• Künye
  • Dayanışma
  • İletişim
  • Gizlilik Politikası
Pazar, Mayıs 11, 2025
Bulamadık
Tümünü Gör
Gazeddakıbrıs
18 °c
Nicosia
  • ANA SAYFA
  • HABER
    • KIBRIS
    • DÜNYA
    • İKLİM KRİZİ | EKOLOJİ
    • SANAT
    • KORONAVİRÜS
  • YORUM
    • EDİTORYAL KOLEKTİF
    • GAZEDDABLOG
      • GAZEDDA YAZARLARI
      • GÜNEYDEN YAZARLAR
        • PENNA
      • DÜNYADAN YAZARLAR
        • PROJECT SYNDICATE
    • RÖPORTAJ
  • MULTİMEDYA
    • GAZEDDAPOD
    • GAZEDDAWEBTV
  • TÜM İÇERİK
  • ANA SAYFA
  • HABER
    • KIBRIS
    • DÜNYA
    • İKLİM KRİZİ | EKOLOJİ
    • SANAT
    • KORONAVİRÜS
  • YORUM
    • EDİTORYAL KOLEKTİF
    • GAZEDDABLOG
      • GAZEDDA YAZARLARI
      • GÜNEYDEN YAZARLAR
        • PENNA
      • DÜNYADAN YAZARLAR
        • PROJECT SYNDICATE
    • RÖPORTAJ
  • MULTİMEDYA
    • GAZEDDAPOD
    • GAZEDDAWEBTV
  • TÜM İÇERİK
Bulamadık
Tümünü Gör
Gazedda
Bulamadık
Tümünü Gör
Ana Sayfa YORUM GAZEDDABLOG GAZEDDA YAZARLARI Mertkan Hamit

Kıbrıs’ın Halkı: Kendini bir ulusa ait hissedenler, hissetmeyenler ve ötekiler – Mertkan Hamit

Mertkan Hamit Mertkan Hamit
12 Haziran 2019
Okuma Süresi: 6 dk
A A
https://bsky.app/profile/gazeddakibris.bsky.socialhttps://www.threads.net/@gazeddakibris

Bir önceki bölümde, self-determinasyon ve halk olma durumunun uluslararası hukuktaki boyutunu ele alırken, bu bölümde 1950’lerden itibaren adadaki anti-kolonyal mücadelenin etkilerini anlamayı hedefliyorum.

Kıbrıs adasının kaderini belirlemesi üzerine gerçekçi adımlar 1954 yılında Helen Milliyetçilerinin, Enosis hedefini ileriye taşımak için başlattıkları yoğun kampanya ile başlar. Her ne kadar da 1950 yılında Enosis için imza kampanyası yapılsa da bu girişim beklenilen karşılığı bulmaz. Hatta Yunanistan başbakanı bu amaçla ziyaret eden Kıbrıslı Rumlar heyetine görmeyi kabul etmez. İlerleyen yıllarda Giorgos Papandreou ise “Yunanistan’ın nefes alması için biri Amerikan diğeri İngiliz olan iki akciğere ihtiyacı var” deyip adanın Yunanistan ile birleşmesi talebini net bir şekilde reddeder.

1953 yılının sonuna doğru ise Makarios’un liderliğindeki kampanyası Yunanistan’daki Helen milliyetçilerini etkilemeye başlar. 1931 yılında Kıbrıs’ta isyan çıkarmaktan ötürü İngilizlerin adadan gönderdiği Alexis Kyrou bu dönem Yunanistan’ın Birleşmiş Milletler’deki temsilcisidir. Enosis konusunda canlı duygulara sahip olan Kyrou, Yunan Dış Politikası’nın Enosis yönüne evrilmesini destekler.

1954 yılından itibaren Yunanistan da Kıbrıs’ın geleceğini ardarda Birleşmiş Milletlere taşımakta ve bu alanın kapılarını zorlamaya çalışmaktadır. Bu dönemde self-determinasyon talebine de Kıbrıslı Türk siyasi elitleri karşı çıkmaktadır. Temel kaygı güçlenen Enosis mücadelesinin uluslararası toplum tarafından kabul görülmesi ile ilgilidir. Öyle ki, Dr. Fazıl Küçük bu dönemde yazdığı bir gazete makalesinde, özetle her topluluğu devlet kurma hakkı verilmesi durumunda, tahmin edilenden fazla devletin kurulacağı ve bunun daha büyük kaoslara sebep olacağından bahsederek bu hakka karşı gelir.

