Kış takımyıldızları seyir rehberi – Niyazi Çoban

Her şeyin değiştiği, evrenimizde, dünyanın dönüşünden dolayı yazda ve kışta görülebilecek yıldızlar da değişiyor. Haliyle takımyıldızlar da. Yazı geride bıraktığımız için artık meydan kış yıldızları ve takımyıldızlarına kalmış durumda.

Yıldızlar ve yıldız gözlemciliği, eskiden olduğu gibi insan ve toplum yaşamı için hayati öneme sahip olmasa da, evrenin muazzam görkemini hissetmek ve büyülenmek için güzel bir aktivite.

Yaz yıldızlarının gökyüzünden silinip yerlerini kış yıldızlarına bıraktıkları bu dönemde -ki bence yaz yıldızlarından kat kat güzeldirler- küçük bir rehber hazırlamak istedim.

Teleskopa ihtiyacımız yok, sadece şehir ışığından arınmış bir alan bulun.

Tüm takımyıldızların yönleri, gökyüzüne baktığınız saate göre farklılık gösterebilir. Gerekirse döndürünüz.

1) Cassiopeia

Bu zamanlarda Büyük Ayı’yı bulmak biraz zor olabilr, zira kendisi battı batıyor. Parça parça görünüyor o yüzden. Onun yerine başlangıç için Cassiopeia’yı kullanabiliriz.

Kuzeye dönün (Güneşin battığı yer sol kolunuza denk gelsin), Yukarıya ve hafif sağa doğru bakın.

Böyle bir takımyıldız göreceksiniz. Kendisi Cassiopeia, Etiyopya kraliçesi.

2) Kutup Yıldızı (Polaris)

Hakkında pek çok rivayet olan, sıklıkla Çoban Yıldızı ile karıştırılan, hatta gökyüzündeki en parlak yıldız olduğu bile iddia edilen bu yıldız arkadaşımızın aslında dünyanın ekseni doğrultusunda olması ve yıl boyunca yerinin pek değişmemesi haricinde bir olayı yok. Bu özelliği sayesinde eski çağlarda ve günümüzde de yön bulmak (Kuzey) için kullanılıyor.

Cassiopeia’nın yukarıda belirtilen yıldızlarının arasından ok yönünde ilerlediğiniz zaman bir açıklıkta kendi halinde duran bir yıldız göreceksiniz. İşte o Kutup Yıldızı. Çok gösterişli bir şey beklemeyin. Hayal kırıklığınız için üzgünüm.

3) Orion (Avcı)

Gökyüzünün efendisi, adına neler neler yapılmamış bir güzellik. Orion.

Gecenin başlarındaysanız yönünüzü Güney-Doğu’ya; gece ortalarında Güney yönüne bakın. Alt alta üç tane yıldız göreceksiniz. İşte o meşhur Orion’un Kemeri (Orion’s Belt).

Bu da Orion’un tamamı.

Tabi muhtemelen yatay pozisyonda göreceksiniz kendisini ancak her haliyle güzel.

4) Sirius

Diğerlerinden farklı olarak bir takımyıldız değil, bir yıldız. Daha doğrusu ikili yıldız kümesi galiba ama buradan bakınca tek bir yıldız gibi görünüyor.

Uğruna efsaneler, teoriler, araştırmalar yapılan harika bir yıldız. Gökyüzünün en parlak yıldızı. Metalik mavi rengiyle arz-ı endam eden güzeller güzeli.

Orion’un kemerini ufka doğru takip edince karşınıza çıkar. Aynı zamanda Canis Major. Yani Büyük Köpek takımyıldızının alfa yıldızıdır.

Kasım başında saat 11’den sonra, ortalarında ve sonlarında da 10’dan sonra gözlemlenebilir. Gözlem zamanı Aralık ve sonraki aylarda daha da erkene gelecektir.

5) İkizler

Orion’un kemerini sola doğru takip edin. Alt alta üst üste 2 tane parlakımsı yıldız göreceksiniz. Kendileri Pollux ve Castor. İkizler Tamımyıldızı’nın alfa ve beta yıldızları.

6) Taurus (Boğa)

Orion’un sağ-üstüne doğru bakın. Turuncu turuncu parlayan güzel bir yıldız var orada. O Aldebaran. Taurus yani Boğa takımyıldızının alfa yıldızı.

Boğa takımyıldızı şöyle görünüyor.

Dikkat edin, Boğa ve İkizler takımyıldızları aynı hayali çizgi üzerinde. Bu çizginin adı Zodyak Kuşağı. Astrolojideki burçlar adlarını bu kuşak üzerinde bulunan takımyıldızlarından almış.

7) Pleiades (Ülker)

Tam olarak takımyıldız sayılmaz belki ama anmadan geçmek saygısızlık olur. Aldebaran’ın üst çaprazında (genellikle sağ-üst olur) bulunan bu tatlı oluşum bir yıldız kümesi. 7 Kızkardeş olarak da bilinir. Bana hep palmiyeyi anımsatır.

Buna benzer bir görüntüsü olacaktır. Görünce anlayacaksınız zaten 🙂

8) Samanyolu

Eğer şanslı ve ışıksızsanız galaksimize adını verdiğimiz gümüş kemeri de görebilirsiniz. Havada asılı duran toz zerrecikleri gibi görünenler, galaksimizin taaa diğer ucundaki her biri belki de bizim güneşimizden defalarca kat büyük yıldızlardır. Bakıp bakıp düşüncelere dalınası.

9) Kış Üçgeni

Bir takımyıldız olmayan, farklı takımyıldızlardan yıldızların bağımsız bir şekilde oluşturdukları yıldız topluluklarından birisi de Kış Üçgeni’dir.

Orion’un sol omzu Betelgeuse, Sirius ve Küçük Köpek takımyıldızının alfa yıldızı olan Procyon’dan oluşur.

Şöyle.

10) Kış Altıgeni

Ben diyeyim devler ligi, siz deyin yıldızlar topluluğu (aa hakkaten). Tıpkı Kış Üçgeni gibi Kış altıgeni de çeşitli takımyıldızlardan yıldızların toplanmasıyla meydana gelir.

Birisini bulduktan sonra şema üzerinden takip ederek diğerlerine de kolayca ulaşabilirsiniz.

Diğer kış tkaımyıldızlarını bulabileceğiniz şemalar da internette mevcut. Hatta artık telefonu istediğiniz yıldıza doğrultarak ne olduğunu öğrenebileceğiniz cep telefonu uygulamaları da var. Manuelciler için buraya şemasını bırakıyorum.