Yıldızlar ‘görünmezleşiyor’: Bugün doğan çocuklar 18 yaşında yıldızların yarısını görecek

Beyaz LED ışıklar ve ışıl ışıl reklam panolarının aşırı kullanımı yüzünden dünyadaki insanların yüzde 30'undan azı Samanyolu'nu gece net olarak görebiliyor. Uzmanlar, aşırı gece ışıklandırmasının hem insan hem de hayvan sağlığı bakımından risk doğuracağı uyarısı yapıyor.

Gece gökyüzünde gördüğümüz yıldızların sayısı, ışık kirliliği nedeniyle hızla azalıyor.

Dünyanın dört bir yanındaki bilim insanlarının görebildikleri takımyıldızları hakkında topladıkları veriler, 2011-2022 yıllarında 50 binden fazla ‘çıplak göz’ gözlemini ele aldıkları Globe at Night projesinin bir parçası olarak açıklandı.

Verilerin yakın zamanda yayınlanan bir analizi, görünürlükte bildirilen değişikliklerin her yıl gökyüzü parlaklığında yüzde 9,6’lık bir artışa eşdeğer olduğunu buldu.

Eureonews‘den Rosie Frost’un aktardığına göre, gökyüzü bu hızla aydınlanmaya devam ederse, bugün doğan bir çocuk, 18 yaşına geldiğinde yıldızların yarısından daha azını görebilecek.

Araştırmanın başyazarı Christopher Kyba, “Kentsel ortamlarda yıldızların insanlar tarafından görülmez hale gelme hızı dramatik” dedi.

Işık kirliliğinin en yoğun olduğu ülkenin Singapur olduğu daha önce hesaplanmıştı. Dünya Atlası‘nı hazırlayan İtalyan bilim adamı Fabio Falchi “Öyle ki buradaki insanların gözü gece görüşüne uyum sağlama yeteneğini kullanamıyor” demişti.

Avrupa, Amerika ve Asya’daki büyük metropollerde sokaklardaki ışık seviyesi, gün batımında olması gerektiği gibi vücudumuzun gece düzenine geçmesini önlüyor ya da geciktiriyor.

Sorumlu beyaz LED’ler ve reklam ışıkları

Gezegenin büyük bir bölümünde gökyüzü, güneş battıktan sonra da uzun süre aydınlık kalmaya devam ediyor. “Skyglow-Gökyüzü Sisi” olarak bilinen bu yapay alacakaranlık, çevre için ciddi sonuçlar doğuruyor.

Çalışmanın yazarları, insan gözlemlerinden gelen sonuçlara şaşırdıklarını söyledi. Kyba, “gökyüzü parlamasının çoğunu oluşturan şeyin yatay olarak yayılan ışık olduğunu” bildirdi: “Yani, eğer reklamlar ve cephe aydınlatması daha sık, daha büyük veya daha parlak hale gelirse, uydu görüntülerinde pek bir fark yaratmasa da aşırı gökyüzü parlaması üzerinde büyük bir etkiye sahip olabilirler.”

Ayrıca daha geleneksel turuncu sodyum buharlı lambalardan beyaz LED’lere geçiş ve bunların kullanımındaki artışın da gökyüzünün aydınlanma hızından sorumlu olduğu kaydediliyor.

Kyba, gözlerimizin LED’lerin ürettiği mavi ışığa karşı daha duyarlı olduğunu ve atmosfere dağılarak gökyüzü parlamasına neden olma olasılığının daha yüksek olduğunu belirtti.

Uzmanlar, açık ve karanlık bir gecede insan gözünün binlerce yıldızı görebilmesi gerektiğine işaret ediyor ancak dünyadaki insanların yüzde 30’undan azı Samanyolu’nun gece net bir görüntüsünü görebiliyor. Kuzey Amerikalıların ise yüzde 80’i geceleri Samanyolu galaksisini göremiyor.

Kirlilik dünyadaki biyolojik sistemlerin ona göre evrimleştiği yıldız ışığını ve güneş ışığını engelliyor. Bu, insan sağlığı üzerinde obetize, depresyon, bazı kanser türleri, duygu durum bozukluğu gibi olumsuz bir etkiye sahip olurken, tozlaşan böcekleri de bitkiler yerine yapay ışıklara çekerek, göçmen kuşlarda ve deniz memelilerinde ölüm olayları gibi ciddi sorunlara da yol açıyor.

Fransa’da ofisleri ve dükkanları gece ışıkları kapatmaya zorlayan yasalar gibi sınırlı girişimlerin pek bir işe yaramadığını söyleyen çalışmanın yazarları, ve karanlık gökyüzünü korumanın önemini vurguluyor.