Avrupa Parlamentosu’nun (AP) bu yılki Türkiye raporunda, Ankara-Moskova ilişkileri ve Kıbrıs sorunundaki çıkmaz öne çıktı. Raporda kktc “Yasadışı ayrılıkçı yapı” olarak ifade edilirken, tek çözümün de Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi‘nin (BMGK) ilgili kararlarında belirtilen “federasyon” olduğuna vurgu yapıldı.
AP’nin Türkiye raportörü İspanyol parlamenter Sanchez Amor tarafından kaleme alınan bu yılki Türkiye raporunun Kıbrıs sorunuyla ilgili bölümlerinde, Türkiye’ye, “İllegal Seccesionist Entity-Yasadışı Ayrılıkçı Yapı” olarak ifade edilen ‘kktc’yi tanıtma çalışmalarına son verme çağrısı yapıldı ve “iki devletli” modelin asla kabul görmeyeceği vurgulandı.
Tek çözümün; BM Güvenlik Konseyi’nin ilgili kararlarında belirtildiğine işaret edilen raporda Kıbrıs’ta çözüme ilişkin; “AP, uluslararası hukuka uygun, AB’nin ilkelerine saygılı, tek uluslararası tüzel kişiliğe, tek egemenliğe, tek vatandaşlığa ve siyasi eşitliğe sahip, iki toplumlu, iki bölgeli federasyon ve BM çerçevesinde, bir çözüm olduğu görüşünü güçlü bir şekilde teyit eder” ifadeleri yer aldı
Kıbrıs konusunda Ankara ve Kıbrıslıtürklere Birleşmiş Milletler adres gösterildi
Komisyonun Genişleme ve Komşuluk Politikası’ndan sorumlu üyesi Oliver Varhelyi oturumda yaptığı konuşmada, Ankara ile üyelik müzakerelerinin donmuş durumda olduğunu hatırlatarak, Kıbrıs konusunda da Ankara ve Kıbrıslıtürklere Birleşmiş Milletler’i adres gösterdi.
AP Türkiye raportörü Amor ise Türk demokrasisinin kötü durumda olduğunu ve üyelik sürecinin anlamsız hale geldiğini belirterek, Kıbrıs sorunu ve İsveç’in NATO kapısında bekletilmesinin süreci çıkmaz hale getirdiği söyledi.
Ankara’nın yaptırımları desteklememesi “üzüntü verici” olarak değerlendirildi
Raporda ayrıca, Rusya’nın Ukrayna’ya karşı yürüttüğü savaşın, “Türkiye aynı anda Batı ve Rusya ile bağlarını korumaya çalıştığı için AB-Türkiye ilişkileri üzerinde sonuçları olduğu” görüşü dile getiriliyor.
“Avrupa’da eşi benzeri görülmemiş jeopolitik değişiklik yarattığı” belirtilen savaşta Türkiye’nin “belirleyici ve stratejik rol oynadığı” not edilse de, Ankara’nın bu süreçte Moskova ile diyaloğu açık ifadelerle eleştiriliyor.
Rusya’nın Ukrayna’ya karşı yürüttüğü savaşın Türkiye tarafından Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda kınanmasını “memnuniyetle” karşılayan AP, Ankara’nın BM çerçevesi dışındaki yaptırımları desteklememesini ise “üzüntü verici” olarak değerlendiriyor.
Bu kapsamda Türkiye’nin 2021 yılında yüzde 11 olan AB Dış ve Savunma Politikası ile uyum oranının yüzde 7 gibi tarihi açıdan düşük düzeye gerilediğini not ediyor.
Her iki tarafın da “çekici” bulacağı bir çerçeve
Raporda, Türkiye’nin donmuş haldeki AB üyelik sürecinin, “Türk hükümeti radikal bir rota değişikliğine gitmediği” gerekçesiyle mevcut koşullarda yeniden başlayamayacağı tekrarlanıyor.
Bu “çıkmazdan” kurtulmak için Türk hükümeti, AB üyesi devletler ve Avrupa kurumlarından “daha sıkı, daha dinamik ve daha stratejik bir ortaklığa doğru ilerlemeleri” isteniyor. Türkiye-AB ilişkileri için daha “gerçekçi bir çerçeve” talep eden AP, “güncelleştirilmiş bir ortaklık anlaşması” gibi, her iki tarafın da “çekici” bulacağı bir çerçeve üzerinde çalışması için Avrupa Komisyonuna çağrıda bulunuyor.
Gümrük Birliğinin güncellenmesini desteklediğini belirten AP, geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi, bu konuda nihai onayın kendisinde olduğunu hatırlatıyor. “İnsan hakları ve temel özgürlüklere saygı, iyi komşuluk ilişkileri ve Ek Protokolün tüm AB üyesi devletleri kapsayacak şekilde uygulanması koşulları” yerine getirilmediği takdirde Gümrük Birliğinin güncellenmesini onaylamayacağı mesajı veriyor.
Rapor bugün oylamaya sunulacak
Vize serbestisi konusunda topu Ankara’ya atan AP, bu alanda Ankara tarafından gerçekleştirilmesi gereken altı kriter daha olduğunu belirtiyor. AB üyesi devletlerden Türk Erasmus öğrencilerinin vize işlemlerini hızlandırmalarını istiyor.
Avrupa Komisyonu’nun Genişleme ve Komşuluk Politikası’ndan sorumlu üyesi Oliver Varhelyi, oturumda yaptığı konuşmada, Ankara ile üyelik müzakerelerinin donmuş olduğunu hatırlatarak, AİHM kararlarının yerine getirilmesinin önemine vurgu yaptı, Kıbrıs konusunda da Ankara ve Kıbrıslıtürklere Birleşmiş Milletler’i adres gösterdi.
AP Türkiye raportörü Nacho Sanchez Amor ise Türk demokrasisinin “kötü durumda” olduğunu, üyelik sürecinin anlamsız hale geldiğini belirterek, Kıbrıs sorunu ve İsveç’in NATO kapısında bekletilmesinin bu süreci daha da çıkmaz hale getirdiği mesajı verdi. Rapor bugün öğle saatlerinde Strasbourg’daki AP genel kurul oturumunda oylamaya sunulacak.
