Evrensel Hasta Hakları Derneği (EHHD) ve Kıbrıs Kadın Sağlığı Araştırma Derneği (KISAD) 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü dolayısıyla ortak bir bildiri yayınlayarak, hasta haklarından “koruyucu tedbirlerin alınması hakkı” kapsamında HPV aşısının önemine dikkat çekti.
Hasta ve hasta yakınlarının menfaatinin korunması için çalışmalar yürüten ve Aralık 2021 itibariyle de koruyucu önlemlerin alınması hakkını genişletmeyi temel alan Avrupa Birliği tarafından Kıbrıslı Sivil Toplum İş Başında VII Hibe Programı kapsamında finanse edilen Hasta Hakları İzleme Projesini hayata geçiren EHHD, Kıbrıs’ın kuzeyinde yaşayan kadınların sağlık durumlarının, hastalık dağılımlarının ve görülme sıklıklarının belirlenmesi amacıyla bilimsel araştırmalar yapan KISAD ile işbirliği çalışmaları başlattı. EHHD KISAD’ın kadın sağlığı ile ilgili yaptığı araştırmalardan yararlanarak, özellikle serviks (rahim ağzı) kanserinin önlenebilirliğine dikkat çekti ve bu konuda atılması gereken adımları yetkililere hatırlattı.
Önlenebilir bir hastalık olan rahim ağzı kanseri nedeniyle yılda 300.000 kadın hayatını kaybediyor
Serviks (rahim ağzı) kanseri kadınlarda en sık görülen dördüncü kanser tipidir. Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) yayınladığı verilere göre her yıl dünyada yaklaşık 570.000 kadın bu kansere yakalanmakta ve yılda yaklaşık 300.000 kadın rahim ağzı kanseri yüzünden hayatını kaybetmektedir. Rahim ağzı kanserinin en yaygın nedeni olan insan papilloma virüsü (HPV) enfeksiyonuna karşı yıllar süren araştırmalar sonucu geliştirilen aşılar ilk kez 2006 yılında kullanım onayı almış ve HPV enfeksiyonunu önlemede 90%ın üzerinde etkinliğe sahip aşı 2007 yılına kadar 80 ülkede onaylanmıştır. İlk geliştirilen aşıların ardından 2014’te dokuz HPV tipine karşı koruyan Gardasil 9 adlı bir aşı da geliştirilmiş ve 2019 itibariyle, dünya çapında 100 ülkede, düzenli aşı programlarının bir parçası haline gelmiştir.
Koruyucu tedbirlerin en iyi örneklerinden biri olarak aşının önemi
HPV enfeksiyonu yaygın kanının aksine sadece cinsel ilişki yoluyla değil, yüzeysel ten temasıyla da oluşabilen bir enfeksiyondur ve virüs en fazla parmaklarda, ellerde, ağızda ve cinsel organlarda bulunur.HPV’nin neden olduğu kanserlerin ki serviks kanseri yanında, ağız, baş ve boyun, anal ve genital bölge kanserleri de buna dahildir; neredeyse tamamını önleyebilen böylesine bir aşının geliştirilmiş olması özellikle kadın sağlığı açısından çok önemlidir. Ayrıca koruyucu tedbirlerin alınması hakkı kapsamında aşının 11 yaştan başlayarak hem kız, hem de erkek çocuklarının aşıya erişiminin sağlanması ve etkin kampanyalarla teşvik edilmesi gerekmektedir.
Kıbrıs’ın kuzeyinde aşının kullanımı yeterince yaygın değildir
2006 yılından beridir kullanılmakta olan aşı Kıbrıs’ın kuzeyinde ilk kez 2018 yılında kullanılmaya başlanmış ama etkin bir aşılama kampanyası ve programıyla yaygınlaşmamıştır. KISAD’ın
2006 yılından beridir kullanılmakta olan aşı Kıbrıs’ın kuzeyinde ilk kez 2018 yılında kullanılmaya başlanmış ama etkin bir aşılama kampanyası ve programıyla yaygınlaşmamıştır. KISAD’ın 2018-2019 yıllarında yaptığı araştırmaya göre 2006 yılından itibaren dünyada uygulanmaya başlanan aşının Kıbrıs’ın kuzeyinde ilk kez 2018 yılında kullanılmaya başladığı düşünülürse, böylesine bir koruyucu tedbirin alınması tam olarak 12 yıl gecikmiş demektir.
Yeni teknolojilerden yararlanma hakkı
Bunun yanı sıra HPV’ye karşı geliştirilen ve diğer aşılardan 15% oranında daha fazla koruyuculuğa sahip olan ve gelişmiş ülkelerde kullanıma giren Gardasil 9 aşısı Kıbrıs’ın kuzeyinde mevcut değildir. Hasta haklarından birisi olan “yeniliklerden yararlanma hakkı” kapsamında da bu aşının Kıbrıs’ın kuzeyine getirilip, kullanımının yaygınlaştırılması elzemdir.
Kıbrıs’ın kuzeyinde aşılanma oranları çok düşük
Kıbrıs’ın kuzeyinin nüfusunun 10%na tekabül eden bir örneklem grubu üzerinde araştırma yürütülen Kıbrıs Kadın Sağlığı Araştırma İnisiyatifi projesinin yayınladığı araştırma sonuçlarına göre toplumumuzda 18-35 yaş aralığındaki kadınlardaki aşılanma orani sadece 7.8% olup, bu oranın erkeklerde cok daha da düşük olduğu düşünülmektedir. (Araştırma için: www.kisad.org/)
HPV aşısı toplumumuzda kampanyalarda teşvik edilmelidir
Aşılar koruyucu hekimlik, yani bir hastalığı oluşmadan önce engellemek üzerine verilen mücadelede en büyük yardımcımızdır. Böylesi etkinliği kanıtlanmış, ve kanseri oluşmadan önce riskini ortadan ciddi seviyede kaldırabilecek bir aşının sağlık sistemimizde zorunlu aşı listesine girmesi ve kampanyalarla teşvik edilmesi elzemdir. Toplumumuzda kız çocukları için aşının ücretsiz olarak tedarik edilebileceği yetkili kurumlarca duyurulmuş olsa da bu yeterli bir uygulama değildir. Aşının uygulama yaşı ideal olarak çocuk yaşlarda ve 11-13 yaş aralığı olsa da, bu yaş aralığı dışında da aşı ne kadar erken uygulanırsa virüsle karşılaşmadan koruma sağlanması açısından avantajlı olunur.
Bu nedenle EHHD ve KISAD olarak ilgili yerel sorumlulara etkinliği en güçlü olan Gardasil 9 aşısının Kıbrıs’ın kuzey kesimine getirilmesi ve hem kız hem de erkek çocuklarına ücretsiz olarak sunulmasını yanında kampanyalarla aşının teşvik edilmesi yönünde çağrı yapar, önlenebilir hastalıklar yüzünden hiçbir kadının hayatını kaybetmemesi için mücadele etmeye davet ederiz.
