AİHM’den Mehmet Altan ve Cem Uzan kararı

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) gazeteci-yazar Mehmet Altan ve iş adamı Cem Uzan tarafından Ankara’ya karşı açılan ve kazanılan davalarla ilgili temyiz başvurularını geri çevirdi.

Deutsche Welle Türkçe’den Kayhan Karaca’nın haberine göre, AİHM Mehmet Altan’ın bu yıl 20 Mart’ta kısmen kazandığı davayla ilgili temyiz başvurusuna olumsuz yanıt verdi. Mehmet Altan, 15 Temmuz darbe girişimi sonrası hakkındaki gözaltı ve tutuklama kararlarını Anayasa Mahkemesi sürecinin ardından 2017 AİHM gündemine taşımış ve Strasbourg Mahkemesi önünde Ankara’ya karşı açtığı davayı kazanmıştı. AİHM, Mehmet Altan’ın Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) tarafından güvence altına alınmış özgürlük ve güvenlik hakkı ve ifade özgürlüğünün ihlal edildiğine hükmetmişti.

“Tutuklanmam siyasi” tezi

AİHM buna karşılık, Altan’ın “Cumhurbaşkanı Erdoğan ve hükümetini eleştirdiğim için cezalandırıldım, tutuklanmam siyasi nedenli ve muhalif sesleri susturma amacı taşıyor” tezini incelemeye gerek duymamıştı. Altan ve avukatları bu tezi AİHS’nin “Haklara Getirilecek Kısıtlanmaların Sınırlanması”yla ilgili 18’inci maddesine dayandırmıştı. Ancak AİHM, Altan’ın özgürlük ve güvenlik hakkı ve ifade özgürlüğü konusunda vardığı sonuçları “yeterli” gösterip, davayı 18’inci madde temelinde incelemenin “gereksiz olduğunu” belirtmişti.

Hakkındaki kararın bu bölümüne itiraz eden Mehmet Altan, AİHM’nin temyiz organı olarak da anılan 17 yargıçlı Büyük Daire tarafından esastan yeniden görülmesi talebinde bulundu. Başvuruyu dün akşam inceleyen beş yargıçlı bir panel Altan’ın talebini geri çevirme kararı aldı. Panel, kararı hangi gerekçelere dayandırdığını açıklamadı. Panel kararlarının gerekçelendirilme zorunluluğu bulunmuyor. Buna karşılık AİHM kaynakları Altan hakkında 20 Mart’ta açıklanan hükmün net olduğunu belirtiyor.

AİHS’nin 18’inci maddesi davacıların nadiren kullandıkları bir madde olarak biliniyor ve bu nedenle madde üzerine ayrıntılı bir AİHM içtihadı bulunmuyor.

Ankara’nın Cem Uzan itirazı

Aynı panel, iş adamı Cem Uzan’ın 20 Mart 2018 tarihinde Ankara’ya karşı kazandığı ifade özgürlüğü ve adil yargılanma davasıyla ilgili temyiz başvurusunu da reddetti. Davanın Büyük Daire tarafından esastan yeniden görülmesi için başvuru Türk hükümetinden geldi. Ankara,  Uzan’ın yargılanma sürecinde ifade özgürlüğünün ve adil yargılanma hakkının ihlal edildiği hükümlerine itiraz etti.

Cem Uzan hakkında Haziran 2003’te Genç Parti lideri olduğu dönemde, ailesinin sahip olduğu ÇEAŞ ve Kepek Elektrik’e devlet tarafından el konulmasının ardından Bursa’da yaptığı konuşma sırasında Başbakan Erdoğan’ı eleştirirken kullandığı ifadeler nedeniyle hakaret davası açılmıştı. Uzan bu davada Eylül 2008’de 8 ay hapis ve yaklaşık 688 lira para cezasına mahkum edilmiş, bu ceza Denetimli Serbestlik Yasası uyarınca 1 yılı rehber kontrolünde olmak üzere 5 yıl adli denetim ve öfke kontrolü kitabı okumaya çevrilmişti.

Uzan bu karara karşı AİHM önünde açtığı ifade özgürlüğü ve adil yargılanma hakkı davasını bu yıl 20 Mart’ta kazandı. AİHM, siyasi bir lider olarak Cem Uzan’a verilen cezayı “orantısız ve demokratik bir toplumda gereksiz” buldu. Türk hükümeti bu karara itiraz edip davanın Büyük Daire tarafından yeniden görülmesini istedi. Ancak AİHM bu talebi de geri çevirdi.

AİHM’nin Büyük Daire taleplerini reddetmesinin ardından Mehmet Altan ve Cem Uzan davalarıyla ilgili kararlar kesinleşmiş oldu.