Yıllar önce Nijerya’da öldürülen çevre aktivistleri hakkında tarihi karar

Haber: Latif Aran

Lahey Kaza Mahkemesi’nin,  “Dullar Davası” olarak bilinen ve 1995 yılında Nijerya’da öldürülen çevre aktivistlerinin yakınlarının Shell petrol şirketine karşı açtığı tazminat davasında dün verdiği, davayı görmeye yetkili olduğuna dair ara karar, çevre duyarlılığı olan uluslararası kamuoyunda büyük sevinç yarattı.

1995 yılında uluslararası petrol şirketi Shell’in Nijer Deltası’da yapmış olduğu petrol arama faaliyetlerinin bölgede yaşayan Ogoni halkının sağlığına ve çevreye büyük zarar verdiği gerekçesiyle eylem yapan grubun, “Ogoni Dokuzlusu” olarak adlandırılan dokuz üyesi, o dönem iktidarda bulunan askeri rejim tarafından tutuklanmış ve göstermelik bir yargılama ile mahkûm edilip, asılmak suretiyle idam edilmişti.

Askeri rejimin barışçıl gösteriler yapan gruba karşı yapmış olduğu infaz, bütün dünyada yankılar uyandırmış ve Nijerya’nın, İngiliz Uluslar Topluluğu (Commonwealth) üyeliği askıya alınmıştı.

İnfaz edilen aktivistlerin yakınları, infazda, bölgede petrol arama faaliyetlerini yürüten ve askeri rejim üzerinde büyük nüfuzu bulunan petrol şirketi Shell’in de hukuki sorumluluğu olduğunu iddia etmişlerdi. İnfaz edilenlerden biri olan ve Nijerya’da ünlü bir yazar olan Barinem Kiobel’in dul eşi Esther Kiobel, eşinin öldürülmesinden sonra ABD’ye kaçmış ve diğer dul eşlerle birlikte Shell şirketine karşı “Dullar Davası” olarak bilinen davayı açmıştı. Dava, Amerikan Yüksek Mahkemesi tarafından 2013 yılında yetkisizlik nedeniyle reddedilmişti.

Hukuk mücadelesini Hollanda’da sürdürmeye karar veren Kiobel ve diğer üç dul eş, bu kez Lahey Kaza Mahkemesi’nde Royal Dutch Shell şirketine karşı tazminat davası açmıştı. Davanın dünkü oturumunda, üç yargıçtan oluşan panelin başkanı Larissa Alwin, mahkemenin yetkisine ilişkin olarak verilen ara kararı okudu. Ara karara göre, mahkeme bu davayı görmeye yetkili.

Birleşmiş Milletler Çevre Programı’nın 2011 yılında kaleme aldığı rapora göre Oronilan bölgesinde petrolden kaynaklanan çevre kirliliği felaket boyutlarına ulaşmış vaziyette. Rapora göre bu bölge, dünyada şimdiye dek gereksinim duyulan en geniş çaplı temizleme faaliyetlerinden birine ihtiyaç duymaktadır.