Kolonyal iradeyi korumaya yönelik takınılan Kıbrıslı Türk reflefksinin içinde bu anlayış anlaşılabilir bir durumdur. Açıktır ki, Kıbrıslı Rumların Yunanistan ile birleşme arzusu içinde Kıbrıslı Türklere dair gerçekçi bir çözüm yoktur. AKEL kaynaklı birçok doküman Kıbrıslı Türkler için “olabilecek en iyi azınlık haklarını vermekten” bahseder. Başka bir kaynakta “Kıbrıslı Türklere Trakya’daki Türklere davranılacağı gibi davranılacağı” söylenmektedir. Ancak bunlar Kıbrıslı Türk ahalisini tatmin edecek kadar etkili çözümler değildir. Bu yüzden de Enosis’in Kıbrıslı Türkler tarafından sahiplenilmemesi anlaşılabilir bir durumdur. Kıbrıslı Rumların ise Kıbrıslı Türkleri kendi projelerindeki bir unsur olarak görmüyor olmaları, ayrıca sorgulanması gereken bir meseledir.

Kıbrıslı Türkler, Kıbrıslı Rumların gözünde geri kalmış bir ahalidir. Hatta, o dönemde Kıbrıslı Türk eliti de birçok geleneğini “geri kalmış” olarak tanımlamakta ve bundan kurtulmanın gerekli olduğu vurgulanmaktadır. Kıbrıslı Türklerin, muhtemelen Osmanlı tabası olmalarından kaynaklı politik ve toplumsal modernleşme süreçlerinin geri kalmış olması, siyasi olarak görünmez olmalarının da bir sebebidir. Aynı zamanda Enosis mücadelesinin Grivas gibi ırkçı bir albay tarafından yönlendirilmesi de doğal olarak Kıbrıslı Rumların, Kıbrıslı Türklerin “aşağılık” olarak görülmesinin zeminini oluşturmuştur.

Tarihsel dinamikler bu biçimdeyken, sorulması gereken önemli sorulardan biri Kıbrıslı Türklerin belli bir bölge üzerinde egemenlik iddia edecek noktaya ne zaman geldikleri ile ilgilidir. Şaşırtıcı bir biçimde Kıbrıslı Türkler adanın kaderinde rol oynamak üzerine irade göstermekte çok çekingendirler.

Adanın geleceğine yönelik Kıbrıslı Türklerin de egemen hakları olduğuna yönelik vurgu ilk kez Kıbrıslı Türkler tarafından yapılmamıştır. Bu daha çok Enosis talebini geriletmek için dönemin Koloniler Bakanı Lennox Boyd tarafından 19 Aralık 1956 yılında Parlemento’da Kıbrıs’ın geleceği ile ilgili oturum sırasında yapılmıştır.

Boyd; eğer Kıbrıslı Rumlar’a self-determinasyon hakkı tanınacaksa, bunun Kıbrıslı Türkler’e de tanınması gerektiğini dile getirmiştir. Bu pozisyonu ortaya koyduktan kısa bir süre sonra da bu iddiasının gerçekleşmesinin “kan” ile gerçekleşeceğini ortaya koyarak, geri adım atmıştır.

Ancak, 1956 yılında sömürge idaresinin Kıbrıslı Türklere bahşettiği siyasi eşitlik önerisinin adanın Taksim edilerek Yunanistan ve Türkiye arasında paylaştırılması tezi olarak yorumlanmasının gerçekçi olmadığı ortaya çıkmıştır. Adadaki koloni yönetimi Kıbrıslı Türklerin “taksim” vurgusunu sadece “enosise” karşı bir duruş olarak değerlendirmiştir. Bunun gerçek bir karşılığı olmadığına yönelik tavrını korumuştur. Britanya, hiçbir zaman ayrılmak istediğini söylediği Kıbrıs’a yönelik kalıcı biçimde böl ve yönet politikasını uyguladığı barizken bu teklifin aslında tarafların birinin asla kabul edemeyeceğine inandığı için ortaya koyduğunu ifade etmek mümkündür.

Bu noktada Uluslararası Hukuk’ta saygı duyulan bir başka ismin yazdıklarına geri dönüp bakmamız gerekmektedir. Martti Koskenniemi’nin National Self Determination Today, Problems of Legal Theory and Practiceisimli makalesi Kıbrıs’ı dahil etmese de, Kıbrıs’taki akıl tutulmasına son derece etkili bir çözüm önermektedir. Kıbrıs’ta iki toplumun birbiri ile ortak irade göstermemesi ve ayrılıkçı bir anlayışın geliştiği durumlarda, kolonize edilmiş unsurların ulus karakterinin eş değerde kabul edilmesinin öneminden bahseder. Ardından da “ulus kimliğini” olmasının, “devlet” yaratmak olarak anlaşılmaması gerektiğinin altını çizer.

