Evrensel Hasta Hakları Derneği sağlık alanında savunuculuk çalışmaları yapan bir sivil toplum örgütü olarak pandemi sürecinde önemli bir paydaş olmanın sorumluluğu bilinciyle hareket etti. Bu kapsamda gerek ülkemizde pandemiye ilişkin henüz vaka görülmeden, gerekse vakalar görülmeye başladıktan sonra, birçok konuda kamuoyunu aydınlatan, ihlallere dikkat çeken faaliyetlerde bulundu, pandemi sonrasında nasıl bir sağlık sistemine ihtiyaç olduğu konularında görüş ve tavsiyeler sundu.
Hasta hakları çerçevesinde koruyucu önlemlerin alınması hakkından, mahremiyet, bilgi edinme hakkı, tedaviye erişim ve güvenlik hakkına kadar birçok hakkın ihlal edilmemesi için izleme yaptık, karar alma mercileri yanında, toplumun geneline telkinlerde bulunduk. Pandemi süresince sağlıktaki uzmanların, farklı alanlarda çalışan bilim insanlarının ve diğer ülkelerdeki örneklerin salık verdiklerinin takibinin önemini vurguladık. Evrensel Hasta Hakları Derneği ülkemizde yıllardır birçok konuda ama özellikle sağlıkta eksikliği hissedilen ve uzun vadeli planlama yapmanın önünde en büyük engel olan veri eksikliğinin giderilmesi için yürüttüğü projelerde kendi kapasitesi çerçevesinde kaynak ayırdı.
Bilimsel veri olmadan planlama yapılamaz!
Şimdilik salgın kontrol altına alınmış gibi görünse de, Kovid-19 ile mücadelede risk gruplarının önceden belirlenmiş olması gerekliliğini ve koruyucu önlemlerin alınması hakkı kapsamında toplumun bir sağlık haritasının oluşturulmasının önemini vurguladık. Bunu oluşturmanın herhangi bir sağlık krizine karşı mücadelede büyük avantaj oluşturacağını farklı platformlarda dile getirdik. Sağlık haritasının oluşması ve ayni zamanda pandemi süresince edindiğimiz tecrübelerin bilimsel veriler ışığında paylaşılması gerektiğini farklı mecralarda altını çizdik.
Pandemi sürecine ilişkin epidemiyolojik verilere dair bilgi istemek hakkımızdır!
Bu düşüncelerden hareketle, bilgi edinme hakkı’nın da sadece tek taraflı bir bilgilendirme faaliyeti olmadığını, toplumun işbirliği ve güven ortamı içinde birlikte mücadele edilebilmesi için veri ve fikir alışverişi platformu olarak düşünülmesi gerektiği inancından yola çıkarak, Evrensel Hasta Hakları Derneği 25 Mayıs 2020 tarihinde, aşağıda yer alan soruların yer aldığı bir mektubu Kıbrıs Türk Tabipleri Birliği’ne de dağıtımını yaparak Sağlık Bakanlığı’na gönderdi. Dernek bu mektupta pandemi sürecinde edinilmiş bilimsel veriler hakkında kamuoyunun bilgilendirilmesini istedi.
Planlama yapılmadan rahatlama tehlikesi!
Son günlerde açılma ile birlikte toplumda yaratılan “bu iş bitti” rehavetine karşı da hazırlıklı olunması gerektiğini, rahatlamanın ancak bu süreçte yeterli hazırlık yapıldıysa mümkün olacağını dile getiren kişi ve kurumlar gibi bizler de gerekli kurum ve kuruluşlara yeniden hatırlatma gereği duyduk.
Derneğimiz bu süreçte Kovid 19 pandemi sürecinde elde edilen bilimsel verilerin ve ikinci bir pandemi dalgası olasılığına karşın Sağlık Bakanlığı’nın ne tür hazırlık yaptığı konusunda kapsamlı olarak kamuoyu ile bilgi paylaşılmasını talep etmiştir. Bu kapsamda kamuoyununu bilgilendirilmesi maksadıyla Sağlık Bakanlığına gönderdiğimiz mektubun içeriğinde ikinci dalga pandemiye hazırlık için sağlık sisteminin güçlendirilmesinde ihtiyaç duyulan pandemi hastanesi ve pandemi sürecini yönetecek Bulaşıcı Hastalıklar Yasası altındaki Sürveyans Komitesine ilişkin sorular içermektedir.
