Editör notu: Bu yazı ilk olarak www.tabella.org sitesinde yayınlanmıştır. Bu yazıyı Tabella’nın hem yayın kurulu hem de yazının yazarının izniyle yayınlıyoruz.
Birçok tasarımcı ve tüketicinin uğraşması gereken bir konu olan, çevresel etkiyi azaltırken maliyet ve pratikliğin dengesini tutturmak için, çevre dostu elektronikler ve ürünler üretmenin yollarını bulmalıyız.
Enerji, çevrede büyük bir rol oynar. Leyla Acaroğlu’nun dediği gibi “daha azıyla daha fazlasını yapmalıyız”. Leyla Acaroğlu ayrıca enerjinin Birleşik Krallık’ta kullanılan su ısıtıcılarında nasıl bir problem olduğunu açıklıyor. Bir günde, bir su ısıtıcısından doğan ekstra enerji kullanımı, İngiltere’deki tüm sokak lambalarını bir gece için aydınlatmak için yeterlidir. Bu gibi problemleri çözmek için, tüketici davranışlarını değiştirecek, daha verimli kullanılabilirliğe sahip ürünler tasarlanmalıdır.
Sürdürülebilir tasarımın geliştirilmesine yardımcı olacak çevre dostu, yeşil ürünler üretmek tasarımcıya kalmış bir şeydir, ancak elektronik gibi ürünler söz konusu olduğunda sorumluluk tüketicilere aittir. Kullanıcılar, tasarımcıların sahip olduğu kadar sorumluluk sahibidir. Ancak, bu sorumlulukları kullanıcıya doğru tasarımla ima etmek çok önemlidir.
Söz konusu insanlar ve çevre olduğunda, “dürtükleme teorisi” (“nudge theory”) örnek alınabilir. Desmet ve Pohlmeyer’in de dediği gibi, dürtükleme teorisine göre bir kişinin otonom kararları, kararın alındığı çevrenin değiştirilmesiyle “dürtüklenebilir”.
Dürtme teorisi temel olarak insanları daha makul seçimlere yönlendirerek yaşam kalitesini iyileştirmeyi ve refahı arttırmayı amaçlar.
Örneğin, Ted Talk’ta Leyla Acaroğlu’nun belirttiği gibi, insanlar alışveriş yaparken plastik torba yerine kâğıt torbalar seçebilirler, bu da çevre için daha iyidir. Bu, dürtülmenin bir başka örneğidir, insanlar çevrelerindeki her şeyden daha çok haberdar olduklarında, bir şeyleri değiştirmeye başlayabilirler.
Dürtme teorisi küçük şeylerle başlayabilir ve sonunda insan davranışını değiştirebilir. Örneğin, plastik pipetler artık birçok yerde ya paslanmaz çelik ya da kâğıttan yapılmış pipetlere dönüştürüldüklerinden artık piyasadan kalkmaktadır. Bu yöntem tüm dünyaya yayıldığında plastik pipetlere artık ihtiyaç duyulmayacaktır ve bu çevre için çok büyük bir adımdır.
Kâğıt pipetler. Kaynak: https://www.bigblue.co.za/paper-straws-grey
Sonuç olarak, insanlar ürünlere karşı davranışlarını ve kullanım alışkanlıklarını değiştirdikçe, dürtükleme teorisinin getirileri hem çevre hem de insanlar için faydalı olacaktır. Küçük değişiklikler bile önemlidir, insanlar büyük değişiklikler yapabilmek için bu küçük şeylerin farkında olmalıdırlar.
Paslanmaz çelik pipet. Kaynak: https://metalstraws.co/products/bent-rose-gold-metal-straws
Kaynaklar:
Franklin, K. and Till, C. (2018). Radical Matter. New York: THAMES & HUDSON LTD.
Tracy Bhamra, Debra Lilley & Tang Tang (2011) Design for Sustainable Behaviour: Using Products to Change Consumer Behaviour, The Design Journal, 14:4, 427-445, DOI: 10.2752/175630611X13091688930453
TEDTalk (2013). Leyla Acaroglu: Paper beats plastic? How to rethink environmental folklore. https://www.youtube.com/watch?v=2L4B-Vpvx1A [Erişim tarihi: 27 Şubat 2019].
Poole, B. (2006). Green Design. 1st ed. New York, New York: Mark Batty, ss.15,102.
Proctor, R. (2015). The sustainable design book. Londra: Laurence King.
Pohlmeyer, A. and Desmet, P. (2013). Positive Design: An Introduction to Design for Subjective Well-Being. [online] Artiekonrad.com. Available at: http://www.artiekonrad.com/wp-content/uploads/2013/12/Positive-Design-Echo-Article-on-Pg-12.pdf [Erişim tarihi: 24 Mart 2019].
