Bu makale, Project Syndicate’e ait olup, GazeddaKıbrıs ile Project Syndicate arasında yapılan anlaşma gereği, GazeddaKıbrıs tarafından çevrilerek sizlere ulaştırılmıştır…
Koronavirüsün yabancı rakiplerini zayıflatmak için bir hükümet tarafından geliştirildiğine inanır mısınız? Ya da “vatanseverler”, “büyük hükümet” ve “derin devlet ” e karşı bir devrimi teşvik etmek için mi yarattı? Ne yazık ki, çevrimiçi olarak bu tür dezenformasyonlarla karşılaşan çok fazla insan bunu arkadaşları ve aileleriyle paylaştı.
Bununla birlikte, sahte pandemik haberleri kimin ürettiği ve dolaşımını nasıl durduracağı hakkında daha fazla şey öğreniyoruz. Sağlık çalışanlarının kendi hayatlarını riske atmalarına ve tedaviler ve bir aşı üzerinde çalışan bilim insanlarına ek olarak, COVİD-19 yanıtının bir başka dalı da tanınmayı hak ediyor. Geçtiğimiz birkaç yıl içinde, dünyanın gerçek daması kamusal alanda dolaşan yalanları tespit etmek ve etiketlemek için bir kapasite geliştirmiştir. Şimdi, dikkatlerini covid-19 kriziyle ilgili önemsiz haberlere çevirdiler ve sosyal medya platformlarının söylentileri, yanlış bilgileri ve komplo teorilerini ortadan kaldırmak ve caydırmak için daha hızlı hareket etmesine yardımcı oldular.
Oxford İnternet Enstitüsü’nde, otoriter rejimler tarafından üretilen büyük ölçekli, çok platformlu covid-19 yanlış bilgisini takip ediyoruz. Çin, İran, Rusya ve Türkiye’deki devlet destekli haber kanalları önemli küresel kitlelere sahip ve teorik olarak İngilizce içerikli bir milyar sosyal medya hesabına ulaşabilir. Bu hesapların bazıları sahte olsa da, içerik on milyonlarca gerçek kullanıcının ağları arasında paylaşılıyor.
Dezenformasyon çıkışları bağımsız daha az içerik üretmek eğilimindedir, profesyonel haber çıkışları yapmak, ama onlar söndürmeden malzeme ile kadar on kat etkili nişan çekebilecek. Daha sorumlu yayıncıların aksine, önceden var olan korkulara ve hayal kırıklıklarına girmek için sağlık haberlerini ve bilgilerini aktif olarak siyasallaştırıyorlar. Demokrasileri yozlaşmış ve beceriksiz olarak eleştirerek, otoriter liderlerin küresel liderliğini överek ve koronavirüsün kökenleri ve uluslararası sağlık kurumlarının motifleri hakkında komplo teorilerini teşvik ederek, küresel anlatıyı mümkün olduğunca şekillendirmeye ya da en azından çamurlu olmaya çalışıyorlar.
Tabii ki, benzer şekilde dikkat dağıtıcı anlatılar da dünyanın demokrasilerinden kaynaklanıyor. Amerika Birleşik Devletleri’nde, Trump yönetimi, virüsün Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıktığı gerçeğini vurguladı-bir tedavi bulmak veya halk sağlığı tepkisi düzenlemek için büyük ölçüde alakasız bir nokta. Wuhan bağlantısına sabitlenmenin tek nedeni, krizi siyasallaştırmak veya etnik Çinlilerle ilgili klişeleri teşvik etmektir.
Kötü haber bu. İyi haber şu ki, şimdi dezenformasyonun nereden geldiğini biliyoruz. Sağlıkla ilgili covid-19 Yalanlarının büyük bir örneğini analiz ederek, beşte birinin Politikacılara, ünlülere ve önde gelen halk figürlerine kaynaklanabileceğini ve yanlış bilgilerin büyük bir kısmının otoriter hükümetler tarafından kontrol edilen medya ajansları tarafından yönlendirildiğini bulduk.
