LGBTQI Afrikalı Göçmenler: İki kat daha görünmez, iki kat daha savunmasız | Marinos Nomikos

Köşeyi kimlerin okuduğuna dair kesin istatistiklere sahip değilim, ancak şu anda yerli okuyuculara hitap ediyorum.

Kendinizi sadece beş dakikalığına bile olsa adada yaşayıp çalışan Afrika kökenli, farklı bir dine mensup bir göçmenin yerine koymaya çalışın. Bir an için bile olsa, aşağılanmayı, güvensizliği, hor gören bakışları (ya da Beyaz Kurtarıcı Kompleksi’nin bir sonucu olarak küçümseyici/acıyan bakışları, hangisi daha kötü bilmiyorum), gizli ya da açık ırkçılığı, yanlış renk, din ya da kökene sahip olduğunuz için her gün vücut bütünlüğünüz ve hatta kendi hayatınız için korkmayı hissedin. Tüm bunları birkaç dakikalığına bile olsa hissetmeyi başardıysanız, şimdi de besin zincirinin en altında olmanın gerçekten nasıl bir şey olduğunu anlamak için bunlara yoksul, siyahi, farklı dinden, göçmen, “eşcinsel” olmayı ekleyin. Ve eğer bundan daha beterinin olamayacağını düşünüyorsanız, yukarıdakilerin hepsi ve bir kadın olduğunuzu hayal edin. Kelimenin tam anlamıyla herkes tarafından hor görülüyorsunuz – ve bazıları sizi öldürmek istiyor.

LGBTQİ göçmenlerin kabusuna hoş geldiniz; sıradan göçmenlerden (ki burada çıta zaten oldukça düşük) daha da kötü durumda olan bir grup insandan bahsediyoruz, ve bunun nedeni, üyelerinin kendi ırksal/etnik grupları tarafından bile aşağılanma, marjinalize edilme ve hatta dövülme riski altında olmaları. Dolayısıyla yabancı düşmanlığı, bağnazlık, ırkçılık ve artık daimi hale gelen sağcı zorbaların tehdidiyle uğraşmak zorunda kalmaları yetmezmiş gibi aynı zamanda genellikle dini inançlar, etnik/ırksal gelenekler ve hatta geldikleri ülkelerin acımasız yasalarının bir sonucu olarak kendi topluluklarının homofobisiyle de uğraşmak zorunda kalıyorlar. Kıbrıs’ta Somalili bir lezbiyen aktivistin, kendisine küfreden ve onu tehdit eden erkek yurttaşları tarafından sık sık hedef alındığını biliyorum (Somali’nin İslami fanatikler tarafından kontrol edilen bölgelerinde, eşcinseller acımasızca öldürülmektedir). İnsani yardım örgütleri, failleri, yaptıklarından vazgeçmezlerse sınır dışı edilmek üzere yetkililere ihbar etmekle tehdit edecek kadar ileri dahi gittiler – savunmasız grupların daha da savunmasız bireylere karşı durduğu durumların ne kadar berbat olduğunu düşünün.

Kıbrıs Afrikalı LGBTIQ+ Topluluğu, Kıbrıs’taki Afrikalı LGBTQIA+ topluluğunu temsil eden gayrı resmi bir savunuculuk ve destek grubudur. Yaklaşık 500 üyesi bulunmaktadır ve kendisine gerekli destek ile bilgi birikimini sağlayan ACCEPT’in himayesi altındadır; Queer Collective CY [Kuir Kolektif Kıbrıs] ve Queer Cyprus Association [Kuir Kıbrıs Derneği] gibi diğer yerel LGBTQIA+ örgütleriyle yakın işbirliği içinde çalışmaktadır. Kıbrıs Afrikalı LGBTIQ+ Topluluğu, Afrikalı, Filipinli ve Kıbrıslı LGBTQIA+ bireyler de dâhil olmak üzere farklı kültürel ve azınlık grupları arasında köprüler kurarken güvenlik, sosyal entegrasyon ve eşitliği teşvik etmektedir. Grup aynı zamanda Kıbrıs’taki LGBTQIA+ Afrikalıların karşılaştığı ayrımcılık sorunları konusunda farkındalık yaratmayı ve görünürlüğü artırmayı amaçlamakta, ikili kimliklerinin karmaşıklığı ve destek hizmetlerine erişimin zorluklarına odaklanmaktadır. Grubun karşılaştığı en ciddi sorunlardan biri, üyelerinin eşcinselliğin ölüm cezasıyla eşdeğer tutulduğu ülkelere sınır dışı edilmesidir. Pazar günü öğleden sonra Lefkoşa’daki Eleftheria Meydanı’nda düzenledikleri ilk protestonun ana nedeni de bu. Öğrendiğime göre—daha çok görünürlükle alakalı olarak—onların da var olduğu, ve tam da bu hiç de imrenilmeyecek ikili özelliklerinden dolayı heteroseksüel göçmenler, ya da eşcinsel yerlilerden iki kat daha fazla risk altında olduklarını haykırmak. Ve devletten onlara insanca davranmasını, uluslararası anlaşmalara riayet etmesini ve açıkça eşcinsel olan göçmenleri kovuşturmaya uğradıkları, ya da öfkeli kalabalıklar tarafından linç edildikleri ülkelere sınır dışı etmekten vazgeçmesini istemek.

