İran’da protestolar sürüyor: Ölü sayısı 304’e yükseldi

İran İnsan Hakları Örgütü, “ahlak polisi” tarafından gözaltına alındıktan sonra hayatını kaybeden Amini’nin ölümüyle başlayan protestolarda 304 kişinin öldüğünü açıkladı. Hayatını kaybedenlerin 41’i 18 yaşının altında.

Norveç merkezli İran İnsan Hakları (IHR) Örgütü, İran’da devam eden protestolarda ölü sayısının 304’e yükseldiğini duyurdu.

İran’ın 33 eyaletinden 22’sine dair son verileri paylaşan kurum, Jîna Mahsa Amini’nin “ahlak polisi” tarafından gözaltına alındıktan sonra ölümüyle başlayan protestolarda en çok can kaybının Sistan-Belucistan, Mazenderan, Tahran, Kürdistan ve Gilan eyaletlerinde yaşandığını açıkladı.

Buna göre, güvenlik güçlerinin şiddet ile bastırmaya çalıştığı protestolarda Sistan-Belucistan eyaletinde 118, Mazenderan’da 33, Tahran’da 30, Kürdistan’da 26, Gilan’da 22, Batı Azerbaycan’da 21, Kirmanşah’ta 13, Elborz’da dokuz, Horasan-ı Rezevi, İsfahan ve Zencan’da dörder, Loristan, Merkezi, Kazvin, Kohgiluye-Buyer Ahmed, Doğu Azerbaycan, Erdebil, İylam, Huzistan ve Hemedan’da ikişer, Buşehr ve Simnan’da ise birer protestocu yaşamını yitirdi, protestolarda ölü sayısı 304’e yükseldi.

Raporda, hayatını kaybeden protestocuların 41’inin 18 yaşın altında, 24’ünün kadın, 280’inin erkek olduğu ifade edildi.

Öte yandan, İran İnsan Hakları Aktivistleri Ajansı’nın (HRANA) haberinde ise Jîna Mahsa Amini’nin ölümü sonrası başlayan gösterilerde şu ana kadar 38 güvenlik görevlisinin hayatını kaybettiği belirtildi.

Protestolar devam ediyor

Amini’in 16 Eylül’de hayatını kaybetmesiyle başlayan protestolar, ülkedeki üniversitelerin kampüslerinde ve pek çok kentte sokaklarda sürüyor.

Tahran Sanat Üniversitesi öğrencileri, sosyal medyaya yansıyan görüntülerde görüldüğü üzere, üniversite yönetimince sınava girişlerinin yasaklamasını slogan atarak protesto etti.

Üniversitede çekilen görüntülerde, 2021 yılında başlayan tiyatro bölümü yüksek lisans öğrencilerinin yanı sıra bu yıl üniversiteye başlayan öğrencilerin tamamının sınavlara girişinin yasaklandığı kaydedildi.

İslami Kuruluşlar Öğrenci Birliği açıklamasına göre, Tahran’daki Emir Kebir Üniversitesinden 100’e yakın öğretim üyesi, öğrencilere yönelik gözaltılara ve öğrencilerin okuldan uzaklaştırılmalarına tepki göstererek üniversite rektörüne mektup yazdı.

Urumiye Teknoloji, Noşirevani Teknoloji, Tahran, Şerif Teknoloji üniversiteleri başta olmak üzere ülkenin birçok üniversitesinde öğrenciler protesto düzenledi. Merivan’daki protestoya ilişkin görüntülerde silah sesleri duyulurken, güvenlik güçlerinin müdahalesinde birçok kişinin yaralandı.

Ne olmuştu?

Doğu Kürdistan’ın Sakız kentinden başkent Tahran’a akrabalarını ziyarete gelen 22 yaşındaki Jîna Mahsa Amini, erkek kardeşinin kullandığı aracı durduran ahlâk polisince gözaltına alınmıştı. Kardeşine, nasihat edilip serbest bırakılacağı söylenerek götürülen genç kadının, gözaltına alındıktan iki saat sonra komaya girdiği ve kaldırıldığı hastanede öldüğü ortaya çıktı.

İran devlet televizyonu Amini’nin dövüldüğü iddialarını yalanlayarak, polisin genç kadını “nasihat etmek ve eğitmek” üzere karakola götürdüğünü ve orada kalp krizi geçirdiğini söyledi. Amini’nin akrabaları, kadının herhangi bir kalp rahatsızlığı olmadığını açıkladı.

Devlet televizyonu bir polis karakolunda Amini olduğu söylenen bir kadının oturduğu koltuktan bir yetkiliyle konuşmak üzere kalktıktan sonra yere düştüğünü gösteren güvenlik kamerası kayıtları yayınladı. Ancak, görüntülerden kadının Amini olduğu doğrulanamadı.

Amini’nin dövülerek öldürüldüğü yolunda sosyal medyada yayılan iddialarını reddeden Tahran emniyeti ise konuyla ilgili açıklamasında, “Ayrıntılı araştırmalara göre, Amini’nin araca alınması sonrasında ve tutulduğu karakolda fiziksel bir temas olduğunu” reddetti.

Ancak, İran’ın yarı resmi Fars haber ajansı, Amini’nin ahlâk polisince dövülmesi nedeniyle komaya girdiğini duyurdu.

VoA’nın haberine göre genç kadının karakolda ölümünü eleştiren sosyal medya yorumcuları arasında, sözünü sakınmamasıyla tanınan reformcu eski milletvekili Mahmud Sadıki, Ayetullah Ali Hamaney’i olayla ilgili kamuoyuna açıklama yapmaya çağırdı.