Londra merkezli finansal düşünce kuruluşu Carbon Tracker‘ın bu yıl beşincisini yayımladığı “Hayatta Kalmak için Uyum Sağlamak” başlıklı raporda, petrol ve doğal gaz sektörüne yatırıma devam etmenin riskleri analiz edildi.
Bugün yayınlanan rapora göre dünyanın en büyük petrol ve doğal gaz şirketleri 2030 yılına kadar üretimlerinde yarı yarıya veya daha fazla kesinti planlamadıkları sürece küresel iklim hedefleriyle uyumlu kabul edilmeleri mümkün değil.
Şirketler yatırıma hala devam ediyor
Rapor, şirketlerin Paris Anlaşması‘nın 1,5°C hedefiyle tutarsız olan büyük projelere milyarlarca dolarlık yatırımı hala onayladığını ve “net sıfır” taahhüdüne sahip olanların bile yeni petrol ve gaz aramaya devam ettiğini ortaya koyuyor.
Geçen yıl küresel salgın nedeniyle petrol fiyatlarının düştüğü dönemde dahi şirketlerin beş büyük petrol projesine yatırım yaptığı hatırlatılan raporda bu projeler anlatılıyor.
ExxonMobil‘in Guyana‘daki 5,5 milyar dolarlık Payara ve 1,8 milyar dolarlık Pacora petrol sahaları,
Petrobras‘ın Brezilya‘daki 4 milyar dolarlık Itapu sahası,
Woodside şirketinin Senegal‘daki 3,9 milyar dolarlık Sangomar sahası,
Petrobras, Shell ve Total‘in Brezilya‘daki 2,7 milyar dolarlık Mero 3 sahaları.
Büyük bir düşüş yaşayacaklar
Carbon Tracker’ın analizi yatırımcıları şirketlerin Uluslararası Enerji Ajansı‘nın yeni petrol ve gaz üretimine yatırıma gerek olmadığı yönündeki bulgusunun etkilerinin farkına varmadıkları konusunda uyarıyor.
Rapora göre bulgular dünyanın en büyük 40 şirketinden 20’sindeki üretimin 2030’lara kadar en az yüzde 50 küçüleceğini gösteriyor, çünkü mevcut projeler yerine yenisi konulmadan tükeniyor. Çoğu büyük kaya petrolü şirketinin üretiminde ise yüzde 80’nin üzerinde düşüş görülmesi bekleniyor.
ConocoPhillips’in yüzde 69 ile bu düşüşe en çok maruz kalacak petrol şirketi olacağı belirtiliyor. Bu şirketi yüzde 52 ile Chevron, yüzde 49 ile Eni, yüzde 44 ile Shell, yüzde 33 ile BP ve yüzde 33 ile ExxonMobil takip ediyor. Saudi Aramco ise büyük şirketler arasında mevcut sahalardan elde ettiği büyük yedek kapasitesi nedeniyle artan üretim görebilecek tek şirket olarak listeleniyor.
‘Atıl varlıklarla baş başa kalacaklar’
Rapor ayrıca, şirketlerin istikrarlı veya artan talepten oluşan her zamanki gibi bir iş geleceği bekleyen projelere yatırım yapmaya devam etmeleri durumunda, düşük karbonlu bir dünyada ekonomik olmayan atıl varlıklarla baş başa kalma riskiyle karşı karşıya oldukları konusunda uyarıyor.
Ulusal iklim politikaları ve temiz teknolojilerin hızlı büyümesinin talebi azaltacağı, fiyatları aşağı çekeceği ve gelirlerin önemli ölçüde düşmesine yol açacağı belirtiliyor.
‘Mevcut koşullar özellikle tehlikeli’
“Mevcut koşullar özellikle tehlikelidir” ifadelerinin yer aldığı raporda şu anda küresel ekonominin Covid’ten kurtulması ve OPEC’in arzı sıkı bir şekilde tutması nedeniyle petrol fiyatlarının varil başında 70 dolar gibi yüksek bir rakamda olduğu söyleniyor.
Rapor, bu durumun şirketleri yeni projeleri onaylamaya teşvik edebileceği konusunda uyarıyor. Ancak mevcut koşullara göre yatırım yapmanın şirketleri uzun vadede zarara sokabileceği gerçeğinin altı çiziliyor.
‘Yeni yatırımlar taahhütleri sorgulatıyor’
Önde gelen şirketler net sıfır hedeflerini benimsemiş olsalar da yalnızca BP, Eni, TotalEnergies ve Shell petrol üretimlerinin önümüzdeki yıllarda düşeceğini kabul etti. Yalnızca BP, Shell ve Eni büyütmeyi planladığı gaz üretiminde düşmeyi taahhüt etti.
Yine de Shell, TotalEnergies, Eni ve Equinor, Surinam ve Norveç’in Barents Denizi gibi sınır bölgelerinde yüksek maliyetlerine rağmen yeni arama ruhsatları aldı. BP ise yeni “avantajlı” varlıklar geliştirmeyi planlıyor. Raporda, “Bu tür hareketler, bu şirketlerin petrol ve gazdan uzaklaşma konusundaki taahhütlerini sorguluyor” ifadeleri yer alıyor.
60 şirketin portföyü incelendi
Rapor, düşük karbonlu bir dünyada ne kadar dayanıklı olduklarını değerlendirmek için dünyanın en büyük 60 borsaya kayıtlı petrol ve gaz şirketinin proje portföylerini analiz ediyor.
Küresel ısınmayı 1,65°C ile sınırlayan daha yavaş bir karbonsuzlaştırma yolunda bile, şirketlerin çoğunluğunun proje portföylerinin yarısından fazlasının yolda kalma riskiyle karşı karşıya kalacağı tespiti yapılıyor.
1 trilyon dolardan fazla yatırım risk altında
Carbon Tracker’ın analizi, 480 milyar doları kaya gazı projelerine ve 240 milyar doları derin deniz projelerine ait olmak üzere, bir trilyon dolardan fazla yatırımın risk altında olduğunun altını çiziyor.
ConocoPhilips’in portföyünün yüzde 88’i, ExxonMobil’in yüzde 80, Chevron’un yüzde 60, Shell’in yüzde 53, BP’nin yüzde 40, TotalEnergies’in yüzde 39 ve Eni’nin yüzde 25’inin gelecek yıllarda atıl kalma ihtimali bulunuyor.
‘Bahis oynanıyor’
Carbon Tracker Petrol, Gaz ve Maden Birimi Yöneticisi Mike Coffin, petrol ve doğal gaz şirketlerinin iklim değişikliğini önlemeye yönelik küresel çabaların başarısına karşı bahis oynadığını belirterek şunları söylüyor:
“Eğer bu şirketler iş planlarını olduğu gibi devam ettirirlerse düşük karbon ekonomisinde rekabetçi olamayacak projelerde bir trilyon dolardan fazla yatırımı kaybedecek.”
