Kıbrıs, Yunanistan’daki sismik hareketlilik nedeniyle deprem ve tsunami önlemlerini devreye koydu.
Yunanistan’ın Oniki Ada bölgesinde son zamanlarda meydana gelen yoğun sismik faaliyetler ve daha geniş Akdeniz bölgesini karakterize eden deprem riski nedeniyle Kıbrıs Cumhuriyeti, vatandaşlarının hazırlıklı olması ve korunması için gerekli tüm önlemlerin Sivil Savunma ve Tarım, Kırsal Kalkınma ve Çevre Bakanlığı Jeolojik Araştırmalar Dairesi Sismoloji Merkezi tarafından uygulamaya konulduğunu duyurdu.
Ülkesel “Engelados” acil durum planında ana hatlarıyla belirtilen önlemler, yetkililerin Santorini’de devam eden sismik hareketliliğin Kıbrıs’ı doğrudan etkilemesinin olası görünmediğini belirtmelerine rağmen etkinleştirildi. Yapılan açıklamada, “Kıbrıs acil bir riskle karşı karşıya olmasa da, sismik açıdan aktif bir bölgede bulunmamız, belirsiz bir zamanda güçlü ve yıkıcı bir depremle karşı karşıya kalabileceğimiz anlamına geliyor” denildi. Yetkililer ayrıca Kıbrıs’ın bu tür olaylara karşı tarihsel kırılganlığına dikkat çekerek tsunami risklerini de vurguladılar.
Jeolojik Araştırmalar Dairesi ve Sivil Savunma tarafından yapılan ortak açıklamada vatandaşlardan ilgili makamlardan ve medyadan gelen resmi güncellemeleri takip etmeleri tavsiye edildi.
Acil bir durumda, sesli bir alarm vermenin yanı sıra etkilenen bölgedeki vatandaşlara talimatlar içeren sesli mesajlar da iletecek olan sirenler etkinleştirilerek vatandaşların belirli bir bölgeden tahliye edilmesi veya uzaklaştırılması için acil durum talimatları verilecek.
Sivil Savunma ve Jeolojik Araştırmalar Dairesi Sismoloji Merkezi üç kritik aşamayı kapsayan ayrıntılı güvenlik protokolleri de yayınlandı:. Bunlar arasında deprem öncesi hazırlık, deprem sırasında acil müdahale ve deprem sonrası eylemler yer alıyor.
DEPREM ANINDA VE SONRASINDA NE YAPILMALI?
Deprem Önleme ve Kendini Koruma Tedbirleri ile ilgili olarak, evde/ofiste/okulda bulunulması durumunda raflar ve kitaplıklar duvarlara sıkıca sabitlenmeli, hareket ettirilebilen ve olası kaçış yollarını kapatan yüksek mobilyalar kapılardan kaldırılmalı, büyük ve ağır nesneler ile düşüp kırılabilecek diğer her şey raflarda daha aşağıya yerleştirilmeli, yatak ve kanepelerin üzerindeki ağır nesneler kaldırılmalıdır.
İnsanlar bir deprem durumunda evlerinde, okullarında, işyerlerinde veya çalıştıkları yerlerde sığınabilecekleri en güvenli yerleri belirtmeye teşvik edilmeli: Sağlam masa, sıra veya sıraların altına; cam yüzeylerden ve kitaplıklardan uzağa; dış duvarlardan uzağa; su ısıtıcıları ile yakıt ve su tanklarının iyi bir şekilde sabitlendiğinden emin olun; aydınlatma armatürleri ve tavan vantilatörlerinin iyi bir şekilde sabitlendiğinden emin olun; elektrik ve gaz şebekesinin düzgün çalışıp çalışmadığı kontrol edilmelidir. Ayrıca aile üyeleri/ofis çalışanları genel elektrik, su ve gaz şalterlerinin nasıl kapatılacağı ve 112 acil durum telefon numarası hakkında bilgilendirilmelidir..
Ayrıca, pilli taşınabilir bir radyo ve bir ilk yardım kiti edinmeleri, erişilebilir bir yere bir yangın söndürücü yerleştirmeleri ve kullanma alıştırması yapmaları da tavsiye edilmektedir.
