İrlanda, küresel ölçekte yükselen sağ popülizm eğilimlerine karşı gidişatın tersine döndüğünü bir kez daha göstererek, yeni cumhurbaşkanı olarak sol görüşlü bir pasifisti seçti.
Bu seçim bir parlamento seçimi değildi – ancak bağımsız bir aday olan Catherine Connolly, daha önce zaman zaman sert biçimde karşı karşıya gelen sol partiler arkasında birlik sağlanmasını başardı. İrlanda’da cumhurbaşkanlığı seçimleri zaten farklıdır. Görev büyük ölçüde semboliktir, ancak cumhurbaşkanı figürü İrlanda toplumunun vicdanı olarak görülüyor. İrlanda seçmeni – en azından 1990’dan bu yana, ülkenin ilk kadın cumhurbaşkanı Mary Robinson’un seçilmesinden itibaren (onu Mary McAleese ve Michael D. Higgins izledi) – entelektüel ağırlığı olan ilerici cumhurbaşkanlarını tercih etme eğilimi gösteriyor. Benim İrlanda cumhurbaşkanlığı seçimlerinde kazananın kim olacağını açıklayan kişisel teorim, seçilen isimlerin hâkim toplumsal değerlerin öncüsünü temsil ettiği yönündedir: feminist Robinson, kuzey ile güney arasında köprü kuran McAleese, sosyalist şair Higgins ve şimdi de savaş karşıtı bir cumhurbaşkanı olarak Connolly.
Pek çok toplumda olduğu gibi İrlanda’da da hükümet siyasetiyle insanların günlük yaşamları arasında nadiren bir bağ kurulduğu hissi yaygındır. Peki solcu bir siyasetçi bu ilgisizlik duvarını nasıl aştı ve geniş bir seçmen koalisyonunu nasıl etkiledi? Ve onun zaferi, başka ülkelerdeki ilericiler için ne gibi dersler barındırıyor?
Connolly’nin en büyük gücü, sahiciliğiydi. Kişisel hikâyesi, sosyal adalet ve eşitliğe dair görüşlerinin şekillenmesini sağladı. Galway’in kıyısında, bir belediye konutunda, dul kalmış babası tarafından büyütülen kalabalık bir işçi sınıfı ailesinden geliyordu. Ancak 68 yaşında, deneyimli bir siyasetçi ve hukukçu olmasına rağmen, futbol ve basketboldaki becerilerini sergilediği, organik biçimde viral olan videolarla seçmenlerin ilgisini çekmeyi başardı. Hevesli bir koşucu ve yüzücüydü; maratondaki en iyi derecesi 3 saat 36 dakikaydı. Kampanya ekibi, seçim sürecinde sakatlanma riski olmasın diye paten kayma hobisine ara vermesini istemişti.
Kalabalıkları coşturan bir hatip değildi; aksine, incelikli düşünmeyi seven, yumuşak sesli bir kadındı. “Yeni bir cumhuriyet” hareketini temsil ettiğini ve bağımsız bir aday olarak bağımsız bir zihne sahip olduğunu tekrarlamak dışında, sloganlardan özellikle kaçındı. Bu hareket, İrlanda’da süregiden kültürel, toplumsal ve siyasal bir dönüşümün parçası oluyor: aşırı sağ kışkırtmalar toplumda varlığını sürdürse de seçmen sola kayıyor, Kelt canlanması popüler kültürün önemli bir bölümünü besliyor, İrlandaca yükselişte ve insanlar artık İrlanda’nın birleşmesini yalnızca romantik değil, somut bir olasılık olarak konuşuyor. Connolly’nin arası, aşırı derecede törpülenmiş, bu yüzden de tatsız mesajlar üreten merkez sağ siyasetçilerden sıkılmış seçmenlere hitap etti.
