COP 26’daki el sallama seremonileri ve karmaşıklık basit bir gerçeği gizliyor: Ulus devletler kirli endüstrileri finanse etmeyi bırakmalı.
Bazı açılardan, iklimin bozulmasını önlemek oldukça karmaşıktır. Ama bir diğerinde, gerçekten basit: fosil yakıtları toprağa bırakmamız gerekiyor. Bu hafta Glasgow’da tartışılan tüm palavralar ve tribünler, abartılı sözler ve ayrıntılı mekanizmalar, bu basit ve açık şey gerçekleşmezse hiçbir şey ifade etmiyor.
Nature dergisinde yayınlanan yakın tarihli bir araştırma, 1.5°C’den fazla küresel ısınmadan kurtulmak için; %50 şansa sahip olmak için kömür rezervlerinin%89’unu, petrol rezervlerinin %58’ini ve fosil metan (“doğal gaz”) rezervlerinin %59’unu emekli etmemiz gerektiğini gösteriyor. 50-50’den daha yüksek oranlar istiyorsak, neredeyse hepsini bırakmamız gerekecek.
Bununla birlikte, büyük rezervleri olan çoğu hükümet yanlış seçim yapmaya kararlı gibi görünüyor. BM ve akademik araştırmacıların en son üretim açığı raporunun gösterdiği gibi, önümüzdeki yirmi yıl içinde, politikada hızlı ve sert bir değişiklik olmadıkça, kömürün biraz azalması muhtemeldir, ancak petrol ve gaz üretimi artmaya devam edecektir. 2030 yılına gelindiğinde hükümetler Paris anlaşması vaadinden (”sıcaklık artışını sanayi öncesi seviyelerin 1,5°C üzerine sınırlama”) izin vereceğinden %110 daha fazla fosil yakıt çıkarmayı planlıyor.
Bu durum, geçişe öncülük ettiğini iddia eden ülkelerin bile sondaja devam etmek istediği anlamına geliyor. ABD’de Joe Biden, kamu arazilerinde ve açık deniz sularında petrol ve doğal gaz için tüm yeni kiralamaları durdurma sözü verdi. Biden Hükümeti, 14 Cumhuriyetçi tarafından dava edildi. İklim savunucuları, Biden’in bu tür kiralamaların yapılmasını önlemek için başka birçok araca sahip olduğunu iddia etse de, hükümetin Alaska sularında ve Meksika Körfezi’nde sondaj haklarını açık artırma sürecine başladığı da biliniyor.
Almanya, kömür üretimini 2038 yılına kadar aşamalı halde azaltma sözü verdi (bu arada çok geç). Yine de hala yeni mevduatlar geliştiriyor. Örneğin, Kuzey Ren-Vestfalya’daki Lützerath köyü, en kirli kömür türü olan linyitin kalın bir dikişinin üzerinde yer almaktadır – şu anda tahrip edilmektedir. Ancak Almanya kendi kuralına uyarsa, madenin tam üretime ulaşmadan terk edilmesi gerekecek. Yani ya evler ve ormanlar sebepsiz yere çöpe atılıyor ya da Alman hükümeti verdiği sözü yerine getirmek niyetinde değil.
Birleşik Krallık’ta hükümet, petrol ve gazın “ekonomik iyileşmesini en üst düzeye çıkarmak” dediği konuda hala ısrar ediyor. Geçen yıl, açık deniz rezervlerini keşfetmek için 113 yeni lisans teklif etti. Burada sömürülmeye hazır fosil yakıt miktarını en azından iki katına çıkarmayı hedefliyor.
***
Bu hafta Glasgow’daki her konuşma, söz ve jest, yeni kömür madenlerinin, petrol ve gaz sahalarının katı gerçeklerine kıyasla devedikeni. Önemli olan madencilik ve sondajdır: gerisi dikkat dağıtıcıdır.
Ama dikkat dağıtmak büyük bir iştir. Petrol şirketleri bizi yeşile döndüklerine ikna etmek için reklamlara ve filmlere milyonlarca dolar harcadı. Ancak Uluslararası Enerji Ajansı’nın bu konudaki son raporu, 2020’de “petrol ve gaz endüstrisinin temiz enerji yatırımlarının toplam sermaye harcamalarının yalnızca %1’ini oluşturduğunu” ortaya koyuyor.