Afrika’da eşcinsel haklarının durumu özellikle endişe vericidir. Kıta genelinde LGBTQİ toplulukları yaygın olarak ayrımcılık, ötekileştirme ve sıklıkla şiddete maruz kalmaktadır. 54 Afrika ülkesinin en az 30’unda eşcinselliği suç sayan yasalar bulunmaktadır, ancak eşcinselliğin yasadışı olmadığı yerlerde bile eşcinsel ilişki kuranlar marjinalleştirilmekte, ayrımcılığa uğramakta, toplumdan dışlanmakta, istismara uğramakta veya öldürülmektedir. Kıbrıs’taki Afrikalı göçmenlerin çoğunun geldiği Nijerya, Kamerun ve Somali’de durum daha da vahimdir. Nijerya’da eşcinsellik, 14 yıla kadar hapis cezasını içeren bir suçtur ve şeriat yasalarının yürürlükte olduğu ülkenin Boko Haram kontrolündeki kuzey kesiminde cezası ölüm dahi olabilmektedir. Kamerun’da, ülkenin kendi yasaları eşcinsel ilişkiye rıza göstermeyi 5 yıla kadar hapis cezası ile suç saymaktadır. Hukuki cezaların ötesinde, toplumsal ret ve nefret genellikle kamuya mal olmuş kişiler ve kurumsal aktörler tarafından pekiştirilmektedir. Örneğin, Fransa’nın LGBTQİ hakları elçisinin ziyareti duyurulduğunda, sosyal medya ve siyasi liderlerden LGBTQİ bireyleri “sapkın” ve toplum için “yıkıcı” olarak nitelendiren bir tehdit ve nefret söylemi dalgasının başlamasıyla iptal edildi. Uganda 2023 yılının Mayıs ayında “yoğun eşcinsellik durumları” için ölüm cezasını da içeren cezalarla dünyadaki en katı eşcinsellik karşıtı yasalardan birini kabul etti. Yasa, LGBTQİ haklarını teşvik eden veya destekleyen herkesi cezalandırmakta, ve LGBTQİ bireylere yönelik herhangi bir destek beyanında bulunmayı yasadışı hale getirmektedir. Gana’da kanunlar eşcinsel ilişkiyi suç saymakta ve 3 yıla kadar hapis cezası öngörmektedir; LGBTQİ haklarını destekleme ve ilgili içeriği yayma cezalarını da içeren önerilerle birlikte daha katı tedbirler yıllardır tartışılmaktadır. Senegal’de eşcinsellik 5 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılmaktadır, ve LGBTQİ kişilerin polis tarafından tutuklanması ve kötü muameleye maruz kalması yaygındır. LGBTQİ örgütleri, katı mevzuat ve güçlü toplumsal ret nedeniyle bu toplulukları destekleme çabalarında önemli engellerle karşılaşmaktadır.

