Kömürden çıkış ufukta göründü

31 Ekim’de İskoçya’nın Glasgow kentinde başlayan BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 26’ncı Taraflar Konferansı’nın (COP26) beşinci gününde odak noktası enerji konusu oldu.

Fosil yakıtlardan çıkışa yönelik dört önemli taahhüt Enerji Günü gündeminin merkezine oturdu.

KÖMÜRDEN TEMİZ ENERJİYE KÜRESEL TAAHHÜDÜ

190 ülke ve kuruluşu temsil eden bir koalisyon bugün hem kömürlü termik santrallerin aşamalı olarak durdurulması hem de yeni kömür santrallerine verilen desteğin sona erdirilmesi konusunda anlaştı.

Birleşik Krallık’ın kampanyası, Çin, Japonya, Kore ve G20‘nin 2021 yılı sonuna kadar kömür üretimi için denizaşırı finansmanı sona erdirme taahhütlerini içeriyor.

Ayrıca büyük bankaların kömür finansmanını sona erdirme taahhüdünü ve karbonu tutulmayana yeni kömür enerjisine yönelik tüm kamu finansmanını etkin bir şekilde sona erdirme taahhüdünü savunuyor.

Dönüm noktası

Birleşik Krallık’ın COP26 Başkanlığı altında verilen taahhüt, kömürden çıkışını hızlandırma ve temiz enerji üretiminin dağıtımını hızla artırma sözü vererek, küresel temiz enerji geçişinde önemli bir dönüm noktasına işaret ediyor.

İklim değişikliğine en büyük katkıyı yapan kömürün sonu, İngiltere’nin COP26’da 190 ülke ve kuruluşun koalisyonunu güvence altına alması ve Polonya, Vietnam, Mısır, Şili ve Fas gibi ülkelerin kömür enerjisini aşamalı olarak kaldıracağını açık taahhütlerle ilan etmesi sayesinde, ufukta görülüyor.

İlk kez söz veren 18 ülke

Yeni ‘Küresel Kömürden Temiz Enerjiye Geçiş Bildirisi’ de dahil olmak üzere Birleşik Krallık liderliğindeki çabalarla bir araya getirilen bugünün taahhütleri, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeleri, başlıca kömür kullanıcılarını ve iklime duyarlı ülkeleri kapsıyor.

Buna Polonya, Vietnam ve Şili de dahil olmak üzere ilk kez aşamalı olarak kullanımdan kaldırma ve yeni kömür santrali inşa etme veya yatırım yapmama taahhüdü veren ve küresel temiz enerji geçişinde COP26’da bir dönüm noktası olan 18 ülke de yer alıyor.

Taahhütler neler?

Bugün yayınlanan bu bildiri, dünyanın dört bir yanındaki ulusların şu taahhütlerini kapsıyor:

Yurtiçinde ve yurtdışında yeni kömürlü elektrik üretimine yönelik tüm yatırımları sonlandırmak;

Temiz enerji üretiminin dağıtımını hızla büyütmek;

Büyük ekonomiler için 2030’larda ve dünyanın geri kalanı için 2040’larda kömür enerjisini aşamalı olarak kaldırmak; ve,

Kömürden çıkarken işçilere ve topluluklara fayda sağlayacak şekilde adil bir geçiş yapmak

KÖMÜR SONRASI ENERJİ KÜRESEL İTTİFAKI

Glasgow kentinde düzenlenen BM İklim Zirvesi COP26’da bugün yapılan duyuruyla, Kömür Sonrası Enerji Küresel İttifakı’na (PPCA) katılan yeni 28 yeni üye ile ittifaka üye olan ülke, şehir, bölge ve işletme sayısının 164’e çıktığı açıklandı.

Kömürden çıkış için karar alıp bu kararları uygulayan üyeler, küresel ölçekte de kömürden temiz enerjiye küresel geçişi hızlandırmak için işbirliği yapıyor.

