Porto Riko; birçoğumuzun sömürge olduğunu bile bilmediği, ABD sömürgesi bir ada. Ülkenin kendi bayrağı, kendi hükümeti, kendi mahkemeleri, kendi futbol takımı vs. her şeyi var. Ancak bunların hepsi ABD merkezi hükümetine bağlı. Halkı ABD pasaportu taşıyor ancak ABD seçimlerinde oy kullanamıyor. Yıllardır dünyayı “özgürleştiren” ABD, yanı başındaki Porto-Riko’yu özgürleştirmeye vakit bulamıyor.
İşte bu rezalete dur demek için mücadele edenlerin başında da Los Macheteros (1) olarak bilinen Borucia Halk Ordusu (Ejército Popular Boricua) geliyor. Filiberto Ojeda Ríos bu hareketin kurucusu ve önderi. Porto-Riko bağımsızlık hareketi tarihinin en önemli ismi.
Filiberto Ojeda Ríos, 26 Nisan 1933’te Naguabo, Porto Riko’da doğdu. 15 yaşında kolej eğitimine başlayan Filiberto’nun zekâsı daha o yıllarda çevresindekilerin dikkatini çekiyordu. Ancak Filiberto’nun bu yıllardaki ilgi alanı müzikti. Filiberto gençlik yıllarında Porto Riko’nun Ponce Belediyesi’nin ünlü Salsa grubu “La Sonora Poncena”ya katılarak sahnede trompet ve gitar çaldı. 1961’de ailesini Porto Riko’dan Küba’ya taşıdı ve Küba istihbarat servisi olan Genel Haberalma Müdürlüğü’nde işe başladı. Bir yıl sonra Porto Riko’ya döndü.
1967’de kurduğu Porto Riko’nun ilk askeri politik grubu Silahlı Devrimci Bağımsızlık Hareketi (Movimiento Independentista Revolucionario Armado-MIRA) 1970’lerin başında polis tarafından dağıtıldı ve Rios tutuklandı. Ardından kefaletle serbest bırakıldı ve eski MIRA üyeleri ile Silahlı Ulusal Kurtuluş Güçleri’ni (Fuerzas Armadas de Liberación Nacional – FALN) kuracağı New York’a taşındı. 1976’da Ojeda Rios, Los Macheteros olarak da bilinen Borico Halk Ordusu’nu (Ejercito Popular Boricua) kurdu. Örgüt 1974 ile 1983 yılları arasında ABD’de 120’ye yakın silahlı eylem gerçekleştirdi.
Örgütün tarihindeki en önemli eylem ise 12 Eylül 1983’te gerçekleştirildi. Los Macheteros, Connecticut, West Hartford’daki bir Wells Fargo (Red Kit’ten hatırlayacağımız posta ve bankacılık şirketi) deposundan yaklaşık 7 milyon dolar çaldı. Bu miktar o güne kadar ABD tarihindeki en yüksek nakit soygunu anlamına geliyordu. Bu soygunda elde edilen paranın bir bölümü Porto Riko bağımsızlık hareketi için kullanılırken bir kısmının da (en az 2 ila 3 milyon dolar olduğu iddia ediliyor) Küba’ya bağışlandığı söylenmekte.
1985’te, 19 Los Macheteros üyesi Wells Fargo soygununa ilişkin iddialarla aranmaya başladı. Ojeda, iki yıl süren kaçışının ardından bir FBI operasyonuyla yakalandı. Operasyonda, kurşungeçirmez yeleklerle korunan 24 ajandan oluşan bir grup Ojeda’nın dairesinin bulunduğu binaya girdi. Ajanlar bitişik binalara ve bir helikoptere yerleştirilmiş keskin nişancılardan yardım aldı. Ojeda, ajanları fark ettiğinde onlara hafif makineli tüfekle ateş etti ve binanın ikinci katına çıkmaya çalışan herkesi vurmakla tehdit etti. Bu esnada, Ojeda’nın eşi Blanca Iris Serrano dairenin banyosunda dokümanları yakıyordu. Ajanlar binanın ikinci katına ulaşmak için merdiveni tırmanmaya çalışırken Filiberto birini yaralayacak şekilde onlara ateş etti, bu sırada keskin nişancılardan biri onu vurarak diğer ajanlara onu tutuklamak için zaman kazandırdı ve Filiberto bu şekilde ele geçirildi.
Filiberto, yerel mahkeme tarafından “Birleşik Devletler güçlerine karşı meşru müdafaa içinde olduğu kararı” ile kefaletle serbest bırakıldı, ancak kaçmaması için bileğine elektronik takip cihazı takıldı. Kısa sürede Filiberto cihazdan kurtulmanın bir yolunu buldu ve yaşamının geri kalanını kaçak olarak sürdürdü. 1992 Temmuz’unda, Ojeda Rios Federal Mahkeme tarafından gıyabında 55 yıl hapse mahkûm edildi ve Wells Fargo soygunundaki rolü nedeniyle 600 bin dolar para cezası aldı.
