Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis, 25 Ocak’ta yeniden başlatılacağı açıklanan istikşafi görüşmelerin öncesinde Yunan Antena TV kanalına verdiği özel mülakatında Türk-Yunan ilişikilerini değerlendirdi.
BBC Türkçe‘de Stelyo Berberakis‘in haberine göre Türk-Yunan ilişkilerinin 2021 yılında 2020 yılına oranla daha iyi bir düzeye geleceğine inandığını söyleyen Miçotakis, 2016 yılında kesilen ve 25 Ocak’ta tekrar başlayacak olan istikşafi görüşmelerin 61.turu için “Bu görüşmelerin başlatılmasını en başından beri arzu ediyorduk. Türkiye ile oturup konuşmak, hiç konuşmamaktan çok daha iyidir. Önemli olan bu görüşmelerin bir çerçevesi olmasıdır. Türkiye ile aramızdaki Ege ve şimdi de Doğu Akdeniz’deki deniz yetki alanlarının belirlenmesini amaçlıyoruz” şeklinde konuştu.
Miçotakis buna örnek olarak, “Yunanistan’ın gerek İtalya gerekse Mısır ile imzaladığı deniz yetki alanlarını belirleyen anlaşmaları ve Yunanistan’ın kuzeybatı komşusu Arnavutluk ile arasındaki deniz yetki alanlarını belirlemek için tarafların Uluslararası Lahey Adalet Divanı’na gitmeyi kabul etmesini” gösterdi.
Türkiye’nin zaman zaman gündeme getirdiği “Ege’deki bazı adaların aidiyeti, silahlandırılmaları” gibi konuların hiçbir Yunan hükümeti tarafından tartışılamayacağını vurgulayan Miçotakis, “Türkiye ile uzun vadeli çözümler bulmayı hedefliyoruz. Bu hem Türkiye’nin yararına olacak; hem de Türkiye’nin AB ilişkilerini olumlu yönde etkileyecektir” görüşünü savundu.
AB’nin son zirvesinde Türkiye ile ilgili aldığı kararlara değinen bir soruyu yanıtlarken de Miçotakis; “AB ülkelerinin Türkiye’ye ağır ekonomik yaptırımlar uygulamasını arzu etmiyoruz. Ancak AB’nin yaptırımlarla ilgili uyarısı, Türkiye’nin bölgede provokatif eylemlerden kaçınmasını öngörüyor. Türkiye’den uzun vadeli süreklilik ve tutarlılık göstermesini bekliyoruz” şeklinde konuştu.
Miçotakis son olarak Yunanistan’ın gerek Arap ülkeleriyle geliştirdiği yakın ilişkiler; gerekse kurduğu ittifaklara paralel olarak; savunmasını da güçlendirmekle “uluslararası hukuk kuraları çerçevesinde tüm anlaşmazlıkların barışçıl yollardan çözümünü arzu ettiğini” dile getirdi.
İstikşafi görüşmeler nedir?
İngilizce “exploratory” kelimesinin Türkçe karşılığı olarak kullanılan “istikşafi” kelimesi, keşfetmeye dönük, araştırarak bulma gibi bir anlama sahip. Ancak diplomaside kullanımı daha geniş: Sorunların tanımı konusunda bile anlaşamayan tarafların, meselelere daha geniş bir çerçeveden bakacaklarını ve tanımlar yaparken de bağlayıcılıktan uzak sadece keşif amaçlı çalışacaklarını anlatıyor.
İstikşafi görüşme süreci, diplomatların yaptığı çalışmaların en son aşamada siyasi otoriteye sunulmasını ve siyasi düzeyde yapılacak değerlendirmelerin sonucunda her iki ülke açısından da son derece hassas konularda somut adıma bağlanmasını içermesi açısından da yararlı bir yöntem olarak biliniyor.
Taraflar, istikşafi görüşmelere ilişkin bazı ilkelerde de uzlaşmışlardı. Bunlardan en önemlisi, müzakerelerin içeriğiyle ilgili hiçbir şekilde basına haber sızdırılmaması yani tam karartma uygulanması idi. 2010 senesinde Yunan basınına sızdırılan bir iki haber dışında tarafların genel olarak bu ilkeye uydukları gözlendi.
2016’da askıya alındı
2020’nin Eylül ayında tarafların, 2002’de başlatılan ancak 2016’da askıya alınan “istikşafi görüşmeler” mekanizmasını yeniden aktive ederek Ege Denizi’nden kaynaklanan sorunları ele alacakları bildirilmişti.
Yunanistan, temel politikası çerçevesinde sadece deniz yetki alanlarının belirlenmesi sorununu ele almak isterken Türkiye, statüsü belirlenmeyen ada ve adacıklar, hava sahası ve silahlandırılan Yunan adaları konusunu da masaya taşımak istiyor. Taraflar, aylarca süren gerginliğin ardından yeni ve daha zorlu bir müzakere sürecine giriş yapmaya hazırlanıyorlar.
Türkiye ve Yunanistan’ın Ege Denizi’nden kaynaklanan sorunları görüşmek için geliştirdikleri “istikşafi görüşmeler” mekanizması, AB’nin 1999 Helsinki Zirvesi kararlarına dayanıyor. İki ülke ilişkilerinin yumuşama dönemine girdiği 1999’da AB, Türkiye’ye tam üye adayı statüsü vermiş ancak Yunanistan’la Ege Denizi sorunları ve Kıbrıs meselesinin çözülmesi koşullarını da masaya getirmişti.
