Kıbrıslı kurumsal hizmet sağlayıcısı MeritServus, doğu Ukrayna’daki Rus destekli ayrılıkçı isyancılara verdiği destek nedeniyle yaptırım uygulanan bir oligark olan Konstantin Malofeev’in kara listeye alınmasından sonra bile on milyonlarca dolarlık borcunu transfer etmesine yardım etti, sızan belgeler bunu gösteriyor.
MeritServus, 2005 yılında Kıbrıslı şirket Tinello Investments Limited’i kurdu ve 2017 yılına kadar Malofeev adına şirketin hisselerini bir vakıf senedi aracılığıyla elinde tuttu. Malofeev’i şirketten etkin bir şekilde sorumlu tuttu, ancak adı kayıtlardan çıktı.
Malofeev’in yaptırıma uğradığı 2014 ile müşterisi olduğu 2017 arasında MeritServus, AB ve ABD yaptırımlarına rağmen oligarkın Kıbrıs paravan şirketi ile diğer şirketleri arasında kredi taşımasına yardımcı olan evrakları imzaladı.
Ukrayna ihtilafıyla ilgili Kremlin propagandasını destekleyen bir TV kanalının sahibi olan Malofeev, Ukrayna’nın doğusundaki Rus destekli ayrılıkçı savaşçıları finanse ettiği için yaptırıma tabi tutuldu.
Uzmanlar, kredi anlaşmalarının muhtemelen hem MeritServus hem de Malofeev’in Kıbrıslı şirketinin yaptırımları ihlal ettiği anlamına geldiğini söyledi.
Sızdırılan belgelere göre Rus yatırımcıdan propagandacıya dönüşen Konstantin Malofeev, Avrupa Birliği ve ABD tarafından yaptırım uygulanmasına rağmen Kıbrıslı bir kurumsal hizmet sağlayıcısının yardımıyla paravan şirketleri arasında on milyonlarca dolarlık borcu bir birine aktararak yetkilileri atlatabildi.
Malofeev, AB şirketlerinin onunla çalışmasını engellemesi gereken doğu Ukrayna’daki Rus destekli ayrılıkçıları desteklediği için 2014 yılında kara listeye alındı. Ancak bir zamanlar uluslararası muhasebe devi Deloitte’nin bir parçası olan Kıbrıslı şirket MeritServus, Malofeev’i müşteri olarak ilişkisini kesmeden önce yaklaşık üç yıl boyunca Kıbrıs paravan şirketiyle gizlice çalışmaya devam etti.
MeritServus’un Malofeev ve Başkan Vladimir Putin ile bağlantılı diğer yaptırım uygulanan Rus oligarklarla olan ilişkisi, muhbir grubu Distributed Denial of Secrets tarafından yayınlanan şirket içi dosyaları sızdırılınca ayrıntılar ortaya çıktı. MeritServus ve genel müdürü, Roman Abramoviç adına hareket ettikleri için geçen hafta Birleşik Krallık tarafından yaptırıma tabi tutuldu. OCCRP, Ocak ayında MeritServus’un Abramovich ile bağlantısını bildirdi.
“Ortodoks Oligark” olarak adlandırılan Malofeev, hem Putin’in Ukrayna dış politikasının hem de Kremlin’le yakından bağlantılı olan Rus Ortodoks Kilisesi’nin ateşli bir destekçisi. Rusya’nın 2000’lerdeki ekonomik patlaması sırasında Moskova merkezli yatırım grubu Marshall Capital’den bir servet kazandı.
Daha sonra, Rusya’nın 2014’te doğu Ukrayna’ya yaptığı saldırıları mali olarak desteklediği için kara listeye alındıktan sonra uluslararası itibar kaybına uğradı. Malofeev ayrıca Ukrayna ihtilafıyla ilgili Kremlin yanlısı propaganda kanalı Tsargrad TV’yi de kurdu.
OCCRP’nin medya ortağı The Guardian’a yanıt olarak MeritServus, Malofeev’in 2017’ye kadar yaptırıma tabi tutulduğunu “kasıtlı olarak” belirleyemediğini söyledi – AB yaptırımlarının kendisine ilk kez uygulanmasından yaklaşık üç yıl sonra ancak farkına vardık dedi.
MeritServus’un Mart 2017’de Malofeev ile çalışmayı durdurduğunu da sözlerine ekleyen firmanın avukatları, “Müvekkilimiz bu hatanın farkına varır varmaz düzenleyicisine haber verdi ve tüm işlemleri bildirdi” dedi.