Connolly’nin siyaseti açıkça ve tutarlı biçimde sol. Savaş ve militarizme karşı defalarca sesini yükseltti; İrlanda’da Filistinlilere yönelik bir soykırım olarak kabul edilen duruma karşı AB’nin tutumunu sert biçimde eleştirdi ve ABD’nin buna finansman ve silah sağlamasını kınadı. Kampanya videoları, İrlanda’daki Filistin dayanışma hareketini merkeze aldı. 2015’te evlilik eşitliği referandumunu, 2018’de kürtaj hakkı referandumunu desteklediğini söyledi. Ayrıca iklim krizini, engelli haklarını, İrlanda’daki konut krizini ve İrlandaca’nın değerinin tanınmasının önemini sürekli gündeme getirdi; eşitlik temelli, olumlu bir toplum vizyonu ortaya koydu.
Görünür tartışmalarla karşılaştığında, geri adım atmak ya da zikzak çizmek yerine, kararlarının arkasında durdu ve düşünce ile davranışlarını ayrıntılı gerekçelerle savundu. Rakibini destekleyen merkez sağ Fine Gael partisinin aksine, negatif kampanyacılığa girmedi; iyimser bir ton benimsedi ve tartışmalarda sakinliğini korudu.
Connolly, kültürel olarak da zamanın ruhunu yakalamıştı. Özenle kurgulanmış medya gösterilerinden çıkarak, popüler podcast’lerde uzun söyleşilere katıldı; burada geçmişini anlattı ve ilerici değerlere dayalı bir cumhurbaşkanlığı vizyonunu paylaştı.
Kampanyası, merkezî bir parti makinesinden ziyade tabandan örgütlenen bir hareketin stratejilerine yaslandı. İrlanda’daki evlilik eşitliği ve kürtaj referandumları sırasında büyük etki yaratan, merkezsiz gönüllü ağlarından öğrenerek ülke çapında kapı kapı dolaşacak gönüllüleri harekete geçirdi. Böylece insanlar davayı doğal biçimde sahiplendi: kırsal publarda halk müziği bağış geceleri, duvar resimleri, memler, öğrencilerin örgütlenmesi, Instagram ve TikTok influencer’larının kampanyanın felsefesine yönelmesi… Tüm bunlar, mesajın kendi kitlelerine aktarılmasıyla kampanyaya ivme kazandırdı. Her başarılı harekette olduğu gibi, bu kampanya da geçirgendi.
Connolly’nin ekibi, çevrimiçi iletişimde görsel kültürün baskın rolünü ve gençlere hitap eden motifleri iyi kavradı. Bu nedenle 2000’lerin başı ve 2010’ların siyasi marka anlayışlarını bilinçli biçimde geride bıraktı. Kampanya tasarımında Kelt motifleri yer aldı; geleneksel İrlanda dükkân tabelalarından ilham alındı. Bu yaklaşım, New York belediye başkan adaylarından Zohran Mamdani’nin el boyaması bodega tabelalarına gönderme yapan tasarımlarını da hatırlatıyordu. Kampanyanın görsel kimliğini tasarlayan 26 yaşındaki grafik tasarımcı Anna Cassidy, çevrimiçi haber sitesi The Journal’a verdiği röportajda şöyle dedi: “Bu, tasarımın bir hikâye anlatabildiğini, bir mesaj taşıyabildiğini ve insanlarla hem duygusal hem de kültürel düzeyde bağ kurabildiğini kanıtlıyor.”
Connolly, bugün İrlanda’nın en baskın siyasal ve toplumsal meselesi olan konut krizini çözme yetkisine sahip olmayacak. Ama bu konudan söz etti. İnsanlara bulundukları yerden ulaşarak, onların kullandığı dil ve imgelerle konuşarak, siyasal yerleşik düzenin yöntemlerini sarstı ve olumlu, sofistike bir kampanyayla seçmenlerle sahici bir bağın nasıl kurulabileceğini gösterdi. Sonuçta Connolly’nin söyleyecek bir sözü vardı – fakat insanların kulak kesilmesini sağlayan, onun kampanya taktikleriydi.
Türkçesi: AI ve gazedda editoryal
