mart 2025
Kırılgan Ahlaklar, Kamusal Sorumluluklar
Engin Kara

Kırılgan Ahlaklar, Kamusal Sorumluluklar

Engin Kara
22 Mart 2025
Çalıyor

Baf Okulları Biyodizel İçin 17 Ton Yemeklik Yağ Topladı

Baf Okulları Biyodizel İçin 17 Ton Yemeklik Yağ Topladı

Baf Okulları Biyodizel İçin 17 Ton Yemeklik Yağ Topladı

KIBRIS
Romanya’da Rusya Yanlısı Aday Yeniden Reddedildi, Aşırı Sağcılar Polisle Çatıştı

Romanya’da Rusya Yanlısı Aday Yeniden Reddedildi, Aşırı Sağcılar Polisle Çatıştı

DÜNYA
“Eşkiya Dünyaya Hükümdar Olmaz”: Edip Akbayram Hayata Veda Etti

“Eşkiya Dünyaya Hükümdar Olmaz”: Edip Akbayram Hayata Veda Etti

SANAT
Zelenski’yi Kameralar Önünde Aşağıladılar

Zelenski’yi Kameralar Önünde Aşağıladılar

DÜNYA
“Emekli” Tavuklar Kıbrıs Zeytinliklerinde “Çalışıyor”

“Emekli” Tavuklar Kıbrıs Zeytinliklerinde “Çalışıyor”

İKLİM KRİZİ | EKOLOJİ
Cyprus Mail Yurttaşlara Sordu: Kıbrıs’ı Yabancılara Mı Satıyoruz?

Cyprus Mail Yurttaşlara Sordu: Kıbrıs’ı Yabancılara Mı Satıyoruz?

KIBRIS

İzel Seylani: Birlikte hayal etmeyi başardığımızda… | Video

SANAT
İsrail’in yerle bir ettiği Gazze havadan görüntülendi | Video

İsrail’in yerle bir ettiği Gazze havadan görüntülendi | Video

DÜNYA
Yunanistan’da ABD tanklarına barikat: Katiller evinize dönün

Yunanistan’da ABD tanklarına barikat: Katiller evinize dönün

DÜNYA
Scholz’un konuşması kesildi: “Filistinlilerin kanı sizin ellerinizde” | Video

Scholz’un konuşması kesildi: “Filistinlilerin kanı sizin ellerinizde” | Video

DÜNYA

Instagram

Takip et

  • Bekir Paşa Lisesi öğretmenleri Eğitim Bakanlığı
  • Tutuklanan İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu paylaşımında TC Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı hedef alarak “Korkunun ecele faydası yok! Öyle de yenileceksin! Böyle de yenileceksin. Haklılığımıza, cesaretimize, tevazumuza, güler yüzümüze yenileceksin!” dedi.

https://gazeddakibris.com/imamoglu-demokrasi-meydanlarinda-sesinizi-yukseltin/
  • Tel Aviv’de toplanan onbinlerce kişi, Netanyahu
  • Güney Kore, Japonya ve Çin dışişleri bakanları, Kore Yarımadası
  • 21 Mart Dünya Irkçılık Karşıtı Gün nedeniyle Kıbrıs
  • "AKP’nin Kuzey Kıbrıs’a yaptığı müdahaleleri beni de herkes gibi rahatsız ediyor. Ancak o rejimin buraya dayattığı politikaların hıncını başını örten orta okul öğrencilerinden çıkarmamalıyız."

https://gazeddakibris.com/ortaokullarda-basortusu-yasaginin-kaldirilmasinin-dusundurdukleri/?utm_source=instagram-business&utm_medium=jetpack_social
  • Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) Eş Genel Başkanı Tuncer Bakırhan ve beraberindekiler, CHP
  • Gençlik Federasyonu açıklamasında 22 Mart Cumartesi akşamı, Doğu Akdeniz Üniversitesi (DAÜ) kampüsünde yaşanan ve kamuoyuna yansıyan olayların demokratik değerler ve ifade özgürlüğü açısından endişe verici olduğu belirtildi.

https://gazeddakibris.com/genclik-federasyonundan-polise-daudeki-garabet-tutumdan-donun/?utm_source=instagram-business&utm_medium=jetpack_social

Gazedda Sosyal Medya

SON EKLENENLER

Gençlik Federasyonu’ndan Polise: DAÜ’deki Garabet Tutumdan Dönün

Gençlik Federasyonu’ndan Polise: DAÜ’deki Garabet Tutumdan Dönün

3 ay önce
KTOEÖS: Öğretmenlere Yönelik Sahte Hesaplar Üzerinden Sosyal Medyada İtibarsızlaştırma Kampanyası Ve Provokasyonlar Yapılıyor

KTOEÖS: Öğretmenlere Yönelik Sahte Hesaplar Üzerinden Sosyal Medyada İtibarsızlaştırma Kampanyası Ve Provokasyonlar Yapılıyor

3 ay önce
İmamoğlu: Demokrasi Meydanlarında Sesinizi Yükseltin

İmamoğlu: Demokrasi Meydanlarında Sesinizi Yükseltin

3 ay önce
Siyaset Bilimci Şebnem Oğuz: Erdoğan Muhalefeti Bölmeye ve Uysal Bir Muhalefet Yaratmaya Çalışıyor

Siyaset Bilimci Şebnem Oğuz: Erdoğan Muhalefeti Bölmeye ve Uysal Bir Muhalefet Yaratmaya Çalışıyor

3 ay önce
Barolar Birliği: Yargının Tarafsızlığına Yönelik Bir Darbe

Barolar Birliği: Yargının Tarafsızlığına Yönelik Bir Darbe

3 ay önce

Gazedda Facebook

Gazedda Facebook
Gazedda

© 2025 Gazeddakıbrıs - Copyleft

  • Künye
  • Dayanışma
  • İletişim
  • Gizlilik Politikası

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist

Bulamadık
Tümünü Gör
  • Ana Sayfa
  • HABER
    • KIBRIS
    • DÜNYA
    • İKLİM KRİZİ | EKOLOJİ
    • SANAT
    • KORONAVİRÜS
  • MULTİMEDYA
    • GAZEDDAPOD
    • GAZEDDAWEBTV
  • YORUM
    • EDİTORYAL KOLEKTİF
    • GAZEDDABLOG
      • GAZEDDA YAZARLARI
      • GÜNEYDEN YAZARLAR
      • DÜNYADAN YAZARLAR
    • RÖPORTAJ

© 2025 Gazeddakıbrıs - Copyleft

Web sitemizde size en iyi deneyimi sunabilmemiz için çerezleri kullanıyoruz. Bu siteyi kullanmaya devam ederseniz, bunu kabul ettiğinizi varsayarız. Gizlilik ve Çerezler Politikası sayfamızı ziyaret edin.