Avukatlar, “Müşterimiz her zaman tamamen şeffaftı ve durum hem [Kıbrıs Yeminli Mali Müşavirler Enstitüsü] ICPAC hem de MOKAS (Kıbrıs Kara Para Aklamayla Mücadele Birimi) tarafından çözüldü” dediler.
ICPAC genel müdürü Kyriakos Iordanou, OCCRP’ye Malofeev için çalıştığını öğrendikten sonra Mayıs 2017’de “MeritServus’u ofislerine çağırdığını” söyledi.
İngiltere merkezli düşünce kuruluşu Royal United Services Institute’un Mali Suçlar ve Güvenlik Çalışmaları Merkezi direktörü Tom Keatinge, Malofeev’e uygulanan uluslararası yaptırımlar ile Meritservus’un yaptırımları fark etmesi arasında yaklaşık üç yıllık bir boşluk olduğunu söyledi.… en kötü ihtimalle bir tür suç ortağı ihmali vardı.”
“Bu tür bir başarısızlık (sistemik, ihmalkâr veya suç ortağı) neredeyse kesinlikle bir tür yaptırım/ceza ile sonuçlanmalıdır” diye ekledi.
Malofeev yorum taleplerine yanıt vermedi.
Gizli Bir Faydalanıcı
Aile tarafından işletilen bir kurumsal hizmet sağlayıcısı olan MeritServus, 1980’lerde küresel danışmanlık şirketi Deloitte’nin bir parçası olarak kuruldu ve bu yılın başlarına kadar web sitesinde firmanın “tercih edilen hizmet sağlayıcısı” olduğunu iddia etti. (Deloitte bunu yalanladı ve MeritServus’un 2005’ten beri Deloitte’un “bir parçası veya ona bağlı olmadığını” söyledi). Rus açık deniz servetinin merkezi olarak sahip olduğu ünü sayesinde “Limasolgrad” takma adını kazanan Akdeniz’in Limasol şehrinde bulunuyor.
MeritServus’un web sitesinden Rusların neden Kıbrıs’ta iş yapması gerektiğini açıklayan bir ekran görüntüsü.
MeritServus, İran ve Çin gibi ülkelerdeki müşterileri için kendisini “Avrupa Birliği’ne mükemmel bir giriş kapısı” olarak pazarlayarak müşterileri için kurumsal yapılar kurar ve yönetir. Ama her şeyden önce, Rus müşterilerle işlerini sürdürüyor.
“Rusya ile Kıbrıs arasındaki yakınlık açıkça sadece bir vergi ve ticaret meselesi değildir. MeritServus’un web sitesinde bir tanıtım mesajında, iki ülke arasındaki bağlar kültürel ve sosyaldir ibaresi bulunuyor.
2005 yılında, o zamanlar 30 yaşında gelecek vaat eden bir iş adamı olan Malofeev, MeritServus aracılığıyla Tinello Investments Limited adlı bir şirket kurdu. Ayrıca bir MeritServus yan kuruluşu olan FinServus ile Tinello’yu kendi adına işletmek üzere bir anlaşma imzaladı.
“Tröst senedi” olarak bilinen bu anlaşma, Malofeev’in bunlarla “faydalı bir şekilde ilgilenmesine ve buna hak kazanmasına” rağmen, Tinello’nun hisselerinin FinServus adına kayıtlı olduğu anlamına geliyordu.
FinServus, Malofeev’e temettü ödemekle yükümlüydü ve genellikle her zaman onun isteklerini yerine getirdi ve sızan evrakların gösterdiği gibi, talimat verilir verilmez hisseleri onun adına devretmek zorunda kaldı.
Gerçekte, güven belgesi, Malofeev’in şirketin tam kontrolünü elinde tutarken, adını kayıtlardan uzak tutmasına izin verdi.
Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nde yozlaşmış mali akışlar konusunda uzman olan Martini Maira, “Anonim bir şirket kurarsanız, bunu kamuya ve hatta yetkililere hiçbir bilginin bulunmadığı bir tröste koyarsanız, bir varlığın veya şirketin sizinle bağlantı kurmasını çok zorlaştırırsınız” dedi.
Daha sonra 2005 yılında Malofeev, ulusal telekomünikasyon şirketi Rostelecom’daki büyük hissesi de dahil olmak üzere büyük Rus işletmelerine yatırım yapmaya devam edecek olan özel bir sermaye şirketi olan Marshall Capital’i kurdu.
