Dünyanın dört bir yanında buğdaylara nüfuz eden bir mantar türünün “benzeri görülmemiş” ölçüde yayılması, bilim insanlarını ekin türlerinin tahribatını en aza indirmek için bunların genetik gözetiminde daha güçlü bir uluslararası işbirliği çağrısında bulunmaya itti.
İlk kez 1985 yılında Brezilya’da tespit edilen buğday kavrukluğu mantarı, zamanla komşu ülkelere de yayıldı.
Daha yakın zamanlı salgınlar Bangladeş ve Zambiya’da ortaya çıktı.
Buğday kavrukluğu, 2016 yılında Bangladeş’te yaklaşık 15 bin hektar tarım arazisine zarar vererek, ülkenin ekili buğday alanının yüzde 16’sından fazlasına yayıldı. Salgın, nüfuz ettiği alandaki mahsulün yüzde yüzüne zarar verdi.
Zambiya’da ise ilk kez görüldüğü 2018 yılından bu yana çeşitli şiddette görülmeye devam etti.
‘Gıda güvenliği için büyük tehdit’
Bilim insanları, mantarın enfekte tohumların ithalatı veya rüzgarla seyahat eden sporlar yoluyla diğer ülkelere yayılabileceğinden endişe ediyor.
Buğday kavrukluğu halihazırda Bangladeş’teki sekiz bölgeden 21 bölgeye taşınmış durumda ve bilim insanların bunun özellikle dünyanın en büyük iki buğday üreticisi olan Çin ve Hindistan‘a sıçramasından endişe duyuyor.
University College London ve East Anglia‘daki Sainsbury Laboratuvarı liderliğindeki uluslararası araştırmacılardan oluşan bir ekip, Bangladeş ve Zambiya’yı etkileyen mantarın –Magnaporthe oryzae– kaynağı tam olarak tespit edilemese de, Güney Amerika‘dakiyle aynı genetik soydan olduğunu doğruladı.
Araştırmanın yazarları “Yayılımına son derece elverişli iklim koşullarına sahip üç kıtada buğday kavrukluğunun meydana gelmesi benzeri görülmemiş bir durumdur ve iklim değişikliği ile büyük tarım bölgelerindeki silahlı çatışmalar gibi ikili sorunla şiddetlenen küresel gıda güvenliği için çok önemli bir tehdidi temsil etmektedir” ifadelerini kullandı.
‘COVID-19 pandemisinden ders çıkarılmalı’
Ekip, küresel toplumun COVID-19 pandemisinden ders çıkarması ve koronavirüsün yayılımı ve mutasyonlarını takip etmek için kullanılan benzer genetik izleme yöntemlerini kullanarak mantarın yayılımını takip etmesi gerektiğini ekledi.
Çalışmalarını PLOS Biology dergisinde yayımlayan bilim insanları, eş zamanlı olarak 84 PCR testi kullanarak buğday kavrukluğunun genetik yapısını analiz etti.
Ekip, mantarın uluslararası yayılımının takibinin yanı sıra, Rmg8 geninin mantara dirençli olduğunu, hastalığın ise fungisit strobilurin’e duyarlı olduğunu keşfetti ve genomik takibin, mantarın yayılmasının nasıl kontrol edileceğini anlamak için en iyi yöntem olduğunu vurguladı.
