Güney Basını: Hedef Stratejik Anlaşma-Ara Çözüm mü?

BM Genel Sekreteri’nin Kıbrıs Özel Danışmanı Espen Barth Eide’nin 28 Haziran’da başlayacak beşli konferansta “bir ara çözüme ya da çözüm taslağına” ulaşılmasını hedeflediği iddia edildi.

Fileleftheros gazetesi pazar günkü sayısında “Ara Çözüme Olumlu Bakıyorlar – Ara Anlaşma İçin Beşli Konferans – İngilizler ve Eide Çözüm Taslağı İstiyor, Ayrıntılar Sonraya Kalacak” başlıkları altında manşet ve iç sayfalarından geniş yer verdiği haberinde, BM Genel Sekreteri’nin Kıbrıs Özel Danışmanı Espen Barth Eide’nin, “ayrıntıları Kıbrıs sorununa müdahil taraflarca daha sonra ele alınacak bir ara çözüm ya da çözüm taslağına ulaşmayı hedeflediğini” yazdı.

“Eide’nin de ifade ettiği şekliyle bir ‘stratejik anlaşmanın’ ya da ara çözümün, bir çözüm taslağı ve nihai çözüm üzerinde çalışılmasına ilişkin bir takvim öngördüğü” yorumunda bulunan gazete, “bunun önümüzdeki eylül ayında New York’ta yapılacak yeni bir konferansta gerçekleştirilmesi” ihtimalinden söz etti.

Gazete, Eide’nin sunduğu belgenin tepki geçmeyi sürdürdüğünü ve belgedeki İngiliz ruhunun da ortada olduğunu belirterek Eide’nin bunun son fırsat olduğu konusunda çeşitli çevreleri ikna etme çabasını sürdürdüğü ve çözüm olsun ya da olmasın, bir yol haritasıyla durumun netleşmesini istediğini yazdı.

Türkiye’nin, adadaki Türk askerinin sayısının bir takvim çerçevesinde 650’ye düşürülmesi şeklinde bir manevra yapacağına dair bilgiler olmasına karşın, harekete geçmeye hazır gözükmediğini yazan gazete, Türkiye’nin Mont Pelerin 3 zirvesinde dile getirdiği ve değişmeyen tezleri bulunduğunu ekledi.

Gazete Türkiye’nin, garantiler olmazsa Kıbrıslı Türklerin referandumda çözümü reddedeceği, askerlerin bir kısmının çekilmesi ve tam çekilmenin, zaman içinde ele alınarak tüm tarafların onayını gerektirmesi gibi tezlerin yanı sıra, askerlerin varlığının otomatik olarak sona ermesini kabul etmeyerek, 10-15 yıllık bir zaman dilimi sonrasında durumun yeniden değerlendirilmesi, eğer yeni düzen işliyorsa garantör devletlerin çekilmesine karar verilmesini istediğini yazdı.

Gazete ayrıca, Türkiye’nin vatandaşlarına dört özgürlüğün sağlanması konusunda da taleplerde bulunacağını yazarak bu taleplere haberinde yer verdi.

Politis gazetesi ise “Crans-Montana’da Masada Bu Konular Olacak – Garantiler ve Güvenlik Çarşamba Günü İsviçre’de Başlayacak Konferansta” başlıkları altında verdiği haberinde, İsviçre’deki konferansta müzakere masasında olacağını iddia ettiği konulara yer verdi.

Gazete, İsviçre’deki konferansta güvenlik/garantiler, iç güvenlik, dış güvenlik, çözümün uygulanması, askerlerin çekilmesi, BM’nin desteği gibi konuların ele alınacağını belirtirken bu konulara ilişkin mevcut olduğunu iddia ettiği tarafların tezlerine geniş yer verdi.

“SON SÜRAT ARA ÇÖZÜME DOĞRU”

Öte yandan Simerini gazetesi de pazar günkü sayısında, BM’nin Crans-Montana’daki konferansta bir ara çözüme ulaşılmasına doğru son sürat ilerlediğini, bu çabanın başını da Eide’nin belgesinin çektiğini yazdı.

Gazete haberinde, BM’nin AB’ye konferans konusunda bilgilendirdiğini ve bu bilgilendirmeye ilişkin bir de belge bulunduğunu yazarak, söz konusu bilgilendirmenin Kıbrısrum tarafının da bilgisi dahilinde olduğunu yazdı.

Haberde, BM’nin Crans-Montana’daki konferansta “Kıbrıs sorununun temel unsurlarına ilişkin geri dönüşü olmayan bir anlaşmaya varılması ve kasım ayında referandumların gerçekleştirilmesini” hedeflediği belirtildi.

BM’nin, konferansın 7 Temmuz tarihine kadar süreceği düşüncesinde olduğunu ancak BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in de konferansa katılacağı 30 Haziran tarihinin belirleyici nitelik taşıdığını yazan gazete, konferansın ilk üç gününün, konferansın başarılı olup olmayacağı konusunda belirleyici olacağı değerlendirmesinin yapıldığını yazdı.

Habere göre BM’nin AB’ye yönelik bilgilendirmesinde, konferansın hedefinin “Kıbrıs sorununun hassas (temel) konularında, geri dönüşün olmayacağı bir noktaya (point of no return) varılacak şekilde politik bir anlaşmaya varılması olduğu” vurgulandı.

BM’ye göre, her şeyin planlandığı gibi gitmesi durumunda önümüzdeki aylarda Kıbrıs sorununun tüm başlıklarına ilişkin müzakerelerin tamamlanması ve kasım ayında referandumların yapılması öngörülüyor.

Gazete, bu veriler ışığında BM’nin AB’den, “çözümden doğacak siyasi sistemin katılımı konusunda Uyum Anlaşmasının (Act of Adaptation) yazımı için hazır olmasını beklediğini” belirterek söz konusu “Uyum Anlaşmasının, AB’den olası sapmalar ile Kıbrıs’taki yeni düzenin (state of affairs) uyumu için geçiş dönemleri önlemleri (measures of transitional period) gibi unsurlar içereceğini” yazdı.

Habere göre, konferansta iki ayrı müzakere masası kurulacağı ve ilk masaya Kıbrıs’taki taraflarla garantör ülkelerin oturarak güvenlik konularının ele alınacağını AB’ye bildiren BM, bu masada ise AB’nin gözlemci olacağını iletti.

İkinci müzakere masasında ise Kıbrıs sorununun toprak, mülkiyet, yönetim gibi diğer başlıkları ele alınacak.