Eğer ev/ofis/okul dışında iseler, depremden sonra binalardan ve ağaçlardan uzakta, telefon ve elektrik tellerinden uzakta güvenli bir buluşma yeri seçmelidirler.
Deprem anında, evin içinde biri varsa, soğukkanlılığını korumalı, panik yapmamalı, sağlam bir mobilyanın (masa veya benzeri) altına sığınmalı, diz çökmeli ve elleriyle bacaklarını tutmalı, sağlam bir mobilya yoksa odanın ortasında diz çökmelidir, El ile baş ve boyun korunmalı; büyük cam yüzeylerden (pencereler, cam bölmeler) veya onu yaralayabilecek mobilya ve nesnelerden uzak durulmalı; evden uzaklaşmaya çalışmamalı ve balkona çıkılmamalıdır.
Yüksek bir binada, cam pencerelerden ve dış duvarlardan uzaklaşılmalı, deprem sarsıntısı bitene kadar odada kalınmalı, elektrik kesintisi veya kılavuzlardaki bozulma nedeniyle düşme veya içinde mahsur kalma riski olduğundan kaçmak için asansör kullanmamalı, düşme riski olduğundan açık pencerelerde, balkonlarda veya çatı kenarlarında durulmamalıdır.
Eğer bir eğlence mekanında, alışveriş merkezinde ya da büyük bir mağazada bulunuyorsa, deprem sarsıntısı sona erene kadar bölgede kalınmalıdır.
Açık bir alanda , binaların, kayaların, elektrik direklerinin veya düşüp yaralayabilecek nesnelerin yakınında durmaktan kaçınılmalı; güçlü bir depremden sonra sahili süpüren büyük hız ve yükseklikte dalgalar oluşabilme riskinden dolayı sahilden uzaklaşılmalıdır.
Arabada iseniz, mümkün olduğunca hızlı ve dikkatli bir şekilde trafiği engellemeyecek bir alana, yüksek binalardan, yığınlardan veya kayalardan uzağa park edilmeli ve tünellerden, köprülerden veya üst geçitlerden kaçınılmalıdır.
Hasar, kesik kablolar, gaz veya gaz sızıntısı görüldüğü şartlarda eve girmekten kaçınılmalı; elektrik çarpması riski nedeniyle canlı kablolara ve kablolara dokunan nesnelere dokunmaktan kaçınılmalı; hayatı acil tehlikede olmadığı sürece ağır yaralı bir kişiyi hareket ettirmeye çalışmamalı; yetkili makamlar güvenli olduklarından emin olana kadar hasarlı binalara girilmemelidir.
Ayrıca, elektrik, gaz ve su şalterlerini kapattıktan sonra binayı merdiven boşluğundan tahliye etmeniz (asansörü kullanmayın), sabit hat veya cep telefonunu yalnızca istisnai durumlarda kullanmanız tavsiye edilir, Çünkü bu durum telefon şebekelerinin aşırı yüklenmesine neden olarak depremin sonuçlarıyla ilgilenmekle sorumlu müdahale servislerinin faaliyetlerinin sorunsuz bir şekilde koordine edilmesini engeller; yardım çağrılarına cevap verin, ancak kurtarma ekiplerinin engellenmeden hareket edebilmesi için gereksiz yere hareket etmeyin; açık ve güvenli bir alana sığının; yetkililerin talimatlarına uyun ve söylentilere kulak asmayın.
Ayrıca, eğer ev oturulabilir durumdaysa, kanalizasyon sızıntısını ve enfeksiyonların gelişmesi için gerekli koşulların yaratılmasını önlemek için yetkililer kanalizasyon sisteminin çalışır durumda olduğunu bildirene kadar tuvaletteki sifonu kullanmaması tavsiye edilir.
TSUNAMİ ETKİSİ
Ortak Bildiriye göre Tsunami, okyanus, deniz veya göl gibi bir su kütlesinde büyük hacimli bir suyun aniden yer değiştirmesiyle oluşur. Tsunami oluşumunun ana nedenleri sualtı depremleridir.
Sualtı volkanik patlamaları, sualtı toprak kaymaları ve gök cisimlerinin deniz yüzeyine düşmesidir. Deprem durumunda, tsunamiye neden olabilmesi için, depremin deniz tabanının yırtılmasına ve aniden dikey olarak hareket etmesine neden olması gerekir.