Eski bir İngiliz sömürgesi olan Kıbrıs, eşcinselliğin suç sayılması gibi utanç verici bir dönemden geçmiştir (Afrika’da eşcinselliğin hala suç sayıldığı ya da geçmişte suç sayıldığı ülkelerin hepsi eski İngiliz sömürgeleridir—Birleşik Krallık’ta eşcinsellik 1967 yılına kadar suç sayılmıştır) ve sivil birliktelik konusunda hatrı sayılır bir mesafe kat etmiştir (ve eşcinsel çiftlerin kanun önünde tam eşitliği için daha da alması gereken uzun bir yol vardır). Ancak toplumun büyük bir kısmının çağdışı zihniyeti, ve ırkçı/homofobik söylemin hızlı yükselişine rağmen açıkça daha kötü durumda olan insanlar için güvenli bir sığınak haline gelebilir. Bu insanlar savaş ve doğal afet kurbanı, ya da muhalif olmayabilirler, ancak doğaları gereği kendi ülkelerinde hapis, işkence ve hatta ölüm riski altındadırlar. Bu nedenle onlara yalnızca aradıkları görünürlüğü değil, aynı zamanda destek, bakım ve korumayı da verelim. Sözde modern ve medeni bir devlet olarak.

ΝΟΜΙΚΟΣ ΤΟΥ ΔΙΑΒΟΛΟΥ: ΛΟΑΤΚΙ ΑΦΡΙΚΑΝΟΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ: ΔΥΟ ΦΟΡΕΣ ΑΟΡΑΤΟΙ, ΔΥΟ ΦΟΡΕΣ ΕΥΑΛΩΤΟΙ

Δεν έχω τα ακριβή στατιστικά για το ποιοι διαβάζουν τη στήλη, όμως αυτή τη στιγμή απευθύνομαι στους γηγενείς αναγνώστες.

Προσπαθήστε να φανταστείτε τον εαυτό σας έστω για πέντε λεπτά στη θέση ενός αφρικανικής καταγωγής, αλλόθρησκου μετανάστη που ζει και εργάζεται στο νησί. Νιώστε έστω και για λίγο την απαξίωση, την καχυποψία, τα περιφρονητικά βλέμματα (ή τα συγκαταβατικά/λύπησης απόρροια του Συνδρόμου του Λευκού Σωτήρα, δεν ξέρω ποια είναι χειρότερα), τον συγκαλυμμένο ή ολοφάνερο ρατσισμό, τον καθημερινό φόβο για την αρτιμέλεια ή ακόμα και για την ίδια σου τη ζωή επειδή έχεις λάθος χρώμα, θρήσκευμα ή καταγωγή. Αν πετύχατε να τα νιώσετε όλα αυτά έστω και για λίγα λεπτά, προσθέστε τώρα στα φτωχός, μαύρος, αλλόθρησκος μετανάστης και το “ομοφυλόφιλος” για να καταλάβεις πως πραγματικά είναι να βρίσκεσαι στον πάτο της διατροφικής αλυσίδας. Κι αν νομίζετε πως δεν έχει πιο κάτω, φανταστείτε να είσαι όλα τα παραπάνω και γυναίκα. Κυριολεκτικά σε περιφρονούν όλοι οι υπόλοιποι – κάποιοι δε απ’ αυτούς θέλουν σε σκοτώσουν.

Καλώς ήρθατε στον εφιάλτη των ΛΟΑΤΚΙ μεταναστών, μια ομάδα ανθρώπων σε ακόμα χειρότερη θέση από εκείνη των απλών μεταναστών (όπου ο πήχης είναι ήδη πολύ χαμηλά) κι αυτό γιατί τα μέλη της κινδυνεύουν με απαξίωση, περιθωριοποίηση ή ακόμα και με ξυλοδαρμό ακόμα κι απ’ τη δική τους φυλή/εθνότητα. Δεν τους φτάνει λοιπόν η ξενοφοβία, η μισαλλοδοξία, ο ρατσισμός και η μόνιμη πια απειλή των ακροδεξιών τραμπούκων, έχουν επιπρόσθετα να αντιμετωπίσουν την ομοφοβία της δικής τους κοινότητας, απόρροια συνήθως θρησκευτικών πεποιθήσεων, εθνικών/φυλετικών παραδόσεων ή ακόμα και δρακόντειων νομοθεσιών των κρατών προέλευσης. Γνωρίζω περίπτωση Σομαλής λεσβίας ακτιβίστριας στην Κύπρο η οποία γίνεται συχνά στόχος ανδρών συμπατριωτών της που τη βρίζουν και την απειλούν (σε περιοχές της Σομαλίας που ελέγχονται από τους φανατικούς ισλαμιστές τα gay άτομα θανατώνονται με συνοπτικές διαδικασίες). Ανθρωπιστικές οργανώσεις έφτασαν στο σημείο να απειλήσουν τους δράστες με κατάδοση στις Αρχές με ενδεχόμενη απέλαση εάν δεν σταματήσουν – σκεφτείτε πόσο fucked-up είναι η κατάσταση όταν ευάλωτες ομάδες στρέφονται εναντίον ακόμα πιο ευάλωτων προσώπων.

