Oligarklar’ın Kıbrıs’ta kara parasına ulaşıldı

Kıbrıs’ta yüz milyonlarca avroyu taşıyan bir posta kutusu şirketi, Raiffeisen Bank International’ın iyi bir müşterisiydi. İzi sürüldüğünde paranın kaynağı Rus oligark kardeşler Rotenberg’e çıkıyor

Mevcut Rusya cumhurbaşkanı ile gençliğinden beri arkadaşlar ve judo ringinde birlikte yer almışlardı. Sırasıyla 1951 ve 1957 doğumlu Arkadi ve Boris Rotenberg kardeşler, Putin’in eski judo arkadaşlarıydılar; onu 1990’larda St. Petersburg’da birlikte geçirdikleri zamandan beri tanıyorlar. Bugün Rotenberg’ler multi-milyarderler. Rusya’da onlara genellikle “devlet ihalelerinin kralları” denir.

Kardeşlerin ortak girişimi olan SGM Group, öncelikle devlete ait Gazprom şirketi için petrol ve doğal gaz boru hatları inşa ediyor. 2015 yılında, aynı derecede kazançlı ve tartışmalı bir ihale eklenmişti: Rusya anakarasından yeni ilhak edilen Kırım yarımadasına 19 kilometrelik köprünün inşası. Rotenberg’ler daha önce hiç köprü inşa etmemişti. Ama Putin’in eski spor arkadaşları olunca bunun bir önemi yoktu.

Batı ülkelerinde işler iyi gitmiyor: Arkadi Rotenberg, Kırım’ın ilhak yılı olan 2014’ten bu yana ABD ve AB yaptırımlarına maruz kalıyor. 2014’ten beri ABD’de de yaptırım uygulanan kardeş Boris de 2022 baharında AB listesine dahil edilmişti.

STANDARD’ın elindeki belgeler, Kıbrıs’ta en azından Rotenberg’lerin yörüngesinde olan – onların kontrolü altında olmasa bile – posta kutusu şirketlerinin büyük bir Avusturya bankasıyla uzun süredir iş ilişkileri sürdürdüğünü gösteriyor. Rusya’daki işletmesi Raiffeisen Bank International (RBI) nedeniyle zaten ağır bir şekilde eleştirilen bir kurumdu.

Ek olarak: Bu belgelere göre, Avusturya makamları, özellikle de Finansal Piyasa Otoritesi (FMA), RBI’yi olası kara para aklama ve terörün finansmanından kaçınmaya ilişkin kuralları yeterince ciddiye almamakla – diğer şeylerin yanı sıra, bu son derece hassas konularla ilgili olarak – eleştiriyor. Fakat onlar Kıbrıs’ta kurumsal müşteri olmuşlardı.

Nedenin arka planı: RBI ile FMA arasında birkaç yıldır yasal bir anlaşmazlık sürüyor. FMA’ya göre, RBI, sözde açık deniz alanlarında kara para aklamayı önleme söz konusu olduğunda, birkaç durumda şirket yeterince kesin belgeler sunamayınca. Bu nedenle 2018’de RBI, üç milyon avroyu aşan Avusturya’daki bir finans kurumu tarafından şimdiye kadar ödenen en yüksek para cezasına çarptırıldılar. Prosedür daha sonra biçimsel hatalar ve kısmi zamanaşımı nedeniyle yeniden açıldı. Bugün dava hala idari mahkeme önünde ve yasal olarak bağlayıcı değil.

Ayrıca Kıbrıs’ın başkenti Lefkoşa’da kayıtlı Hervet Investments Limited (Şubat 2022’de feshedilmiştir) ile ilgilidir. Bu Hervet ve RBI arasındaki müşteri ilişkisi 2002’den beri devam ediyor ve 2016’nın ortalarında kadar halen aktifti. Ne kadar sürdüğünü söylemek mümkün değil – RBI bireysel müşteriler hakkında yorum yapmıyor.

Her durumda, Hervet, RBI ile borsa işlemleri için bir menkul kıymetler hesabına ve takas hesaplarına sahipti. Muazzam meblağlar aktı. Temmuz 2019’dan itibaren STANDARD’a sunulan belgelere göre, 2015’in başı ile 2016’nın ortası arasındaki dönemdeki en yüksek işlem, bir milyar avronun onda birini aştı. Özellikle bir tanesi- 123.011.941,90 avro.