Bu açılımdan hareketle günümüzdeki yansımalara da bakmak gerekir. Hepimizin bildiği gibi BM müzakerelerinde Kıbrıslı Türk ve Kıbrıslı Rum “cemaatlerinden” bahsedilir.

Uluslararası anlamda tek başına ikisinin de kaderini belirleyecek irade ve güce sahip olmadıkları ancak bu iki cemaatin etkin biçimde kaderlerini birleştirerek “Kıbrıs halkını oluşturan temel unsurlar” olarak birlikte geleceği tayin edebileceklerine yönelik bir anlayışı içlerinde barındırır.

Yaşadığımız karmaşanın temeli bu noktada yatmaktadır.

Kıbrıs adası 1959 yılında yapılan anlaşmalarla bağımsızlığına kavuşur. Bu bağımsızlık iki toplum içinde arzu edilen değil, üzerinde ortaklaşması mümkün olan bir uzlaşıydı. Hatta daha çok Yunanistan ve Türkiye arasındaki bir uzlaşıyı temsil ediyordu.

Bu uzlaşıda Kıbrıs halkı, egemenliğini Kıbrıslı Türk ve Kıbrıslı Rum toplumlarından almakta ve anayasal yapılanma da bu şekilde gelişmektedir. Burada anlaşılması gereken ulus olmak ile halk olmak arasında bir terminolojik fark olduğu ve halk egemenliğinin içinde birden fazla ulusun barınabileceği gerçeğidir.

1963 yılında anasayal düzenin bozulması ve ardından yaşanan süreçler sonrasında ise Kıbrıslı Türklerin siyasi olarak eşit olduğu kayıtlara geçmiş, 1974 sonrasında iki bölgelilik de bir ilke olarak belirlenmiştir.

Burada esas olan Kıbrıs halkının meşru unsurlarının Kıbrıslı Türk ve Kıbrıslı Rum toplumları olduğu gerçeğidir. Bu anlayışla hareketle, ayrı bir toplum ve ulusal gruba ait hissetmek son derece anlaşılırdır. Üstelik hali hazırda hem Kıbrıslı Rum hem de Kıbrıs Türk toplumlarında, Helen, Türk, Kıbrıslı Helen, Kıbrıslı Türk ve Kıbrıslı gibi milli bilinç ve anlayışların olduğu açıkken, bunun yanında adamızda yaşayan Kürt nüfusunun gün geçtikçe kendini Kıbrıslı Kürt olarak tanımladığını gözlemlerken, her bir ulusal grup için ayrı bir “halk” olduğunu iddia etmek de mümkün değildir.

Bu bağlamda kafa karıştırıcı olan Türk ve Helen milliyetçi unsurlarının farklılığı üzerinden iki halkın olduğu anlayışının hukuki bir zemini olmadığı halde, bu konuda ısrarcı olmakla ilgilidir.

Çok kültürlü ve çok uluslu bir Kıbrıs’ta ulusların tümünü içinde barındırabilen bir halkın iradesi ile Kıbrıs adasının geleceğini tartıştığımız zaman adada etkin bir güç paylaşımını ve işbirliğini konuşmamız da mümkün olur.

Çeşitli ulusal grupların ve kendini bu ulusların ötesinde adaya özgü hisseden unsurların birlikteliğini sağladığımız koşullarda bu ülkede bir barış olması mümkündür. Karşılıklı olarak ulusal kimliklerin kutuplaştırılması ile ne egemenlik icra etmek mümkün olur, ne de bir arada barış içinde yaşamak.

Halk nosyonunun olabildiğince objektif ele aldığım bu tartışmanın son yazısında ise, bugüne dair tartışmalara değineceğim.

Mertkan Hamit

Mertkan Hamit

Tarihsever, ekonomist, Levant insanı...

Cenevre’nin Ardından 5+1 Not…
Mertkan Hamit

Cenevre’nin Ardından 5+1 Not…

Mertkan Hamit
18 Mart 2025

BM Genel Sekreteri'nin açıkladığı noktalar bize 2025 yılında Güven Yaratıcı Önlemleri içeren adı ve kapsamı konmamış bir sürecin başladığını gösteriyor.

Devamı içinDetails
Mertkan Hamit

Üstel, vekil maaşlarında güneye fark attığını da söyleseydi keşke | Mertkan Hamit

Mertkan Hamit
19 Eylül 2024

Asgari ücretli emekçi, işverenine 40,436 TL'ye (1063,26 Euro) mal olacak. İşveren, çalıştırdığı ücretlilerden 40,436 TL'den daha yüksek bir getiri sağlayabilmek için fiyatlarını ona göre düzenleyecek. Hane halkları için satın alacağı...