Filiberto Ojeda Ríos bu gelişmelerden sonra, 11 Eylül saldırılarına kadar, yıllarca ABD’nin en çok arananlar listesinde birinci sıradaydı.
Kaçışının ardından Porto Riko’daki bir dağ kasabası olan Hormigueros’a giden Filiberto, orada bir ev inşa etti, fiziksel görünümünü değiştirdi, kendisinin simgesi olarak kabul edilen sakallarını tıraş etti ve gül bahçıvanı olarak Don Luis adını kullanmaya başladı. Komşuları onu yıllarca böyle tanıdılar. Ta ki 23 Eylül 2005 tarihine kadar. Uzun yıllardır Filiberto’nun peşinde olan FBI onun yerini günler öncesinden keşfetmişti. Ancak hesapları yalnızca onunla değil Porto Riko bağımsızlık mücadelesi ile olduğundan, saldırı emri 23 Eylül günü verildi. Bu tarih 1868’de, Lares köyünde bir grup Porto Rikolu devrimcinin, Grito de Lares (Lares’in Gözyaşları) adını taşıyan bir deklarasyonla İspanyol sömürge makamlarına karşı isyanının başlangıç yıldönümüydü. İsyan hemen bastırılsa da, bu tarih, Porto Rikolularca bağımsızlık hareketi için bir kalkış noktası olarak anılmaktaydı. Ojeda Rios, Grito de Lares anmalarında takipçilerine gizli mekânından yaptığı açıklamalarla da ünlüydü.
23 Eylül 2005 öğleden sonra saat 3 yakınlarında FBI’ya bağlı bir özel tim, Hormigueros kasabasındaki kırsal bir çiftlik olan Filiberto Ojeda’nın evine çitleri kırarak girdi ve yüzlerce kez ateş etti. Bunun üzerine Filiberto ateşe on kurşunla cevap verdi. Harcanan fişeklerin sayısı onun 10 kez, FBI’ın ise 100 kez ateş ettiğini göstermekte. Bu kurşunlardan hiçbiri isabet etmedi. Ancak daha sonra Filiberto bir keskin nişancı tarafından vuruldu, FBI onun yaralı olduğunun farkında olmasına rağmen tam 12 saat boyunca ne eve girdi ne de kimsenin girmesine izin verdi ve Filiberto Ojeda Rios’nun kanamadan ölmesine neden oldu. Bunu – Filiberto Ojeda Rios’un hiçbir tıbbi yardım olmaksızın saatlerce kanayan tek bir yaranın neden olduğu aşırı kanamadan öldüğü gerçeğini – yetkili sorgu yargıcının doğrulamasına ve Porto Riko Adalet Bakanlığı’nın taleplerine rağmen olayın sorumluları hakkında dava açılmadı.
FBI’ın resmi açıklaması (2) ise tam bir trajedi. FBI resmen Filiberto’nun yaralı olduğunun farkında olduklarını kabullenmiş, ancak “içeri girmeye cesaret edemedik” gibi saçma bir açıklamayla Fİliberto’yu ölüme terk ettiklerini itiraf etmiştir. Filmlerde bol bol hayat kurtaran, tehlikeleri göze alarak düşmanını sağ ele geçirmeye çalışan FBI ajanları ya bu operasyonda görevlendirilmemişlerdi ya da emir büyük yerdendi ve zaten öldürmeye geldikleri için içeri girip bir de risk almaya gerek yoktu.
Filiberto’nun katli Porto Riko halkının yoğun tepkisine ve mücadelelerini daha da yükseltmelerine neden oldu.
Filiberto Ojeda Rios yaşamı ve mücadelesi ile Latin Amerika halklarının efsaneleşmiş bir önderidir.
Filiberto Ojeda Rios ABD’nin yanı başında ona karşı 40 yıldan beri verilen onurlu direnişin simgesidir.
Filiberto Ojeda Rios dünya halklarının özgürleşme mücadelesi tarihinde parlamaya devam eden bir yıldızdır.
Onurlu bir yaşam için direnişlerini sürdüren halklar onu hiç unutmayacak.
(1) Los Macheteros, kamışları kesmek için pala (“machete”) kullanan şeker kamışı hasatçılarına verilen addır. İspanya’ya karşı ayaklanmalarda halk İspanyol askerlerine karşı bu palalarla savaştığı için ayaklanmacılar bu adla anılmaktadır.
29 Eylül 2008
(2) FBI’ın kendi sitesinde yayınladığı resmi açıklamanın konuyla ilgili bölümü tam olarak şöyle: FBI Filiberto Ojeda Rios ve Macheteros’un patlayıcılarla ilgili geçmişi konusunda bilgi sahibiydi. Güvenlik nedeniyle (eve girilmeden önce) ekstra ajanlar, polis köpekleri, ek ekipman ve o sırada ABD’de bulunan bir özel taktik timi istenmiştir.