Pandemi sürecine ilişkin çelişkili açıklamalar güven uçurumunu derinleştirdi
Bireylerin ifade özgürlüğü baki kalmak kaydıyla, siyasetçilere ek olarak, birden fazla bilim kurulunun, farklı alanlarda hizmet yapan sağlıkçıların kamuoyuna yapmış olduğu bilgilendirmeler de zaman, zaman kafa karışıklığı ve bilgi kirliliğine yol açmaktadır. Virüs hakkında zaten onca bilinmeyen varken, küçük ülkemizde, çok az sayıda vaka ile geçirilen sürece dair resmi ve kesin bilgiler halen gün yüzüne çıkamamıştır. Yetkililer zaman zaman bazı veriler paylaşsa da, yapılan testlerin sayısı, hangi gruplara hangi testlerin kaç adet yapıldığı ve ve test kiti türü hakkında çelişkili bilgiler ve medyada yer alan spekülasyonlar halkın siyaset kurumuna ve sağlığa olan güven uçurumunu ne yazık ki derinleştirmiştir.
Sağlık Bakanlığı’na 25 Mayıs tarihinde gönderilen mektup şu soruları içermektedir;
KOVID 19 pozitif tanısı almış bireyler hakkında
- Yaş: Şimdiye kadar Kovid-19 tanısı kesinleşmiş ve hastanede tedavi olan bireylerin yaş ortalaması nedir?
- Hayatını kaybeden hastaların yaş ortalaması nedir?
- Cinsiyet: Şimdiye kadar Kovid-19 tanısı kesinleşmiş ve hastanede tedavi olan bireylerin cinsiyet dağılımı nedir? Hayatını kaybeden kişilerin cinsiyet dağılımı nedir?
- Gerideki hastalık / risk öyküsü: Kovid 19 pozitif olanların yüzde kaçı yüksek risk grubundaydı? Hastalıkları neydi?
- İyileşenlerin arasında altta yatan başka bir rahatsızlığı olan var mıydı? Semptomları nelerdi?
- İyileşenlerin ve hayatını kaybedenlerin semptomları neydi ve kaçı asemptomatikti? Semptomların hastaların yaşına ve cinsiyetine oranı nedir?
- Seyahat Geçmişleri: Kovid-19 pozitif tanısı almış olanların kaçının seyahat geçmişi vardı?
- Bulaş Öyküleri: Kovid-19 pozitif tanısı almış olanların bulaş öyküleri kaç temaslıya denk geliyor?
- Uygulanan tedaviler: Kaç kişi yoğun bakım tedavisi gördü? Kaç gün yoğun bakımda yattılar ve ne gibi bir tedavi gördüler? Önceden var olan sağlık sorunları nelerdi?
- İyileşip taburcu olanların kaçına ilaç tedavisi uygulandı? Uygulanan tedavi neydi?
- Test uygulamasında izlenen yol ne oldu?
- Kovid 19 Bağışıklık taraması için hareket planı ve yol haritası nedir?
Bulaşıcı Hastalıklar Yasası hakkında: Yasa altında kurulması emredilen “Sürveyans Komitesi”nin oluşturulup oluşturulmadığı, oluşturulmuşsa pandemi sürecinde neden etkin ve görünür olamadığı,?
Pandemi Hastanesi hakkında:Pandemi hastanesi ne zaman inşa edileccek? Hastanenin inşası ve/veya mevcut bir binanın Pandemi Hastanesine dönüştürülmesi çalışmaları hakkında bilgi.
Mektubun gönderildiği günden bu güne geçen sürede, sorduğumuz sorular Sağlık Bakanlığı tarafından henüz resmi olarak kamuoyuna yanıtlanmamıştır. Evrensel Hasta Hakları Derneği olarak bizler, bu süreçteki rol ve sorumluluğumuzun bilincinde, siyaset kurumundan bu sorulara şeffaflıkla ve ivedi olarak yanıt vermesini talep ederiz.