Hervet’in sahibi kim? Arkasında hemen hemen aynı adı taşıyan iki Kıbrıslı posta kutusu şirketi daha var: Zoulian Limited ve Zoulian Management Limited. Bu iki Zoulian şirketi Kıbrıslı bir avukat tarafından yönetilmekte ve güven altında tutulmaktadır.

Ama aslında Zoulian şirketlerini kim kontrol ediyor? FMA, RBI’nin bunu belirlemediğinden şikayet etti. Bankalar her zaman iş yaptıkları şirketlerin arkasında hangi gerçek kişilerin olduğunu öğrenmekle yükümlüdürler.

Ancak belgelere göre, RBI iki Zoulian şirketindeki “hisselerin kime ait olduğunu belirlemedi”. Zoulian şirketlerini kimin kontrol ettiğine dair “uygun kanıt” elde etmedi.

Kim olabilir? Paradise Papers’da bir ipucu ortaya çıkıyor: 2016’da Man Adası merkezli hukuk firması Appleby’den sızan 13 milyondan fazla paravan şirket belgesinin büyük bir sızıntısıydı.

Sonuç olarak Zoulian Limited, Kıbrıs’tan başka bir paravan şirket olan Damstone Limited ile yakından ilişkilidir. Somut olarak Zoulian, Damstone için vergi konularıyla ilgilenmekten belgelerin onaylanmasına kadar tüm şirket yönetimini devraldı. Peki bu Damstone’un sahibi kim? Paradise Papers’a göre, sahibi ve intifa hakkı sahibi, Arkadi’nin küçük erkek kardeşi Boris Rotenberg’dir.

Zoulian ve Rotenberg’ler arasındaki yakın bağlantıyı yalnızca Paradise Papers’da görmüyoruz. 2014’te İngiliz “Times”, Boris Rotenberg’in Londra’nın lüks Knightsbridge semtinde bir mülk satın aldığını bildirdi. Resmi alıcı: Kıbrıs’ta Zoulian’a ait olan bir paravan şirket.

En son, Mart 2022’de Alman “Wirtschaftswoche”, Rus oligarklarıyla ilgili bir araştırmada Zoulian şirketlerini Rotenberg’lerle ilişkilendirdi: “Kıbrıslı şirket sicilinden alınan belgeler, bu şirketin arkasında Rotenberg’in olabileceğini gösteriyor.”

Bu nedenle, Avusturya’nın RBI’si, en güçlü Rus oligarklarından ve Putin’in en yakın sırdaşlarından biri olan Rotenberg kardeşlerin şirketleriyle iş bağlantısı içinde miydi ya da öyle mi? STANDARD’ın bir RBI sözcüsü, “Banka gizliliği nedeniyle, bu konuda yorum yapmamıza izin verilmiyor” diye yazıyor. Sadece bu kadar: “RBI, FMA’nın bu cezai karara ilişkin tüm iddialarının yanlış olduğunu düşünüyor ve bu nedenle bununla tam olarak mücadele ediyor.”

Bilgi: RBI ve oligarklar

Rotenberg kardeşler, Avusturya’nın Raiffeisen Bank International (RBI) ile bağlantılı olduğu iddia edilen tek Rus oligarklar değil.

Roman Abramoviç Eski FC Chelsea sahibi ve dünyanın en zengin insanlarından biri, uzun yıllardır RBI hesaplarına sahipti (ve Viyana özel banka yan kuruluşu Kathrein’in hesapları), 2022’de profili bildirdi.

STANDARD 2022’nin bildirdiğine göre, ilaç girişimcisinin yörüngesindeki ve Rusya Parlamento Başkanı Valentina Matwijenko’nun oğlu Sergej Matwijenko Şirketleri, RBI’nin Bosna’daki yan kuruluşuyla bağlantılı.

Dmytro Firtash RBI, Firtash’a yönelik suçlamalar sonucunda 2019’da iş ilişkisi durdurulmadan önce uzun bir süre Ukrayna’nın tartışmalı ana bankasıydı.