Ağır g kuvveti altında pilot koltuğuna yapışmış olan Sovyet kozmonot Yuri Gagarin, uzay aracının camından dışarı baktığında alevler gördü. Ölmeye hazırlanan Gagarin son sözlerini söylemek için telsiz tuşuna bastı ve “Yanıyorum. Güle güle yoldaşlar” dedi.
Gagarin ve dünyanın geri kalanının o sırada henüz bilmediği şey alev gibi görünen şeylerin atmosfere girişte sürtünmeyle oluşan sıcak plazma gazları olduğuydu.
Gagarin güvenle yeryüzüne indi ve uzaya çıkmış olan ilk insan ünvanını 60 yıl önce 12 Nisan 1961 tarihinde kazandı.
108 dakika süren uçuş ile Sovyetler Birliği soğuk savaş dönemindeki uzay yarışında ABD ile aradaki farkı açarak büyük avantaj elde etmişti.
Buruk bir mektup
En iyi 20 Sovyet pilotu arasından seçilmiş olan 27 yaşındaki Gagarin bugün dünyanın pek çok yerinde anılıyor. Vostok 1 roketi ile uzaya çıkmadan 2 gün önce eşi Valentina’ya yazdığı veda mektubunda Gagarin şu satırlara yer vermişti:
“Ekipmanıma güvenim tam. Beni yarı yolda bırakmayacak. Ancak yine de bana bir şey olursa senden istirhamım Valyuşa, kederin seni alt etmesine izin verme.”
Sovyet yetkililer bu mektubu Gagarin’in eşine vermedi. Ancak onun bir uçak kazası nedeniyle yaşamını yitirmesinden 7 yıl sonra mektup gitmesi gereken adrese teslim edildi. 84 yaşına kadar yaşayan Valentina, Gagarin’den sonra bir daha hiç evlenmedi.
Gagarin’in dünya etrafında bir kez tam tur attığı bu uçuş onu bir Sovyet kahramanı ve uluslararası bir şöhret yapmıştı.
O yıllarda ABD ile yarış içinde olan ülke hızlı hareket ediyor çok hata yapıyordu. Bu nedenle 60’larda çok sayıda roket infilak etti ve uzay programı çerçevesinde çok sayıda insan öldü. Bir defasında Ekim 1960’ta gerçekleşen bir patlama henüz roket yerdeyken gerçekleşmiş ve 126 kişi hayatını kaybetmişti. Bu bilgiler uzun yıllar devlet sırrı olarak gizlendi.
Kozmonotlar için B planı yoktu
Gagarin gibi Sovyet yetkililer de en kötüsü için hep hazırlıklıydı. Takip eden her fırlatma için olduğu gibi Gagarin’in yolculuğu için de üç farklı haber bülteni hazırlanmıştı: Mükemmel, sorunlu ve kötü son senaryoları.
Hiçbir fırlatmada kozmonotlar için bir güvenlik sistemi yerleştirilmiyordu. İşler kötüye gittiğinde ölüm adeta kesindi. Uzaya çıkıp dünya etrafında dönmeye başlayacak olan bir kişinin delirebileceği bile düşünülmüş ve bu nedenle uzay kapsülünü kurtarmak için tam otomatik pilot sistemi dahi geliştirilmişti. Ancak kozmonotlar için herhangi bir B planı yoktu.
Otomatik sistem devreye girdiğinde pilotun manüel kontrole geçebilmesi için özel şekilde açılan bir zarfın içerisinde yer alan gizli kodu girmesi gerekiyordu. Bu onun uçuşa devam etmek için yeteri kadar bilincinin ve akli melekelerinin yerinde olduğunu gösterecekti.
Uzay programındaki herkes Gagarin’i o kadar sevmişti ki birçok teknisyen diğerlerinden bağımsız olarak o kadar stresin yanında bir de zarfla uğraşmasın diye gizli kodu Gagarin’e sözlü olarak iletti.
Uzay uçuşu sorunlarla geçti
Vostok 1’in uçuşu baştan sona problemlerle geçti. Uçuş öncesi kapsülün kapağı kapanmadığı için son saatlerde sökülüp yeniden takıldı. Uzaya çıktıktan sonra yakıt kaçağı gerçekleşti.
Atmosfere giriş sırasında Gagarin o kadar yüksek G kuvvetine maruz kaldı ki neredeyse bayılıyordu. Anılarında birkaç saniyeliğine gözlerinin karardığı yazıyor.
O yıllarda henüz yumuşak iniş geliştirilmemişti o nedenle Gagarin kapsülden kendini fırlatarak paraşütle iniş yaptı.
34 yaşında ölen Gagarin ulusal bir kahraman olarak o yaşına kadar pek çok ülkede ağırlandı.
Gagarin 27 Mart 1968’de bir jetin test uçuşunu yaptığı sırada uçağın yere çakılması ile hayatını kaybetti. O öldükten 16 ay sonra ABD bir astronotu Ay’a göndermeyi başararak Sovyetleri uzay yarışında yendi.
Günümüzde Rusya hala Sovyet döneminin uzay teknolojisi ve tecrübelerine dayanarak bu alanda varlığını sürdürüyor.