FinServus ile yapılan güven sözleşmesi Malofeev ile herhangi bir dış bağlantıyı gizlemiş olsa da, sızan belgeler Tinello’nun hızla diğer birçok şirketiyle finansal işlemlere girmeye başladığını gösteriyor.
2006’da, bazıları Marshall Capital’e ait olanlar da dahil olmak üzere, diğer Malofeev şirketlerine çok sayıda kredi vermeye başladı.
Bir İsyanı Finanse Etmek
Rusya’nın 2014’te Kırım’a ve doğu Ukrayna’ya saldırmasının ardından, hem AB hem de ABD, Malofeev’i ayrılıkçı isyancıları finanse ettiği için cezalandırdı. Ukrayna hükümeti ayrıca Malofeev’in isyancılara verdiği iddia edilen destek hakkında bir cezai soruşturma başlattı.
Malofeev’in şirketlerinin eski çalışanları, sözde Donetsk Halk Cumhuriyeti’nin kukla lideri olarak atanan Alexander Borodai ve bölgenin en üst düzey askeri komutanlarından biri yapılan Igor Girkin de dahil olmak üzere Rusya destekli ayrılıkçı bölgelerde önemli roller üstlendi.
Eski bir Rus askeri istihbarat subayı olan Girkin, daha sonra Hollanda’da 2014 yılında 298 kişinin ölümüne neden olan bir Malezya sivil uçağının düşürülmesindeki rolü nedeniyle cinayetten gıyaben mahkum edildi.
Malofeev, Ukrayna’daki ayrılıkçıları finanse ettiğini inkar etse de, onun televizyon kanalı Tsargrad TV, yıllardır Rusya’nın askeri harekatlarının sesli bir destekçisi oldu. Geçen yıl, kanalın internet sitesinde geçtiğimiz yıl Ukrayna’da öldürülen Rus askerlerine ithafen “Kahramanlarımız” başlıklı bir sayfa yayınlandı. Askeri üniformalı genç adamlar, Rus yanlısı büyük emellerini ilan eden altyazıların altında görünüyordu: “Cehenneme para için değil, bir Rus dünyasında yaşayabilelim diye gittiler.” diyordu bir başlıkta.
ABD Hazine Bakanlığı’nda eski bir üst düzey istihbarat görevlisi olan ve şu anda FiveBy risk danışmanlığında yönetici olarak çalışan Irene Kenyon’a göre, kanalın kapsamı “Putin’e İsa’nın ikinci gelişi olarak tapınıyor”.
Kenyon, Malofeev’in Maliye Bakanlığı’ndayken 2014 gibi erken bir tarihte mali durumunu takip ettiğini hatırladı.
“Doğu Ukrayna’daki ayrılıkçılara silah ve para aktardığına dair bilgimiz vardı. Bu ayrılıkçılara para transfer etmek için küresel finans sistemine erişebiliyorsa, bir isyanı finanse ediyor demektir” dedi.
AB ve ABD yaptırım yasaları uyarınca, bankaların varlıklarının yüzde 50’den fazlasının yaptırım uygulanan bir kişiye ait olması veya bu kişinin varlıklar üzerinde doğrudan veya dolaylı kontrole sahip olduğunun gösterilebilmesi durumunda varlıkları dondurması gerekiyor. AB veya ABD’den şirketlerin yaptırım uygulanan kişi veya kuruluşlarla çalışması büyük ölçüde yasaktır.
Ancak 2014 yılında Malofeev’e AB yaptırımlarının uygulanmasından sonra iki yıldan fazla bir süre sonra oligark, yeni bir kredi anlaşması imzalamak ve mevcut kredileri düzinelerce şirket ve yan kuruluş arasında uzmanların kafalarını karıştırmak da dahil olmak üzere MeritServus aracılığıyla yönetilen tröst yoluyla şirketleri için mali düzenlemeler yapabildi. Bazılarının sahibiydi, bazıları da Panama ve Seyşeller gibi açık deniz vergi cennetlerinde bulunuyordu.
Borç karıştırma
Malofeev, en az dokuz aydır AB yaptırımları altında olduğu 2015’in ilk yarısında, tröst senedini offshore şirketleri arasında kredi taşımak için kullanabildi. MeritServus, 2016 yılında dolar cinsinden borcun rubleye çevrilmesine de imza attı.
