Nature dergisinde yayınlanan “Doğu Antarktika Buz Levhasının geçmiş ve gelecekteki iklim değişikliğine tepkileri” başlıklı makale, kıtanın doğu kısmını kaplayan devasa buz kütlesinin geçmişini, bugününü ve geleceğini ortaya koydu.
Durham Üniversitesi‘nin coğrafya departmanındaki araştırma ekibi, model projeksiyonlarının yanı sıra tarihsel ve gözlemsel verilere dayanarak Paris Anlaşması‘nın sıcaklık artışının 2°C’nin çok altında sınırlama hedefinin karşılanmaması durumunda, buz tabakasının erimesiyle 2100’de deniz seviyesinin beş metreye kadar yükselmesine neden olacağı sonucuna vardı.
Araştırma, küresel ısınmanın, Doğu Antarktika Buz Levhası üzerindeki en kötü etkilerinden kaçınılabileceğini gösteriyor. Bu da sıcaklıkların sanayi öncesi seviyelere kıyasla, 2015’te dünya liderleri tarafından iklim değişikliğine ilişkin Paris Anlaşması kapsamında belirlenen üst sınır olan 2°C’den fazla yükselmemesine bağlı.
Söz konusu sınırın altında kalmanın, Dünya’nın buzul kütlesinin büyük çoğunluğunu elinde tutan Doğu Antarktika Buz Levhası’nın 2500’e kadar deniz seviyesinin yükselmesine yarım metreden daha az katkıda bulunmasını sağlayacağı belirtiliyor.
Ancak 2°C sınırının ötesinde devam eden ısınmanın, bu buz levhasının sadece birkaç yüzyıl içinde deniz seviyesinin potansiyel olarak beş metreye kadar yükselmesine neden olabileceği bildiriliyor.
Sera gazı emisyonlarının buz tabakalarına etkisi
Araştırmacılar, çalışma kapsamında buz tabakasının geçmiş sıcak dönemlere nasıl tepki verdiğine ve şu anda değişikliklerin nerede gerçekleştiği üzerine incelemelerde bulundu.
Ayrıca farklı sera gazı emisyon seviyelerinin ve sıcaklıklarının 2100, 2300 ve 2500 yıllarına kadar Doğu Antarktika Buz Levhası üzerindeki etkilerini incelemek için önceki çalışmalardan bir dizi bilgisayar simülasyonu analiz edildi.
Buna göre; emisyonlar önemli ölçüde kesilirse ve sıcaklıklarda sadece küçük bir artış olursa, buz tabakasının 2100’e kadar deniz seviyesinin yükselmesine yaklaşık iki santimetre katkıda bulunması beklenebilir.
Rakam Grönland ve Batı Antarktika‘da beklenen buz kaybından çok daha az bir miktara işaret ediyor.
Öte yandan dünyada, çok yüksek sera gazı emisyonlarına devam edilmesi durumunda, Doğu Antarktika Buz Levhası’nın 2100 yılına kadar deniz seviyelerine yaklaşık yarım metre katkıda bulunma olasılığı olduğu belirtiliyor. Ancak araştırmacılar için pek olası değil.
Emisyonların 2100’ün ötesinde yüksek seviyede devam etmesi durumunda ise Buz Levhası 2300’e kadar küresel deniz seviyelerinin bir ila üç metre ve 2500’e kadar da iki ila beş metre yükselmesine neden olabilir.
Bunun da Grönland ve Batı Antarktika’daki buzullar üzerindeki erimeye daha da şiddetli bir etkisi olacağı ve dünya çapında kıyı bölgelerinde yaşayan milyonlarca insanı tehdit edeceği bildiriliyor.
Geçmiş dönemlerdeki ısınma da incelendi
Araştırmacılar ayrıca, Doğu Antarktika Buz Levhası’nın karbondioksit konsantrasyonlarının ve atmosferik sıcaklıkların, şimdikinden sadece biraz daha yüksek olan geçmiş sıcak dönemlere nasıl tepki verdiğini de inceledi.
Buna göre; son birkaç on yılda yaşanan çok hızlı ve aşırı ısınmanın aksine, ki bu sadece insan faaliyetlerinden kaynaklanan sera gazı emisyonları ile açıklanabilir, geçmişteki ısınma çok daha uzun zaman dilimlerinde gerçekleşti ve büyük ölçüde Dünya’nın Güneş’in yörüngesindeki değişikliklerden kaynaklandı.
İnceleme Doğu Antarktika Buz Levhası’nın nispeten ılımlı ısınmaya bile oldukça duyarlı olduğunu ve bir zamanlar düşünüldüğü kadar istikrarlı ve korumalı olmadığını ortaya koydu.
Jeolojik zaman çizelgelerinde çok uzun olmayan 400 bin yıl kadar çok kısa bir süre önce, Doğu Antarktika Buz Levhası’nın bir kısmının sadece 1-2°C’lik küresel ısınmaya tepki olarak 700 km iç kesimlere çekildiğine dair kanıtlar bulunuyor.
Erime nasıl durdurulabilir?
Dünya liderleri, küresel ısınmayı 2°C’nin çok altında sınırlamayı ve Paris Anlaşması uyarınca artışı 1,5°C’ye düşürme çabalarını sürdürmeyi kabul etti.
En son Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) raporuna göre, insan faaliyetleri, sanayi öncesi zamanlardan bu yana küresel ortalama sıcaklıkları yaklaşık 1,1°C artırdı.
Araştırmanın yürütücüsü Profesör Chris Stokes, “Analizimizin önemli bir sonucu, Doğu Antarktika Buz Levhasının kaderinin büyük ölçüde elimizde olduğudur. Küresel sıcaklık artışlarını Paris Anlaşması tarafından belirlenen 2°C’nin altında sınırlamak, en kötü senaryolardan kaçınmamız veya belki de Doğu Antarktika Buz Levhası’nın erimesini durdurmamız ve dolayısıyla küresel deniz seviyesini yükseltmesi üzerindeki etkisini sınırlamamız anlamına geliyor” diyor.
