İnsan kaynaklı karbon emisyonları stratosfer tabakasını daraltıyor

Yapılan yeni bir çalışma insan faaliyetlerinden kaynaklanan sera gazı emisyonlarının stratosferi daralttığını ortaya koydu. Bu değişim uydu işlemlerini, GPS navigasyon sistemini ve radyo iletişimini de etkileme potansiyeline sahip.

Araştırmacılar, atmosfer tabakasının kalınlığının 1980’lerden bu yana 400 metre daraldığını saptadı. Emisyonlarda büyük kesintiler olmazsa 2080 yılına kadar yaklaşık bir kilometre daha incelme yaşanması muhtemel.

İnsanın gezegen üzerindeki yıkıcı etkisi

The Guardian’dan Damian Carrington’ın haberine göre bu çalışma insanların gezegen üzerindeki yıkıcı etkisini gösteren en son keşif. Nisan ayında yayınlanan başka bir çalışmada ise muazzam miktarlardaki buzulların erimesiyle dünyanın ağırlığının değiştiğini ve ekseninin kaydığını ortaya koymuştu.

Stratosfer tabakası Dünya yüzeyinin yaklaşık 20 ile 60 kilometre yukarısında yer alıyor. Altında ise insanların yaşadığı troposfer tabakası var. Burada karbondioksit havayı ısıtıp genişletiyor. Böylece stratosferin alt sınırı yukarıya itiliyor. Ancak bunlara ek olarak karbondioksit stratosfere girdiğinde havayı soğutarak büzülmesine neden oluyor.

60 km yukarıyı bile etkiliyoruz

Araştırma ekibinin bir parçası olan İspanya Ourense’deki Vigo Üniversitesi’nden Juan Añel‘e göre küçülen stratosfer, iklim acil durumunun ve insanlığın şu anda uyguladığı gezegensel ölçekte etkinin keskin bir işareti.

Çalışma sonuçlarını “şok edici” olarak niteleyen Añel “Bu sonuç, atmosferin 60 kilometre uzağına kadar etki ettiğimizi gösteriyor” ifadelerini kullandı.

Daralma sebebi Ozon tabakası zannediliyordu

Bilim insanları karbon emisyonları arttıkça troposferin de yükseldiğini biliyorlar ve stratosferin de küçüldüğünü varsayıyorlardı. Ancak yeni çalışma bunu kanıtlayan ilk çalışma ve en azından uydu verilerinin toplandığı 1980’lerden beri dünya çapında daralma olduğunu gösteriyor.

Güneşten gelen UV ışınlarını emen ozon tabakası da stratosferde yer alıyor. Bu sebeple araştırmacılar son yıllarda ozondaki kayıpların küçülmenin nedeni olabileceğini düşünmüşlerdi.

Ancak Environmental Research Letters’da yayınlanan yeni çalışma gösteriyor ki stratosferin sürekli daralmasının arkasındaki sebep ozon değil karbondioksit miktarındaki artış.

Araştırmacılar “Uydu yörüngelerini, yörünge yaşam sürelerini ve geri kazanımları […] radyo dalgalarının yayılmasını ve nihayetinde Küresel Konumlandırma Sisteminin ve diğer uzay tabanlı seyir sistemlerinin genel performansını etkileyebilir” tespitinde bulunuyor.