10 Madde’de Cevap: BM Barış Gücü Kıbrıs’tan Çekilir mi ?

1-Öncelikle bu konuda BM’nin Kıbrıs’ta görev yapmasının önünü açan 186 numaralı güvenlik konseyi kararına bakmak gerekir. Bu kararın 4. Maddesi kurulacak birliğin Kıbrıs Hükümeti’nin rızası ile kurulması gerektiğine referans vermektedir. (metnin ilgili kısmı aşağıda)

2-Bu noktada Kıbrıs’ın tek resmi hükümeti Kıbrıs Cumhuriyeti olduğuna göre, bu kararın değiştirilmesi için öncelikle Kıbrıs Cumhuriyeti’nin BM Barış Gücüne ihtiyacı olmadığına karar vermesi gerekmektedir. Buna yönelik olarak Kıbrıs Cumhuriyeti otoritelerinin hiçbirinden açıklama gelmemiştir. Tam tersine BM Barış gücünün devamlılığından bahsedilmektedir.

3-BM Barış Gücünün esas görevi 5. Maddede açıklanmaktadır. Burada herhangi bir çatışmanın çıkmasını engellenmesi ve hukuk ve düzenin sağlanmasına ve normal koşulların yaratılmasına destek olmak olarak belirtilmiştir. Müzakerelerin başarısız olması ile ne Kıbrıs’ta hukuk ve düzenin sağlandı, ne de normal koşulların oluştu. Bu açıdan, BM Barış Gücü’nün görevini gerçekleştirmesi için uygun zeminin olduğunu iddia etmek mümkündür.

4-Bir diğer konu da bu meselenin ekonomik bir mesele olduğuna yöneliktir. Bu doğru bir noktadır. Özellikle ABD Başkanı Trump’ın gelen yılın bütçesine yönelik sunduğu öneri Dış İşleri bütçesini %80 oranında azaltmaktadır. Bu BM için de harcanacak paranın azalacağına yönelik bir işaret vermektedir. Bütçe önerisi, US House Committee on Appropriations’dan değerlendirilerek, son halini alacaktır. Bu açıdan son halinin ne olacağı henüz belirsizdir. ABD’nin yapacağı bu hamle BM ve benzeri tüm uluslararası örgütlerde ve dış misyonlarda ciddi etki yaratacaktır. Bu açıdan kayda değer bir endişedir.

5-Ancak kayda değer endişe olması hala daha geçerli olacağı anlamına gelmemektedir. Çünkü zaten aynı kararın 6. Maddesi Kıbrıs Hükümetini maliyetlerle ilgili birincil sorumlu yaparken, gönüllü katkılara da açık olunacağına yönelik bir açıklamaya yer verilmektedir. BM’nin kendi sayfasında verdiği bilgilere göre Kıbrıs’taki 2016-2017 bütçesi 55 milyon 560 bin 100 dolar tutarındadır. Bu maliyetin %30 kadarı Kıbrıs hükümeti tarafından karşılanmakta, %10 civarı ise Yunanistan tarafından karşılanmaktadır. Bunun dışındaki tutarlar ise üye ülkeler tarafından karşılanırken, aslında geriye kalan %60’ın nasıl karşılanacağı, kimin karşılayacağı ve bölgede ne çeşit etkiye sahip olacağı ile ilgilidir.

6-Ekonomi hiçbir zaman rakamlarla ilgili değil, iktidarın kendidir. Kıbrıs bölgesinde Fransız, İtalyan, Amerikan şirketlerinin doğal gaz avı varken, bu şirketlerin yeşil hatta zafiyetlerin olması ve yeşil hat paylaşımı sırasında Türk tarafının yeşil hat üzerinde hattının genişletmesine izin vermeyeceği açıktır. Aynı zamanda Kıbrıs Cumhuriyeti’nin de burada kumar oynamak istemeyeceğini söyleyebiliriz.

7-Kıbrıs Cumhuriyeti 2017 bütçesi 6.96 milyar Euro olarak hesaplamıştır (GSYMH= 18.3 milyar Eur) 56 Milyon dolar (yaklaşık 50 milyon Euro) Kıbrıs cumhuriyetinin onaylanmış bütçesinin yüzde 1’i civarında bir tutardır. Halihazırda kendi iç politikasının devamlılığı için bu rakamı üstlenmesi bile ihtimal dışı değildir.

8-Ancak esas olan bu miktarı ödeyen devletlerin Kıbrıs görüşmelerin geleceği ile ilgili olarak da söz ve etkiye sahip olacağıdır. Bu açıdan baktığımızda, gönüllü katkılar doğal gaz gelirine talep olanların ellerine cebine atması için yapılmış bir para bulma kaygısı da olabilir. O açıdan meseleye biraz daha “fundraising” kampanyası olarak bakmakta yarar var.

9-Sonuç olarak UNFICYP misyonu 186. Karar varken kafasına estiği gibi hareket edemez. Kararlar değiştirilemez değildir ancak mesele sadece ekonomikse, siyasi kararlar değil para ve iktidar ilişkilerinin yeniden tanımlanacağı bir olanak yaratılacağı açıktır.

10-Sonuç olarak baştaki soruya cevap:  UNFICYP hiçbir yere gitmez. Statükoyu muhafazaya devam eder.