Sivil tepkinin agresif olduğunu da biliyoruz. Birleşik Krallık’ın Brexit tartışması ve 2016’teki ABD başkanlık seçimlerinden sonra bir araya gelen küresel bir gerçek Dama topluluğu, sağlık bilgilerini kontrol etmeye hızla döndü. İngiltere’deki gönüllüler Infotagion projesi aracılığıyla yanlış bilgileri izlerken, Amerikalı meslektaşları meşru covid-19 test sitelerinin bir veritabanını geliştiriyorlar. Yalanları kataloglayan birçok güvenilir gerçek kontrol kuruluşu ile, bu yılın Ocak ve Mart ayları arasında sağlık haberleri gerçek kontrollerinde dokuz kat artış oldu.
2016’nın aksine, sosyal medya platformları yanıt veriyor. Gerçek damaların yanlış kabul ettiği sosyal medya yayınlarının çoğunluğu ya bir uyarı etiketi ile kaldırıldı ya da yapıştırıldı. Ancak yanıt, büyük platformlarda yaygın olarak değişmiştir. Oxford Üniversitesi’ndeki Reuters Enstitüsü’nden (ortak yazar olduğum) bir araştırmaya göre, YouTube’daki yanlış ilanların %27’sine ve Facebook’ta %24’e kıyasla, yanlış olarak değerlendirilen Twitter yayınlarının %59’u kalıyor.
Bireysel kullanıcı için, haber kaynağı hijyeni için uzun süredir devam eden tavsiyeler aynı kalır. Kaynağı incelemek ve iddiaları düşünmek için biraz zaman harcadığınız sürece Bilgi iletmeyin, beğenmeyin veya paylaşmayın. Arkadaşlarınızla ve ailenizle etkileşime girdiğinizde, yalnızca olgusal olmak için bildiklerinizi paylaşın ve sansasyonel, komplocu içerik veya haber hikayeleri olarak poz veren yorumlardan kaçının.
Ayrıca bilgi kaynaklarınızı çeşitlendirmeli ve siyasi yorumlara aşırı yüklenmekten kaçınmalısınız. Ayrıca hepimiz covid-19 haberlerinin sürekli tüketimi ile birlikte gelen paniğe neden olan etkiye dikkat etmeliyiz. Aşırı kaygı bizi gizli ve spekülatif açıklamalar aramaya gönderebilir, bu da daha sonra paylaşma olasılığımız daha yüksektir. Birkaç güvenilir yetkililerden güncellemeleri için günde sadece bir kez kontrol daha iyidir. Halk sağlığı tavsiyesi arıyorsanız, ABD Hastalık Kontrol ve Önleme merkezleri ve Dünya Sağlık Örgütü’nün web sitelerine danışın.
Biz virüs mücadele gibi, biz de önemsiz pandemik haber ve yanlış savaş gerekir. Siyasallaştırılmış sağlık mesajlarının yayılması, güvenilir kamu kurumlarına ve güvenilir, profesyonel haber kuruluşlarına yapılan saldırılar gibi özellikle tehlikelidir. İnsanların kendi sağlıkları ve çevrelerindeki kişilerin sağlığı için en iyi seçimleri yapmalarını sağlamak için elimizden gelen her şeyi yapmalıyız.
Eğer sağlıklı ve evde sınırlı iseniz, direnç katılmadan düşünün. Yeminizde ortaya çıkan önemsiz sağlık haberlerini paylaşmamanın basit eylemi zaten büyük bir katkıdır. İnsanlar aşağı yanlış eğrisini bükmek için yardım, sağlıklı ve sosyal ağlar bizim olacak.
Philip N. Howard, Oxford Üniversitesi’nde profesör ve Lie Machines: How to Save Democracy from Troll Armies, Deceitful Robots, Junk News Operations, and Political Operatives adlı kitabın yazarıdır.
Telif Hakkı: Project Syndicate, 2020.