Devamı içinDetails
Kıbrıs’ı halen ‘nefret ve korku yönetiyor’! | Video
Mertkan Hamit

14 Ağustos’a not | Mertkan Hamit

Mertkan Hamit
14 Ağustos 2024

50 yıl önce bugün, Mağusaya bağlı Muratağa, Sandallar, Atlılar köyleri ve Larnaka’nın Dohni köyünde; BM tarafından “insanlığa karşı işlenen suç” olarak nitelendirilen dehşet yaşandı.

Devamı içinDetails
Bir Temmuz bunalımı | Mertkan Hamit
Mertkan Hamit

Bir Temmuz bunalımı | Mertkan Hamit

Mertkan Hamit
20 Temmuz 2024

Son buzul çağının 14,000 yıl önce sona erdiği kabul edilir. Kıbrıs’ta ise ilk insan izine ait bulgular 12,000 yıl önce, Limasol’a bağlı Aetokremnos köyündeki “Kartal kayalığı” ismi verilen mağarada görülür....

Devamı içinDetails
Mertkan Hamit

Kumara yönelik denetlemelerin daha sıkı işletilmesi gerekli olacak | Mertkan Hamit

Mertkan Hamit
29 Haziran 2024

Mehmet Şimşek'in göreve geldiğinden beri özellikle üstünde durduğu gri liste meselesi konusunda karar açıklandı. Daha önce de belirttiğim gibi Türkiye Cumhuriyeti FATF gri listesinden çıktı. Dahası, beklentilerimin üzerinde olarak FATF'ın...

Devamı içinDetails

YAZARLAR

Ortaokullarda Başörtüsü Yasağının Kaldırılmasının Düşündürdükleri
Umut Bozkurt

Ortaokullarda Başörtüsü Yasağının Kaldırılmasının Düşündürdükleri

Umut Bozkurt
23 Mart 2025
Sizin Bu Suskunluğunuz Bizi Sağır Ediyor
Konuk Yazar

Sizin Bu Suskunluğunuz Bizi Sağır Ediyor

Konuk Yazar
22 Mart 2025
Kırılgan Ahlaklar, Kamusal Sorumluluklar
Engin Kara

Kırılgan Ahlaklar, Kamusal Sorumluluklar

Engin Kara
22 Mart 2025
Çalıyor

Baf Okulları Biyodizel İçin 17 Ton Yemeklik Yağ Topladı

Baf Okulları Biyodizel İçin 17 Ton Yemeklik Yağ Topladı

Baf Okulları Biyodizel İçin 17 Ton Yemeklik Yağ Topladı

KIBRIS
Romanya’da Rusya Yanlısı Aday Yeniden Reddedildi, Aşırı Sağcılar Polisle Çatıştı

Romanya’da Rusya Yanlısı Aday Yeniden Reddedildi, Aşırı Sağcılar Polisle Çatıştı

DÜNYA
“Eşkiya Dünyaya Hükümdar Olmaz”: Edip Akbayram Hayata Veda Etti

“Eşkiya Dünyaya Hükümdar Olmaz”: Edip Akbayram Hayata Veda Etti

SANAT
Zelenski’yi Kameralar Önünde Aşağıladılar

Zelenski’yi Kameralar Önünde Aşağıladılar

DÜNYA
“Emekli” Tavuklar Kıbrıs Zeytinliklerinde “Çalışıyor”

“Emekli” Tavuklar Kıbrıs Zeytinliklerinde “Çalışıyor”

İKLİM KRİZİ | EKOLOJİ
Cyprus Mail Yurttaşlara Sordu: Kıbrıs’ı Yabancılara Mı Satıyoruz?

Cyprus Mail Yurttaşlara Sordu: Kıbrıs’ı Yabancılara Mı Satıyoruz?

