Lumi adı verilen süper bilgisayar, 10 Avrupa ülkesi ve Avrupa Birliği’nin dahil olduğu bir proje sonucu hayata geçti. Haziran ayında resmen açılışı yapılan bilgisayarın tam kurulumu sonbaharda tamamlanarak bilim dünyasının hizmetine sunulacak.
200 milyar euroluk bir yatırım sonucu doğan Lumi’nin kendisi 145 milyon euro değerinde ve Avrupa’nın en güçlü bilgisayarı.
Neden Finlandiya?
LUMI, Large Unified Modern Infrastructure (Büyük Birleşik Modern Altyapı) kelimelerinin baş harflerinden oluşuyor. Lumi sözcüğü de Fince “kar” anlamına geliyor.
Süper bilgisayar Lumi’nin ev sahipliği, bir ihale sürecinin ardından Finlandiya’ya verildi. Kajaani’nin en büyük avantajlarından biri serin iklimi. Zaman zaman çok ısınabilen bu bilgisayar ancak suyla soğutulabiliyor, ancak Finlandiya’nın doğusunun genellikle serin iklimi bu ihtiyacı azaltacak.
Üstelik süper bilgisayarın ürettiği ısı bölgesel ısınma ağına aktarılacak. Bu şekilde Kajaani bölgesinin ısınma ihtiyacının beşte birinin Lumi sayesinde karşılanması planlanıyor.
Bilgisayarın özellikleri
Lumi’nin direktörü Manninen’e göre süper bilgisayarın en büyük faydası, bilgisayar gücünden ziyade, çok yönlü olması. Makinenin fizikten insan bilimlerine kadar birçok disiplinde kullanılabileceğini belirten Manninen, “Bazı basitleştirmelerle, Lumi herhangi bir bilgisayar gibi çalışabilir, tekniği farklı değil” diye anlatıyor.
Lumi’nin araştırmacıların çalışmalarını daha önce görülmemiş bir hızla ve doğrulukla yapmalarına imkan sağlaması hedefleniyor. Süper bilgisayarın toplumsal değeri, doğrudan bilimsel araştırma ve yenilik araştırmalarına bağlı. Manninen bu nedenle Lumi’nin “çok güçlü bir katalist” olacağını vurguluyor.
İklim çalışmalarında DestinE projesi
Avrupa Orta Vadeli Hava Tahminleri Merkezi (EDMWF), Avrupa Uzay Ajansı (ESA) ve Avrupa Meteorolojik Uydu Örgütü (EUMETSAT) adlı üç uluslararası kuruluş, DestinE projesi kapsamında Dünya’nın ikiz modelini yapmak için Lumi’yi kullanmakla görevlendirildi.
Kısaca DestinE olarak bilinen Destination Earth (İstikamet Dünya ) projesinin bu yıl sonuna doğru başlaması bekleniyor. DestinE bir bilgi sistemi ve bir araştırma altyapısı olarak toplumların hava olaylarıyla baş edebilme ve hava tahminleri yapmasına yardımcı olma amacı taşıyor. Modelin doğa olaylarını ve insan faaliyetlerini izlemede kullanılması planlanıyor.
Avrupa Komisyonu’nun Dijital Avrupa programıyla fonlanan projenin AB’nin Yeşil Kalkınma Gündemi’ni başarmak amacıyla simülasyonlarla katkı vermesi isteniyor.
Lumi direktörü Manninen, farklı iklim bilimi modellerini bir şemsiyede toplamayı amaçlayan DestinE projesini iddialı olarak tanımlıyor. Birkaç yıl sürecek olan projede daha önce toplanan hava ve iklim verileri simülasyona yerleştirilecek ve bu sayede tahminlerin daha güvenilir olmasına çalışılacak.
Dünya sistemlerinin bilgisayar simülasyonları iklim biliminde kapsamlı şekilde kullanılıyor, hava ve iklim tahminlerinin temel taşını oluşturuyor. Lumi ile varolan teknolojiyle sınırlı bilgisayarla yapılan çalışmalardaki araştırma sorularına daha iyi çözümler sunulması bekleniyor.
Bir araştırma alt yapısı olarak tanımlanan Lumi, özellikle daha hızlı ve enerji verimli bilimsel bilgisayarcılığı hedefleyen GPU işlemcisi kullanıyor.
Hava ve iklim tahminlerinde kullanılan dünya sistem modellerinin son yıllarda sürekli gelişim içinde olduğunu belirten uzmanlar, Lumi sayesinde bilim insanlarının yeni teknolojiye erişebileceğini ve daha öncekinden çok daha büyük ölçekte algoritmaları test edebileceklerinin altını çiziyor.