Kıbrıs tarihsel olarak yıkıcı tsunamilere maruz kalmıştır ve bu doğal tehlike gelecek için de büyük bir tehdit oluşturmaktadır. Kıbrıs Ulusal Akdeniz ve Kuzey Atlantik Tsunami Erken Uyarı Sistemi Komitesi (NEAMTWS) 2016 yılından bu yana, Jeolojik Araştırmalar Dairesi’nin koordinatörlüğünde, Sivil Savunma ve Kadastro ve Harita Dairesi’nin üye olduğu, Kıbrıs Üniversitesi Oşinografi Merkezi ve Kıbrıs Denizcilik ve Denizcilik Enstitüsü’nün (CMMI) gözlemci olarak yer aldığı bir komite olarak faaliyet göstermektedir.
Komisyon’un tsunami olgusuna ilişkin faaliyetleri ve UNESCO CoastWAVE programı çerçevesinde Daire, Larnaka’nın “Tsunamiye Hazır” olarak tanınmasını ve etkilenen halkın erken uyarılmasına yönelik tüm eylemlerin 2025 yılı içerisinde tamamlanmasını amaçlayan programın eylemlerini ulusal düzeyde koordine etmektedir. Buna ek olarak, yeni bir Avrupa projesi (NEAM-COMMITMENT) çerçevesinde, Kıbrıs’taki tsunamiye açık tüm sahiller için tsunami haritaları hazırlanacaktır.
Buna ek olarak, NEAMTWS Sistemi çerçevesinde, Jeolojik Araştırmalar Dairesi’nin Sismolojik Ağı, Atina Ulusal Gözlemevi Jeodinamik Enstitüsü’nün (GEIN-NOA) Deniz Sismik Dalgaları Ulusal Uyarı Merkezi’ne ve İtalya Ulusal Jeofizik ve Volkanoloji Merkezi’ne (INGV) gerçek zamanlı olarak sürekli sismolojik veri sağlamaktadır, Kıbrıs Sivil Savunması ise bu iki merkezden uyarı mesajları almakta ve değerlendirmeleri için derhal Jeolojik Araştırmalar Dairesi’ni bilgilendirmektedir.
TSUNAMİ SIRASINDA VE SONRASINDA NE YAPILMALI?
Olası bir tsunamiye yönelik uyarı teşkil edebilecek olaylar: Kıyıya yakın güçlü deprem, Ani ve olağandışı deniz çekilmesi, Okyanustan gelen kükreme gibi garip sesler.
Bu durumlarda daha yüksek yerlere (deniz seviyesinden en az 30 metre yüksekte veya kıyıdan 3 kilometre uzakta) güvenli tahliye yolları oluşturulmalı, Buluşma noktalarını ve nasıl iletişim kurulacağını içeren bir aile acil durum planı düzenlenmeli, Su, yiyecek, el feneri, pil, radyo ve ilk yardım içeren bir acil durum kiti hazırlanmalıdır.
Kıyı bölgesinde güçlü bir deprem hissedilmesi durumunda, resmi bir uyarı beklenmemelidir. Hemen yüksek bir yere çıkılmalı, eğer denizdeyseniz daha derin sulara (en az 150 metre derinlikte) yelken açılmalıdır.
Olası bir tsunami uyarısı yayınlanmasının ardından: Gecikmeden yetkililerin talimatlarına uyulmalı, derhal kıyı terk edilmeli ve güvenli bir yere gidilmelidir,. Yüksek bir yerde kalınmalı ve resmi izin verilene kadar geri dönülmemelidir.
Tsunamiden sonra: Yetkililer tarafından yeşil ışık yakılana kadar hasarlı bölgelerden uzak durulmalı, Yeni tsunami dalgalarını tetikleyebilecek artçı şoklara karşı hazırlıklı olunmalı, Deniz suyuyla temas etmiş su veya yiyecekler tüketilmemeli, hasar görmüş olabilecek elektrik kabloları ve altyapıdan uzak durulmalı, yetkililerden gelecek talimatlar için radyo veya diğer yetkili kaynaklar aracılığıyla bilgi sahibi olunmalıdır.
KHA