19 Mart 2015’te bir MeritServus temsilcisi, Malofeev’in şirketler grubunun bir parçası olan Panama’da kayıtlı Porthos Management Inc.’in mevcut 2,5 milyon avroluk (2,71 milyon dolar) kredinin haklarını Tinello’ya devretmesine izin veren bir anlaşma imzaladı.
İki haftadan kısa bir süre sonra Tinello, medya kolu Ukrayna savaşı hakkında Kremlin propagandasını yayınlayan Tsargrad grubundaki bir Rus şirketi olan Isma LLC’ye verilen 17 milyon dolarlık bir kredinin haklarını bir Seyşeller şirketi olan Aguilas Trading Limited’e devretti. Bu şirket daha önce de Malofeev’e aitti.
Aynı gün Tinello, halen Malofeev’in erkek kardeşi tarafından yönetilen Tsargrad grubunun başka bir Rus yan kuruluşu olan Tureya LLC’ye verilen 3,6 milyon dolarlık kredinin haklarını Aguilas Trading’e devretti.
3 Haziran 2015’te Tinello, Malofeev’in Marshall Capital’in Kıbrıslı bir yan kuruluşu olan Marcap Investments Group Limited’den 7,5 milyon dolar borç almak için bir anlaşma imzaladı. Anlaşma, geri ödemelerin işleme konulacağı ABD ve İsviçre’deki – hükümetleri Malofeev’e karşı yaptırımlar uygulamış olan mahkemelere – bankalara atıfta bulunuyordu.
Temmuz 2016’da MeritServus, Tinello’nun daha önce Malofeev’in erkek kardeşi tarafından yönetilen başka bir Tsargrad grubu yan kuruluşu olan SNM LLC’ye verdiği 14,1 milyon dolarlık kredinin Rus para birimine dönüştürülmesine izin verdi.
Mart 2017’de bir “dahili şüphe raporu”, Malofeev’in güncellenmiş bir pasaport kopyası sağlamayı reddetmesinin yanı sıra on yıldan fazla bir süredir finansal hesapları hazırlayamamasını işaret ettiğinde, MeritServus nihayet Malofeev hesabından rahatsız olmuş gibi görünüyordu.
Tarihsiz bir “müşteri risk göstergesinde” MeritServus, Malofeev’e yönelik AB yaptırımlarını ve “müşteri tarafından aşırı düzeyde gizlilik”, en az bir işlem için “finansal/ticari gerekçe” sağlayamama ve diğer bazı risk faktörlerini işaret etti. Servetinin menşei ve kaynağı bir türlü tespit edilemedi.
Tinello’daki hisseler nihayet Mayıs 2017’de Malofeev’in adına, işadamının Kıbrıs firmasına olan ilgisi ilk kez resmi bir şirket siciline kaydedildiğinde anlaşıldı.
Uzmanlar, MeritServus’un bu dönemde Malofeev ile çalışarak AB yaptırımlarını ihlal etmiş gibi göründüğünü söyledi.
RUSI’den Keatinge, “AB’de bulunan ve bu şemaya dahil olan herhangi bir kuruluş, yaptırımlardan kaçınmayı kolaylaştırmaktan suçlu olacaktır” dedi.
Kenyon’a göre, Tinello’nun Malofeev’in Marcap Investments Group Limited’den aldığı ABD doları cinsinden kredisi ve diğer borç transferleri de ABD yaptırımlarını ihlal etmiş olabilir.
“Birini [yaptırımlar] listesine koymanın amacı, onların ABD doları cinsinden işlem gören ticaretini kesmektir, bu nedenle, yaptırım uygulanmış bir kişi olarak Malofeev’e ABD doları kullanılarak [krediler verildiyse], o zaman ihlal etmişler demektir.
Kenyon, “Yaptırım uygulanan kişi ve kuruluşların para transfer etmesine izin verenler, bu kötü niyetli aktörlerin küresel finansal sisteme erişmesi ve onu yozlaştırması için bir kapı açıyor” diye ekledi.
MeritServus’un avukatları, OCCRP’nin medya ortağı The Guardian’a yanıt olarak, yaptırımları Mart 2017’de öğrendikten sonra – uygulandıktan neredeyse üç yıl sonra – firmanın Malofeev ile ilişkisini sonlandırdığını ve tüm işlemleri düzenleyicisi ICPAC’a bildirdiğini söyledi.
