Ayasofya’nın ibadete açılmasının önündeki yasal engel kaldırıldı. Son kararı TC Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan verecek. Danıştay 10. Dairesi, Ayasofya’nın camiden müzeye dönüştürülmesine dair 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararını iptal etti.
Danıştay’ın gerekçesinde, Ayasofya’nın Fatih Sultan Mehmet Han Vakfı mülkiyetinde olduğu, cami olarak toplumun hizmetine sunulduğu belirtildi.
Gerekçede, Ayasofya’nın tapu belgesinde cami vasfı ile tescilli olduğu, bunun değiştirilemeyeceği kaydedildi.
Gerekçede şöyle denildi: “Vakıf senedindeki cami vasfı dışında kullanımının ve başka bir amaca özgülenmesinin hukuken mümkün olmadığı sonucuna varılmıştır. Kadimden beri korunan Vakfa ait taşınmaz ve hakların, istifadesine bırakıldığı toplum tarafından kullanılmasına engel olunamaz.”
Ayasofya ile ilgili yasal süreç
Sürekli Vakıflar Tarihi Eserlere ve Çevreye Hizmet Derneği, Ayasofya için ilk olarak 2005’te Danıştay’a dava açmıştı. Dernek, 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararının iptali ve yürütmenin durdurulmasını istemişti.
Danıştay 10. Dairesi, 24 Haziran 2005’te söz konusu Bakanlar Kurulu kararının yürütmesini durdurma istemini reddetmişti. Daire 2008’de ise Ayasofya Camisi’nin müze olarak kullanılmasında hukuka aykırılık bulunmadığına işaret ederek, davayı reddetmişti.
Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, Dairenin bu kararını onamıştı. Dernek, 2016’da tekrar Danıştay’a dava açmıştı.
Derneğin, Anayasa Mahkemesine yaptığı bireysel başvuru hakkında ise 2018’de karar verilmişti. Yüksek Mahkeme, Ayasofya’nın namaz kılınması için ibadete açılması yönündeki talebin reddedilmesi nedeniyle din ve vicdan hürriyetinin ihlal edildiği iddiasıyla yapılan başvuruyu, “incelenmeksizin kişi bakımından yetkisizlik” nedeniyle kabul edilemez bulmuştu.
Ayasofya neden gündeme geldi?
UNESCO’nun mart ayında “Ayasofya’nın müze statüsünün değiştirilebilmesi için UNESCO’nun izninin gerektiği” açıklamasının ardından, konu ABD Dışişleri Bakanlığı’nın dini özgürlükler raporuna girmişti.
Dışişleri Bakanlığı ise konunun uluslararası bir mesele olmadığını savunarak “Ayasofya kesinlikle uluslararası bir konu değildir. Kimse Türkiye’yi sorgulamasın. ABD gibi bir ülkenin Türkiye’yi sorgulaması abesle iştigal” ifadelerini kullanmıştı.
29 Mayıs’ta Ayasofya’da İstanbul’un Fethi’nin yıldönümü nedeniyle Fetih Suresi okunmuş ve buna Yunanistan ile ABD başta olmak üzere uluslararası kamuoyundan tepki gelmişti. Yunanistan Hükümet Sözcüsü Stelios Petsas, ‘Fetih’ etkinliklerini bir ‘meydan okuma’ olarak nitelendirmişti.
ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, Fransa Dışişleri Bakanlığı ve Rusya Ortodoks Kilisesi yaptıkları açıklamalarda Ayasofya’nın statüsünün korunması çağrısında bulunmuştu. Rus Ortodoks Kilisesi Dış İlişkiler Departmanı Başkanı Piskopos İlarion da “Mevcut koşullarda bu hareketin kabul edilemez bir dini özgürlük ihlali olduğuna inanıyoruz. Şimdi Orta Çağ’a geri dönemeyiz” ifadelerini kullanmıştı.
Gazedda Kıbrıs
Gazedda'yı hem yaşatabilmek hem de içeriklerini daha da zenginleştirebilmek için okuyucu katkısına ihtiyacımız var. Bağımsız ve özgür olmak, öyle kalmak ve bu sesi yaygınlaştırmak, daha fazla paylaşmak istiyoruz. Bunun da yolu sizlerin desteğinden, yani yurttaşların, Gazedda’yı sahiplenen insanların gönüllü oluşturacakları fondan geçmektedir. Gazedda’ya patreon üzerinden destek olabilirsiniz. https://www.patreon.com/gazedda