KIBRIS

İzel Seylani: Birlikte hayal etmeyi başardığımızda… | Video

SANAT
İsrail’in yerle bir ettiği Gazze havadan görüntülendi | Video

İsrail’in yerle bir ettiği Gazze havadan görüntülendi | Video

DÜNYA
Yunanistan’da ABD tanklarına barikat: Katiller evinize dönün

Yunanistan’da ABD tanklarına barikat: Katiller evinize dönün

DÜNYA
Scholz’un konuşması kesildi: “Filistinlilerin kanı sizin ellerinizde” | Video

Scholz’un konuşması kesildi: “Filistinlilerin kanı sizin ellerinizde” | Video

DÜNYA

Instagram

Takip et

  • Bekir Paşa Lisesi öğretmenleri Eğitim Bakanlığı
  • Tutuklanan İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu paylaşımında TC Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı hedef alarak “Korkunun ecele faydası yok! Öyle de yenileceksin! Böyle de yenileceksin. Haklılığımıza, cesaretimize, tevazumuza, güler yüzümüze yenileceksin!” dedi.

https://gazeddakibris.com/imamoglu-demokrasi-meydanlarinda-sesinizi-yukseltin/
  • Tel Aviv’de toplanan onbinlerce kişi, Netanyahu
  • Güney Kore, Japonya ve Çin dışişleri bakanları, Kore Yarımadası
  • 21 Mart Dünya Irkçılık Karşıtı Gün nedeniyle Kıbrıs
  • "AKP’nin Kuzey Kıbrıs’a yaptığı müdahaleleri beni de herkes gibi rahatsız ediyor. Ancak o rejimin buraya dayattığı politikaların hıncını başını örten orta okul öğrencilerinden çıkarmamalıyız."

https://gazeddakibris.com/ortaokullarda-basortusu-yasaginin-kaldirilmasinin-dusundurdukleri/?utm_source=instagram-business&utm_medium=jetpack_social
  • Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) Eş Genel Başkanı Tuncer Bakırhan ve beraberindekiler, CHP
  • Gençlik Federasyonu açıklamasında 22 Mart Cumartesi akşamı, Doğu Akdeniz Üniversitesi (DAÜ) kampüsünde yaşanan ve kamuoyuna yansıyan olayların demokratik değerler ve ifade özgürlüğü açısından endişe verici olduğu belirtildi.

https://gazeddakibris.com/genclik-federasyonundan-polise-daudeki-garabet-tutumdan-donun/?utm_source=instagram-business&utm_medium=jetpack_social

Gazedda Sosyal Medya

SON EKLENENLER

Gençlik Federasyonu’ndan Polise: DAÜ’deki Garabet Tutumdan Dönün

Gençlik Federasyonu’ndan Polise: DAÜ’deki Garabet Tutumdan Dönün

2 ay önce
KTOEÖS: Öğretmenlere Yönelik Sahte Hesaplar Üzerinden Sosyal Medyada İtibarsızlaştırma Kampanyası Ve Provokasyonlar Yapılıyor

KTOEÖS: Öğretmenlere Yönelik Sahte Hesaplar Üzerinden Sosyal Medyada İtibarsızlaştırma Kampanyası Ve Provokasyonlar Yapılıyor

2 ay önce
İmamoğlu: Demokrasi Meydanlarında Sesinizi Yükseltin

İmamoğlu: Demokrasi Meydanlarında Sesinizi Yükseltin

2 ay önce
Siyaset Bilimci Şebnem Oğuz: Erdoğan Muhalefeti Bölmeye ve Uysal Bir Muhalefet Yaratmaya Çalışıyor

Siyaset Bilimci Şebnem Oğuz: Erdoğan Muhalefeti Bölmeye ve Uysal Bir Muhalefet Yaratmaya Çalışıyor

2 ay önce
Barolar Birliği: Yargının Tarafsızlığına Yönelik Bir Darbe

Barolar Birliği: Yargının Tarafsızlığına Yönelik Bir Darbe

2 ay önce

Gazedda Facebook

Gazedda Facebook
Gazedda

© 2025 Gazeddakıbrıs - Copyleft

  • Künye
  • Dayanışma
  • İletişim
  • Gizlilik Politikası

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist

Bulamadık
Tümünü Gör
  • Ana Sayfa
  • HABER
    • KIBRIS
    • DÜNYA
    • İKLİM KRİZİ | EKOLOJİ
    • SANAT
    • KORONAVİRÜS
  • MULTİMEDYA
    • GAZEDDAPOD
    • GAZEDDAWEBTV
  • YORUM
    • EDİTORYAL KOLEKTİF
    • GAZEDDABLOG
      • GAZEDDA YAZARLARI
      • GÜNEYDEN YAZARLAR
      • DÜNYADAN YAZARLAR
    • RÖPORTAJ

© 2025 Gazeddakıbrıs - Copyleft

Web sitemizde size en iyi deneyimi sunabilmemiz için çerezleri kullanıyoruz. Bu siteyi kullanmaya devam ederseniz, bunu kabul ettiğinizi varsayarız. Gizlilik ve Çerezler Politikası sayfamızı ziyaret edin.