Ülkeler: Singapur, Şili, Slovenya, Ukrayna, Fas, Moritus, Estonya,

Eyalet ve Bölgeler: New Mexico (ABD) Walbrzych (Polonya) Koszalin (Polonya) Guimaras Eyaleti (Filipinler) Negros Occidental (Filipinler) Ormoc City (Filipinler) Durban (Güney Afrika)

Finans Kuruluşları: Nat West, HSBC, Lloyds Bank, Fidelity International (İngiltere), Generation Yatırım Yönetimi (ABD), Ethos Vakfı (İsviçre), SCOR Küresel Yatırımlar (Fransa), Vancity (Kanada) ve United Church of Canada, Export Development Kanada, Impax Varlık Yönetimi (İngiltere)

1,5 derece için kritik bir süreç

Uzmanlara göre COP26 ile birlikte, 2021, kömürden çıkışın nihayet ufukta belirdiği yıl olarak tarihe geçiyor. Önümüzdeki on yıl boyunca mevcut kömür santrallerinin kademeli olarak kapatılması için çalışmalar yoğunlaştırılacak.

OECD üyeleri bunu 2030’a kadar OECD dışındaki ülkeler ise 2040’a kadar yapmak zorunda. 1,5 derece hedefini tutturmak için bu son derece kritik bir süreç.

DENİZAŞIRI FOSİL YAKIT FİNANSMANINDAN ÇIKIŞ

Birleşik Krallık, ABD ve Kanada’nın da aralarında bulunduğu yaklaşık 20 diğer ülke ve kurumun fosil yakıtlara sağlanan uluslararası kamu finansmanının 2022 yılına kadar sonlandırılması ve bunun yerine temiz enerji için kamu finansmanına öncelik verilmesine ilişkin ortak bildirinin altına imza attı.

European Climate Foundation’ın paylaştığı bilgilere göre ABD de imzacı ülkeler arasında. Söz konusu etkinlik, Birleşik Krallık pavyonunda TSİ 13.30’da gerçekleşti.

‘İlk kez uluslararası bir taahhüt’

Uzmanlara göre kömür finansmanını sona erdirmeye yönelik pek çok küresel taahhüdün ardından, petrol ve doğal gaz finansmanını sona erdirmeye dair ilk defa uluslararası siyasi bir taahhüt veriliyor.

İmzacıların nihai listesine bağlı olarak, bu girişim fosil yakıtlara her yıl harcanan en az 7,8 milyar doları doğrudan temiz enerjiye kaydırabilir. ABD’nin beklenen katılımı son derece önemli. ABD, uluslararası fosil yakıt projelerine en fazla destek sağlayanlardan biri ve bugüne kadar Güney ve Güneydoğu Asya, Orta ve Doğu Avrupa ve Mozambik de dahil olmak üzere önemli yerlerde LNG projelerine yön verdi.

Küresel Güney’den bazı ülkelerin de bildiriye dahil edilmesi de son derece önemli. Bu girişim, fosil yakıtları desteklemek yerine yenilenebilir enerji projelerini desteklemeye yönelik isteğin arttığını gösteriyor.

PETROL VE GAZIN ÖTESİ İTTİFAKI

Başta Danimarka ve Kosta Rika olmak üzere, daha fazla ülke ve devlet Petrol ve Gazın Ötesi İttifakı’na imza atacak.

İttifak, fosil yakıt üretimini aşamalı olarak sonlandırmayı amaçlıyor ve ‘asil üyelerin’ yeni arama izni vermeyi durdurmasını şart koşuyor.

İkincil üyeler, fosil yakıt sübvansiyonlarını kademeli olarak sonlandırma yoluna girdiklerinde ittifaka katılabilecek. Taslak hali bugün yayımlanan duyuru 10 Kasım Çarşamba günü resmen duyurulacak.

Uzmanlara göre, petrol ve doğal gaz üretimini sınırlamak, 1,5 derece hedefine ulaşmak için temel önceliklerden biri. Bu girişim, petrol ve doğal gaz üreten ülkelerin yeni arama ve üretim projelerine girişmeme taahhüdünde bulunmalarını sağlayan önemli bir adım.