2015’teki Paris Anlaşması’ndan bu yana, dünyanın en büyük 60 bankası fosil yakıt şirketlerine 3.8 trilyon dolar döktü. Zengin ülkelerdeki insanlar, suçu yeni kömür santralleri geliştirmeye devam eden Hindistan ve Çin’e atmaya çalışıyor. Ancak araştırmacılar tarafından örneklenen Asya kömür santralleri için “taahhüt edilen emisyonların” tahmini %40’ı Avrupa ve ABD’deki bankalara ve yatırımcılara bağlanabilir. Suçluluk milliyet tarafından paylaştırılsa bile – paranın serbestçe hareket ettiği ve gücün sınırların ötesine geçtiği bir dünyada saçma bir kavram – kendimizi bu kararlardan ayıramazdık.
Dünya’da kamu parasıyla kolaylaştırılmayan neredeyse hiç fosil yakıt projesi yok. Uluslararası Para Fonu’na göre 2020’de hükümetler fosil yakıt endüstrisi için doğrudan sübvansiyonlara 450 milyar dolar harcadı. IMF, endüstrinin bize uyguladığı diğer maliyetleri – kirlilik, yıkım ve iklim kaosu – 5.5 ton olarak hesaplıyor. Ancak bu tür rakamları anlamsız buluyorum:
Dolar, sistemik çevresel çöküş ihtimalinden bahsetmeden, insan yaşamının kaybını ve ekosistemlerin çökmesini yakalayamaz. Yakın tarihli bir tahmine göre, tüm ölümlerin beşte biri, fosil yakıt kirliliğinden kaynaklanıyor.
Kamu maliyesi şirketleri hala kömür, petrol ve doğalgaza para döküyor: son üç yılda, G20 hükümetleri ve çok uluslu kalkınma bankaları fosil yakıtlar için uluslararası finansmana yenilenebilir enerji kaynaklarından iki buçuk kat daha fazla para harcadı. Bir hesapta, dünya kömür santrallerinin %93’ü özel devlet sözleşmeleri ve rekabet etmeyen tarifelerle piyasa güçlerinden korunmaktadır. Büyük Britanya, petrol için sondaj yapan şirketler için petrol gelir vergisini sıfıra indirdi. Sonuç olarak, petrol sahalarımızın yakında hazineye kazandığından daha fazla paraya mal olması muhtemel. Ne anlamı var?
Hükümetler, fosil yakıtları desteklemek için harcadıkları paranın bir kısmı olan 161 milyar dolar karşılığında, Dünyadaki her kömür tesisini satın alabilir ve kapatabilir. Bu, adil bir geçişin parçası olarak yapılsaydı, yok ettiklerinden daha fazla istihdam da yaratırlardı. Örneğin, Oil Change International tarafından yapılan araştırmalar, İngiltere’nin petrol ve gazdan kaybedilen her bir işçi için temiz enerjide üç iş üretebileceğini gösteriyor.
Ulus devletler ile fosil yakıt endüstrisi arasındaki ilişkide her şey sapkın, aptal ve kendine zarar vericidir. Bu kirli endüstrinin karları ve temettüleri uğruna – ezici bir şekilde az sayıda dünya insanı arasında yoğunlaşmış – hükümetler bizi felakete sürüklüyor.
Tüm dünyada insanlar bunu değiştirmek için seferber oluyor ve Glasgow’da seslerinin duyulması gerekiyor. Fosil yakıtların yayılmasını önleme antlaşması oluşturma kampanyası binlerce bilim insanının ve 100’den fazla Nobel ödüllüsünün imzasını topladı. Kömürün Ötesindeki Avrupa, yeni madenleri durdurmak ve mevcut madenleri kapatmak için kıtadaki hareketleri bir araya getiriyor. Danimarka ve Kosta Rika’nın vizyon sahibi hükümetleri Beyond Oil and Gas Alliance’ı kurdular. Hükümetlerimize katılmaları için baskı yapmalıyız.
Ve evet, gerçekten bu kadar basit. Fosil yakıtların yerini alacak teknolojiye sahibiz. Şu anda dünyadaki yaşamı yok etmek için harcanmakta olan çok para var. Hükümetler isterse geçiş aylar içinde gerçekleşebilir. Engel olan tek şey, eski endüstrilerin ve onlardan yararlanan insanların gücüdür. Devrilmesi gereken şey bu. Glasgow’daki el sallama, karmaşıklık, büyük dikkat dağınıklığı her şeyden önce tek bir amaç için tasarlandı: bu geçişi hızlandırmak için değil, onu engellemek için.