Η Αφρικανική LGBTIQ+ Κοινότητα Κύπρου είναι μία άτυπη ομάδα υπεράσπισης και υποστήριξης που εκπροσωπεί την LGBTQIA+ αφρικανική κοινότητα στην Κύπρο. Αριθμεί περίπου 500 μέλη και βρίσκεται υπό την αιγίδα της ACCEPT η οποία της παρέχει την απαραίτητη στήριξη και τεχνογνωσία ενώ συνεργάζεται στενά με άλλες τοπικές LGBTQIA+ οργανώσεις, όπως οι Queer Collective CY και Queer Cyprus Association. Η African LGBTIQ+ Community Cyprus προωθεί την ασφάλεια, την κοινωνική ενσωμάτωση και την ισότητα, δημιουργώντας παράλληλα γέφυρες μεταξύ διαφορετικών πολιτιστικών και μειονοτικών ομάδων, συμπεριλαμβανομένων Αφρικανών, Φιλιππινέζων και Κυπρίων LGBTQIA+ ατόμων. Η ομάδα επιδιώκει επίσης να ευαισθητοποιήσει και να ενισχύσει την προβολή των θεμάτων διακρίσεων που αντιμετωπίζουν οι Αφρικανοί LGBTQIA+ στην Κύπρο, εστιάζοντας στην πολυπλοκότητα της διπλής τους ταυτότητας και στη δυσκολία πρόσβασης σε υποστηρικτικές υπηρεσίες. Ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ομάδα είναι οι απελάσεις των μελών της στις χώρες όπου η ομοφυλοφιλία ισοδυναμεί με θανατική καταδίκη. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος για την πρώτη τους συγκέντρωση διαμαρτυρία, το μεσημέρι της Κυριακής στην πλατεία Ελευθερίας στη Λευκωσία. Περισσότερο όπως έμαθα για την ορατότητα, για να φωνάξουν ότι υπάρχουν κι αυτοί και ότι κινδυνεύουν δύο φορές περισσότερο από τους ετερόφυλους μετανάστες ή τους gay γηγενείς, λόγω ακριβώς αυτής της διόλου ζηλευτής διπλής ιδιότητας. Και να ζητήσουν από το κράτος να δει με ανθρωπισμό την κατάστασή τους, να σεβαστεί τις διεθνείς συνθήκες και να σταματήσει την απέλαση δηλωμένων ομοφυλόφιλων μεταναστών σε χώρες όπου διώκονται ποινικά ή λιντσάρονται από οργισμένους όχλους.