SIFIRA YARIŞ TEMİZ ENERJİ ATILIMLARI

Gelir sıralamasına göre büyük şirketlerin yüzde 20’sinden fazlası, 2050 yılına kadar yüzde 100 yenilenebilir elektrik kullanmayı taahhüt etti. Ortalama şirketler ise 2028 yılını hedefliyor (RE100).

Bu arada, Sıfıra Yarış’a (Race to Zero) katılan elektrik şirketleri, 2030 yılına kadar yaklaşık 1 milyar kişinin enerji ihtiyacını karşılayacak 750 GW’ın üzerinde yenilenebilir enerji kurulu gücüne ulaşmayı hedefliyor.

Küresel rüzgar ve güneş endüstrileri, net sıfır hedeflerine ulaşmak ve Sıfıra Yarış’ın 2030 Atılımları yolunda ilerlemek için hükümetler ve uluslararası kurumlarla birlikte çalışmak üzere bir araya geliyor.

KÜRESEL DENİZ ÜSTÜ RÜZGAR İTTİFAKI

Bugün duyurulan ittifak, 2030 yılına kadar her yıl en az 70 GW deniz üstü rüzgar santrali kurmak üzere hükümetler ve özel sektörü bir araya getiriyor.

Bu yaklaşık 100 milyon insanın elektrik ihtiyacını karşılamak için yeterli. İtttifak kurucuları: Danimarka, Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı ve Küresel Rüzgar Enerjisi Konseyi.

VERİMLİLİĞİ ARTIRMA TAAHHÜDÜ

Hindistan, Nijerya, Brezilya, Almanya ve Japonya da dahil olmak üzere on iki ülke, küresel elektriğin yüzde 40’ından fazlasını tüketen ürünlere (klimalar, buzdolapları, motorlar ve aydınlatma) odaklanarak 2030’a kadar ürün verimliliğini iki katına çıkarma hedefini taahhüt ediyor.

Taahhüt, İklim Grubu’nun Süper Verimli Cihaz ve Ekipman Programı, Uluslararası Enerji Ajansı, Clasp ve BM Çevre Programı da dahil olmak üzere 129 işletme ve ortaktan oluşan EP100 girişimi tarafından destekleniyor. İki katına çıkarılması hedefi 20 sivil toplum kuruluşu tarafından onaylandı.

YEŞİL HİDROJENİN DESTEKLENMESİ

Yeşil hidrojenin maliyetini düşürmek amacıyla, ‘The Green Hydrogen Catapult’ (Yeşil Hidrojen Mancınığı) adlı bir yeni bir işbirliği başlatıldı.

İşbirliği, yeşil hidrojen üretiminin maliyetini 2026’dan önce 2$/kg’ın altına düşürmeyi hedefliyor. Buna ek olarak, sıfır karbon endüstrisi gelişimini hızlandırmak amacıyla iki yeni ittifak başlatıldı: Afrika Yeşil Hidrojen İttifakı ve Latin Amerika Yeşil Hidrojen İttifakı.

KÜRESEL PETROL VE GAZ ÇIKIŞ LİSTESİ

Küresel Petrol ve Gaz Çıkış listesi (Global Oil & Gas Exit List) yayımlandı. Petrol ve doğal gaz şirketleri hakkında dünyanın ilk kapsamlı kamu veri tabanı olan GOGEL,  küresel petrol ve gaz üretiminin neredeyse yüzde 95’ini oluşturan 966 petrol ve gaz şirketini kapsıyor.

Kömürden çıkış politikaları benimseyen finansal kuruluşların sayısında bir artış olsa da şu anda çok az petrol ve doğal gazdan çıkış politikası var.

Bu veri tabanı, yatırımcılara petrol ve gaz üretim sektöründeki şirketler hakkında ayrıntılı bilgi vermeyi amaçlıyor.