ICPAC yöneticisi Iordanou, düzenleyicinin 2017’de MeritServus ile konuştuğunda “vakayla ilgili tam açıklama talep ettiğini” söyledi.
ICPAC, o sırada MeritServus’u cezalandırmamaya karar verdi, ancak Iordanou, geçen hafta şirkete karşı İngiltere yaptırımlarının uygulanmasının ardından, “ICPAC durumu değerlendirecek ve herhangi bir işlem yapılmasına izin verilip verilmeyeceğini değerlendirecek” dedi.
Birleşik Krallık’ın MeritServus’a yönelik yaptırımlarının Kıbrıslı düzenleyicinin bir gözetimini ortaya çıkarıp çıkarmadığı sorulduğunda, Kıbrıs hükümetinin bir sözcüsü, yaptırımları uygulama ve izleme konusundaki geçmiş performansını savundu. Sözcü, İngiltere’nin geçen hafta yaptırım uyguladığı kişi ve şirketlerin Kıbrıs’ta “yetkili makamlara teslim edildiğini” söyledi.
Gevşek Düzenlemeler
AB, Rusya’nın geçen yıl Ukrayna’yı tam ölçekli işgalinden sonrasına kadar blok genelinde yaptırım ihlallerine yönelik cezaları standart hale getirmek için harekete geçmedi. Bununla birlikte, böyle bir teklif kabul edilene kadar, her üye devlet uygulama için kendi standartlarını belirlemeye devam edebilir.
Kıbrıs, 2016’da AB ve BM yaptırımlarının ihlalini hapis ve 300.000 avroya (yaklaşık 320.000 ABD Doları) varan para cezalarıyla cezalandıran bir yasa çıkarmış olsa da, uzun süredir hafif uygulama konusunda bir üne sahip ve sürekli olarak uluslararası kara para aklama ve finansal suçlarda yer alıyor.
OCCRP’ye konuşan Kenyon, “Kıbrıs, kara para aklamayı önleme konusunda oldukça gevşek düzenlemelere sahip bir yetki alanı olarak çok iyi biliniyor” dedi. “Ruslar bu yüzden onu seviyor.”
Kıbrıs hükümet sözcüsü, ülkenin zayıf yaptırımlarla yaptırımları baltaladığı yönündeki iddiaların “tek kelimeyle gülünç” olduğunu söyledi.
ABD’de Malofeev’in ortakları, oligarkın yaptırımlardan kaçmasına yardım ettikleri için başı belaya girdi. ABD Adalet Bakanlığı iddianamesine göre, Haziran 2015’te Malofeev, Teksas merkezli bir bankadaki hisselerini yaptırımlar yürürlüğe girmeden önce bir Yunan iş ortağına devrettiğini gösteren geçmiş tarihli belgeler hazırlamak için ABD’li bir avukatla işbirliği yaptı.
Malofeev’in Tsargrad TV’yi kurmasına yardım eden eski bir Fox News yapımcısı olan John Hanick, yaptırımları delmekle suçlandı ve en fazla 25 yıl hapis cezasıyla karşı karşıya kaldı. Malofeev daha da ağır bir cezayla karşı karşıya, ancak ABD’li bir yargıç Şubat ayında 5,4 milyon dolarlık mal varlığına el konulmasına karar vermiş olsa da, iade edilmesi pek olası değil.
Küresel danışmanlık firması J.S.’de politik risk uzmanı Chris Tooke. Düzenlenen, bu tür durumlarda kolaylaştırıcılara karşı yasal işlemlerin ileride yaptırım ihlallerini önleyebileceğini söyledi.
“İtibar risklerine rağmen, bazı insanlar bundan paçayı sıyırabileceklerini düşünürlerse yine de bunu yapacaklar. Ancak basında güçlü uygulama örnekleri görmeleri bazılarını caydırabilir,” dedi Tooke OCCRP’ye.
Tooke, geçen yıl Ukrayna’nın işgalinden önce, birçok AB şirketinin, yakalanmayacaklarını varsayarak, yaptırım uygulanan müşterilere hizmet verme riskini almaya hâlâ istekli olduğunu söyledi.
“Uygulama etkisizse – eğer işletmeler bu kişilere hizmet vermeye devam etme riskini almaya istekliyse – o zaman tüm yaptırım rejimi işe yaramıyor” dedi.
Kaynak:
https://www.occrp.org/en/investigations/cyprus-firm-helped-sanctioned-russian-oligarch-move-funds