Η κατάσταση των gay δικαιωμάτων στην Αφρική είναι ιδιαίτερα ανησυχητική. Σε ολόκληρη την ήπειρο, οι ΛΟΑΤΚΙ κοινότητες βιώνουν εκτεταμένες διακρίσεις, περιθωριοποίηση και συχνά βία. Σε τουλάχιστον 30 από τις 54 αφρικανικές χώρες ισχύουν νόμοι που ποινικοποιούν την ομοφυλοφιλία, όμως ακόμα κι εκεί που δεν είναι παράνομη, όσοι συνάπτουν ομοφυλοφιλικές σχέσεις περιθωριοποιούνται, υπομένουν διακρίσεις, εξοστρακίζονται από τις κοινότητες, κακοποιούνται ή δολοφονούνται. Χειρότερη είναι η κατάσταση στη Νιγηρία, το Καμερούν και τη Σομαλία από όπου προέρχονται και οι περισσότεροι Αφρικανοί μετανάστες στην Κύπρο. Στη Νιγηρία η ομοφυλοφιλία είναι ποινικό αδίκημα, με τιμωρίες που περιλαμβάνουν ποινές φυλάκισης έως 14 ετών, ενώ στο ελεγχόμενο από τη Μπόκο Χαράμ βόρειο τμήμα της χώρας όπου ισχύει η σαρία, η τιμωρία μπορεί να είναι ακόμα και ο θάνατος. Στο Καμερούν, οι ίδιοι οι νόμοι της χώρας ποινικοποιούν τη συναίνεση σε ομόφυλες σχέσεις με ποινές φυλάκισης που μπορεί να φτάσουν έως και τα 5 χρόνια. Πέρα από τις νομικές ποινές, η κοινωνική απόρριψη και το μίσος ενισχύονται συχνά από δημόσια πρόσωπα και θεσμικούς παράγοντες. Για παράδειγμα, όταν ανακοινώθηκε επίσκεψη του Γάλλου πρέσβη για τα δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, αυτή ακυρώθηκε μετά από κύμα απειλών και ρητορικής μίσους από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και πολιτικούς ηγέτες που χαρακτήριζαν τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα ως «ανώμαλα» και «καταστροφικά» για την κοινωνία. Στην Ουγκάντα τον Μάιο του 2023 ψηφίστηκε ένας από τους αυστηρότερους νόμους κατά της ομοφυλοφιλίας στον κόσμο, με ποινές που περιλαμβάνουν τη θανατική ποινή για «συνθήκες έντονης ομοφυλοφιλίας». Ο νόμος τιμωρεί οποιονδήποτε ενθαρρύνει ή υποστηρίζει τα ΛΟΑΤΚΙ δικαιώματα και καθιστά παράνομη οποιαδήποτε δημόσια δήλωση στήριξης των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων. Στη Γκάνα η νομοθεσία ποινικοποιεί τις ομόφυλες σχέσεις και προβλέπει ποινές έως και 3 ετών ενώ επιβολή αυστηρότερων μέτρων συζητείται εδώ και χρόνια, με προτάσεις που περιλαμβάνουν ποινές για την υποστήριξη των ΛΟΑΤΚΙ δικαιωμάτων και τη διάδοση σχετικού περιεχομένου. Στη Σενεγάλη, η ομοφυλοφιλία τιμωρείται με φυλάκιση που μπορεί να φτάσει έως και τα 5 χρόνια, ενώ οι συλλήψεις και η κακομεταχείριση ΛΟΑΤΚΙ ατόμων από την αστυνομία είναι συχνές. Οι ΛΟΑΤΚΙ οργανώσεις αντιμετωπίζουν σημαντικά εμπόδια στην προσπάθειά τους να υποστηρίξουν τη κοινότητα λόγω της αυστηρής νομοθεσίας και της έντονης κοινωνικής απόρριψης.

Ως πρώην αγγλική αποικία η Κύπρος πέρασε από την ντροπιαστική φάση της ποινικοποίησης της ομοφυλοφιλίας (στην Αφρική οι χώρες όπου ποινικοποιείται ακόμα ή ίσχυε στο παρελθόν, είναι όλες πρώην αγγλικές αποικίες – στο Ηνωμένο Βασίλειο ήταν ποινικό αδίκημα μέχρι το 1967) και κάλυψε πολύ δρόμο είναι η αλήθεια μέχρι το σύμφωνο συμβίωσης (κι έχει να καλύψει άλλο τόσο μέχρι την πλήρη ισονομία και ισοπολιτεία για τα ομόφυλα ζευγάρια). Όμως παρά την απαρχαιωμένη νοοτροπία μεγάλης μερίδας του πληθυσμού και τη ραγδαία άνοδο της ρατσιστικής/ομοφοβικής ρητορικής, μπορεί να γίνει ένα ασφαλές καταφύγιο για ανθρώπους που βρίσκονται σαφώς σε χειρότερη μοίρα. Μπορεί να μην είναι θύματα πολέμου, φυσικών καταστροφών ή αντικαθεστωτικοί, όμως κινδυνεύουν εξίσου με φυλάκιση, βασανιστήρια ακόμα και με θάνατο στις χώρες τους λόγω της φύσης τους. Ας τους δώσουμε λοιπόν, όχι μόνο την ορατότητα που ζητούν, αλλά στήριξη, φροντίδα και προστασία. Ως υποτίθεται ένα σύγχρονο και πολιτισμένο κράτος.