AktüelEkoloji‘Sıcak kışlar’, aşırı sıcak yaz ayları kadar hasara yol açıyor

Küresel ısınmaya bağlı olarak dünya genelinde giderek daha sıcak kışlar yaşanıyor ve bu durum da küresel iklimde büyük etkilere yol açıyor. Kayıtlara göre, 2021 Şubat ayı, gezegenin en sıcak 16’ıncı şubatıydı.

Yaşadığı New York‘ta aralık ayında, insanların tişörtle gezdiğini ve kuşların yüksek sesle cıvıldadığını Guardian‘a anlatan çeken iklim bilimci Kai Kornhuber, “Sıcaklıklar kuşlara ve ağaçlara harekete geçme zamanının geldiğini anlatır. ancak içinde bulunduğumuz hava koşulları aralık ayıyla uyumlu değil” diyor. 

İnsanlar, normal koşullarda iklim krizini kavurucu yazlar ve bunlara eşlik eden kuraklıklar, orman yangınları, kasırgalar ve sıcak dalgaları ile ilişkilendiriyor, ancak daha ılıman kışlar korkunç hava olaylarının ve derin değişikliklerin itici gücü olabilir. Bunlar, geçen hafta sonu Amerika‘nın ortabatısını ve güneyini kasıp kavuran hortum serisi gibi, değişen hava düzenlerinin tetiklediği tarımsal felaketlerin olasılığını artırmaya kadar uzanıyor.

Kar kuraklığına dikkat

UCLA‘da aşırı hava olaylarının ısınan bir Dünya’da nasıl değiştiğini inceleyen iklim bilimci Daniel Swain, “İklim bilimindeki bilinen gerçeklerden biri, soğuk yerlerin ve bunların soğuk dönemlerinin daha sıcak yerlerden ve daha sıcak zamanlardan daha hızlı ısınmasıdır” diyor: “Daha soğuk mevsimlerde ve yerlerde – diğer yerlerden üç kat daha hızlı ısınan Kuzey Kutbu gibi – gerçek ısınma oranı sadece daha hızlı olmakla kalmıyor, aynı zamanda bununla ilişkili birçok etkiyi de artırıyor.”

Swain, sıcaklığın büyük bir etkiye sahip olduğu belirli bir eşiğe işaret ediyor: “Yağışların sıvı yağmur mu yoksa donmuş kar olarak mı yağdığı sadece tek bir derece farkına bağlı. Ve birkaç gün öncesine kadar devasa bir kar kuraklığının olduğu Amerika’nın batısında bunun çok büyük etkileri oldu. Geçen haftaya kadar yaklaşık 3 bin km. yükseklikte bile orman yangını riski vardı. Bu, doğrudan kar yağışının olmamasıyla ilgili.”

Yağış kar olarak düştüğünde, zeminde daha uzun süre kalıyor ve ilkbahar mevsimi için yüzey akışı nemi oluşturuyor.  Bu, neme bağlı alanlar için gelecekteki su bankası olarak adlandırılıyor. Ancak yağmur olarak yağdığında hemen yok oluyor. Swain, “Kışları sıcaklıkların artışı, kar yığını ve su kaynağındaki birikme için ekolojik olarak önemli olan şeylerin donup donmamasını etkiler” diyor.

Öte yandan kış sıcaklıkları,  yazın aşırı sıcak dalgaları oluşturabilir. Kornhuber, mevsimsel olmayan sıcaklıkların erken kar erimesine ve bitki örtüsünün büyümesine yol açarak toprak nemini azaltabileceğini ve yaz boyunca aşırı ve kalıcı ısı dalgaları olasılığını artırabileceğini kaydediyor. Tıpkı  2020’de Sibirya‘yı küle çeviren ve rekor karbon emisyonlarına neden olan orman yangınlarıyla ilişkilendirilen bir sıcak dalgasına yol açan olaylar zinciri gibi:

“Bu örnekte şubat ve mart aylarındaki kış sonu sıcaklığı, bitki örtüsünün nem aldığı bir zamanda topraktaki nemi emdi. Kavrulmuş topraklar yazın sıcak dalgalarına yol açabilir. Düşük toprak nemi, mega ısı dalgalarının en önemli bileşenlerinden biridir.”

Kış sıcaklıkları fırtına ve kasırgaları artırıyor

Columbia Üniversitesi‘nde Lamont Doherty Dünya Gözlemevi‘nde görev yapan Chiara Lepore de ABD için iklim modeli projeksiyonlarının, gezegen ısındıkça şiddetli fırtınalar için elverişli koşullar olasılığının artışına işaret ettiğini söylüyor.

Lepore, geçen ay gelecekteki her 1 C derecelik  küresel sıcaklık artışı için şiddetli fırtınalarda %14-25 artışı öngören bir  araştırma yayımlamıştı: “Ana itici mekanizma, fırtına artışlarının ana bileşenlerinden bazıları olan  sıcaklıkların artışı ve nem meselesi.” Bu sayının, şiddetli hava olayları için elverişli koşulların artan sıklığını temsil ettiğini ve bu fırtınalardan  bazılarının kasırga üreteceğini söylen Lapore, “Belirsizlik hala çok büyük. Daha fazla ısınma ile muhtemel dikey istikrarsızlık, kasırga üreten ortamlarda bir artış yaratacaktır. Yani iklim değişikliğinin şiddetli konvektif hava olasılığını artırmaya başlayacağı oldukça açık” dedi.

Daha sıcak kışlar tarımı da etkileyecek, çünkü bazı mahsuller en iyi sonuçları elde etmek için soğuk dönemlere  ihtiyaç duyuyor. Araştırmacılar, en fazla soğuk havaya ihtiyaç duyan elma, kiraz ve armutların en sert darbeyi alabileceğini söylüyor.

Kış sonu sıcaklıkları, biyolojik sinyale bağlı olarak tomurcuklanmadan hemen sonra don tarafından yıkılması durumunda ekinlere de zarar verebilir. Swain, “Göreceli olarak sıcaklıklardaki düşük bir artışın bile belirli  yerlerde ve yılın belirli zamanlarında büyük etkileri olabilir” diye konuştu.

Geçen yıl şubat ayında, iklim değişikliğinin etkisiyle Teksas’ı vuran “kutup donması” yüzlerce ölüme ve milyarlarca dolarlık hasara yol açmıştı. Buna zayıf bir kutup girdabının getirdiği soğuk dalgası neden olmuştu. Uzmanlar “vorteks”in geçmişe oranla daha kararsız olduğu uyarısı yapıyor.

Kornhuber de, kış sıcaklıklarının artışının aslında yaz mevsiminin giderek daha fazla uzadığına işaret ettiğini, ilkbahar ve sonbahar geçişlerinin ise eskiden kış mevsimi olarak düşündüğümüz döneme denk düştüğünü söylemenin başka bir şekli olduğunu kaydediyor: “Sıcaklıklar arttıkça, ılıman iklim bölgeleri artık bildiğimiz şekilde kış geçirmeyecek.”