Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Merkez Bankası Fed, dün (2 Kasım) yaptığı kasım ayı toplantısında yeni politika faizini belirledi.
Fed, art arda dördüncü kez 75 baz puanlık faiz arttırımına gitti. Fed’den yapılan açıklamaya göre, politika faizini 3,75-4,00 aralığına yükseltme kararı oybirliğiyle alındı. Bu aralık, küresel mali krizin etkili olduğu Ocak 2008’den bu yana ülkedeki en yüksek politika faizi oranı.
Fed, toplantının ardında yaptığı açıklamada, politika faizini yükseltme kararının gerekçesini de açıkladı. Buna göre, Federal Açık Piyasa Komitesi’nin (FOMC) “maksimum istihdam ve uzun vadede yüzde 2 enflasyon” hedefine ulaşmak amacıyla faiz arttırımına gidildi.
Rusya-Ukrayna savaşının yarattığı insani ve ekonomik sorunlara da değinilen Fed açıklamasında, enflasyonun COVID-19 salgını ile ilgili arz ve talep dengesizliklerini, yüksek gıda ve enerji fiyatlarını ve daha geniş fiyat baskılarını yansıtarak yüksek kalmaya devam ettiği kaydedildi.
“Nihai faiz oranları beklenenden yüksek olacak”
Fed Başkanı Jerome Powell da ABD Merkez Bankası Fed’in faiz arttırımının ardından bir basın toplantısı düzenledi.
Enflasyonu yüzde 2 hedefine indirmeyi önemsediklerini belirten Powell, faiz oranındaki artışların uygun olacağını öngörmeye devam ettiklerini ve politika duruşlarını kasıtlı olarak enflasyonu yüzde 2’ye döndürmek için yeterince kısıtlayıcı olacak bir seviyeye taşıdıklarını söyledi.
ABD ekonomisinin geçen yıla göre önemli ölçüde yavaşladığını belirten Fed Başkanı, ülkedeki son göstergelerin mevcut çeyrekte harcama ve üretimde ılımlı bir büyümeye işaret ettiğini kaydetti.
Powell, “Ancak parasal kısıtlamanın özellikle enflasyon üzerindeki etkilerinin tam olarak görülmesi zaman alacaktır” dedi.
Faiz oranlarının seviyesine ilişkin önemli bir belirsizlik olduğunu da kaydeden Powell, “Hâlâ gidecek yolumuz var ve son toplantımızdan bu yana gelen veriler, nihai faiz oranlarının önceden beklenenden daha yüksek olacağını gösteriyor” değerlendirmesinde bulundu.
Faiz artış hızının yavaşlatılmasının bir sonraki toplantıda veya ondan sonraki toplantıda uygun olacağını belirten ABD Merkez Bankası Başkanı Powell, henüz bir karar verilmediğini kaydetti. Powell, politika faizindeki artışlara ilişkin “Ara vermeyi düşünmek için çok erken” dedi.
Mart 2022’den bu yana 375 baz puan artış
ABD Merkez Bankası Fed, COVID-19 pandemisinin ardından hızlı ekonomik toparlanmayla gelen yüksek enflasyon baskısıyla 2021’in son çeyreğinde para politikası tonunu değiştirmeye başlamıştı.
Rusya-Ukrayna savaşı ve Çin’de COVID-19’a karşı alınan karantina önlemlerinin tedarik zincirindeki sıkıntıları artırmasıyla yükseliş eğilimini sürdüren enflasyon, Fed’in üzerindeki baskıyı yoğunlaştırmıştı.
Fed, Mart 2022’deki toplantısında 25 baz puan artışla 2018’den bu yana ilk kez faiz artırımına gitme kararı almıştı.
Fed, mayıs toplantısında 50 baz puan ile 2000 yılından bu yana en hızlı faiz artışını gerçekleştirmesinin ardından haziran toplantısında 75 baz puanla 1994’ten bu yana en güçlü faiz artırımına gitmiş, temmuz ve eylül toplantılarında da politika faizini aynı oranda artırmıştı.
2 Kasım’daki kasım ayı toplantısında yaptığı artışla Fed, faizleri mart ayından bu yana toplam 375 baz puan artırmış oldu.
Enflasyon ve resesyon riski
ABD’de enflasyon, haziranda yıllık yüzde 9,1 ile Kasım 1981’den bu yana en yüksek seviyeye ulaşmasının ardından temmuzda yüzde 8,5’e, ağustosta yüzde 8,3’e ve eylülde yüzde 8,2’ye gerilemesine rağmen beklentilerin üzerinde bir seyir izlemeye devam etmişti.
Öte yandan, Deutsche Welle (DW) Türkçenin de dikkat çektiği üzere, uzmanlar Fed’in enflasyonla mücadele için attığı sert adımların ekonomik konjonktüre sekte vurmasından ve ABD’nin resesyona sürüklenmesinden kaygı duyuyor. ABD ekonomisi yılın ilk iki çeyreğinde daralmıştı. Üçüncü çeyrekte ise yüzde 0,6 oranında büyüme kaydedildi.
Avrupa ve Türkiye’de ne oluyor?
Avrupa Merkez Bankası (ECB) da 27 Ekim’de benzer bir karar alarak politika faizini 75 baz puan arttırma yoluna gitmişti. Bir önceski toplantısında da benzer bir kararla 75 baz puanlık faiz arttırımı yapan ECB, açıklamasında, “yüzde 2’lik enflasyon hedefine ulaşmak için faiz artışlarının önümüzdeki toplantılarda devam etmesinin beklendiğini” belirtmişti.
1 Kasım 2022’de açıklanan verilere göre, Eylül 2022’de Euro Bölgesi’ndeki yıllık tüketici enflasyonu yüzde 9,1’den 10’a yükselerek Euro’nun piyasaya sürülmesinden bu yana ilk kez çift haneleri gördü.
Türkiye’de ise Merkez Bankası 20 Ekim’deki toplantısında politika faizini 150 baz puan düşürerek yüzde 12’den yüzde 10,5 seviyesine çekti.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) Eylül 2022 verileri, ülkedeki yıllık tüketici enflasyonunun yüzde 83,45 seviyesinde olduğunu gösteriyor. Enflasyon Araştırma Grubu (ENAGrup) ise aynı dönemde ülkedeki yıllık tüketici enflasyonunun yüzde 186,27 olduğunu açıkladı.
