Cyprus Mail’in kendi görüşünü bildirdiği haberine göre;
Kıbrıs’ta bir çözüm için müzakerelerin mümkün olan en kısa sürede yeniden başlamasını sağlamaya kararlı olduğu yönündeki retoriğe rağmen, Cumhurbaşkanı Nikos Christodoulides’in Mısır’a yaptığı resmi ziyaret – göreve gelmesinden bir aydan biraz daha uzun bir süre sonra – karışık sinyaller veriyor. Cumhuriyet’in Türkiye ile çelişen ülkelerle güçlü ilişkiler kurarak stratejik veya başka türlü bir avantaj elde edeceği yanılgısına kapılan selefinin politikasını sürdürdüğü izlenimi uyandırıyor.
Cumhurbaşkanı Abdel Fattah El-Sisi ile Kahire’de görüştükten sonra Christodoulides, “tarihsel olarak mükemmel olan Kıbrıs-Mısır ilişkilerini daha da güçlendirme konusundaki çok açık siyasi iradesinden” söz etti. Ülkeler arasındaki enerji işbirliğini ve Doğu’nun yaratılmasının “dönüm noktası niteliğindeki gelişimini” övmeden önce, “Doğu Akdeniz’de ve daha geniş Orta Doğu’da barışçıl, istikrarlı ve müreffeh bir bölge” için “ortak bir vizyon” olduğunu söyledi. Akdeniz Gaz Forumu (EMGF). Hükümetinin bu Forum içinde daha fazla işbirliği için çalışmaya devam edeceğini söyledi.
EMGF’ye açıkça beyan edilen bu taahhüt, Ankara’yı Kıbrıs’ta müzakerelerin yeniden başlaması konusunda ikna etmek istediği güya Ankara’da pek iyi karşılanamazdı. Kurucu üyeleri Kıbrıs, Yunanistan, Mısır ve İsrail olan bu Forum’un Ocak 2019’da oluşturulması, Türkiye’nin görece sakin bir dönemin ardından Yunanistan ve Kıbrıs’a yönelik saldırgan tutumunu tetikledi. Forum, bölgesel bir doğal gaz piyasasının geliştirilmesi için Doğu Akdeniz ülkeleri arasında yapılandırılmış bir diyalog aracı olacaktır. Ankara bunu, Türkiye’yi Doğu Akdeniz’e yönelik enerji planlarının dışında tutmayı amaçlayan bir “Türk karşıtı kulüp” olarak gördü.
Yanıt anında geldi, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Ege’nin yarısını ve Doğu Akdeniz’in yarısını içeren Türkiye’nin deniz yetki alanlarını tanımlayan ‘Mavi Vatan’ doktrinini ilan etti. Düşmanca söylemler de hızlandı. Daha sonra 2019’da Türkiye, Kıbrıs’ın güneyinde denizde keşif araştırması yapmak üzere bir gemi ve biri Karpaz yarımadasının güneyinde, diğeri Baf’ın 55 deniz mili batısında sondaj yapmak üzere iki sondaj gemisi gönderdi. O zamandan beri Yunanistan ile Türkiye arasındaki ilişkilere damgasını vuran gerilim, bu ancak son bir aydır hafifliyor.
Başkan Christodoulides tüm bunlar olurken dışişleri bakanıydı ve Türkiye’nin neden bu şekilde tepki verdiğini biliyordu, ancak aynı zamanda barış görüşmelerinin yeniden başlaması için kampanya yürütürken EMGF’ye olan bağlılığının altını çizmeyi seçti. Bu konuda aktif rol almak istediği AB’den yardım istedi, ancak karışık sinyaller verdiği ve Brüksel’in Kıbrıs çözümü konusundaki samimiyetini sorgulamaya başlayabileceği aklına gelmedi mi? Müzakerelerin yeniden başlamasına bu kadar hevesli biri, Kıbrıs barış sürecinde hayati bir role sahip olan ülkeyi düşmanlaştıramazdı.
En büyük ironi, eski cumhurbaşkanı Nicos Anastasiades ve Christodoulides’in dışişleri bakanı olarak göklere çıkardıkları ve Cumhuriyet’in bölgede artan öneminin kanıtı olarak kullandıkları EMGF’nin Kıbrıs için pratik bir önemi olmamasıdır.
Enerji anlaşmaları diğer üyeler tarafından yapıldı ve Kıbrıs her zaman bunların dışında tutuldu. Kıbrıs, Eylül 2018’de Mısır ile Afrodit bloğundaki doğalgazını İdku LNG terminaline göndermek için bir anlaşma imzalamasına rağmen aradan dört buçuk yıl geçmesine rağmen hiçbir şey yapılmadı. Ancak İsrail, Ocak 2020’den beri bitişikteki Leviathan bloğundan boru hattı aracılığıyla Mısır’a doğal gaz gönderiyor. Aynı yılın ilerleyen saatlerinde El-Sisi, Yunanistan başbakanı Kyriakos Mitsotakis’e Doğu Akdeniz boru hattının Leviathan gazından doğal gaz almasını önerdi. saha Mısır’a ve ardından Kıbrıs’ı atlatarak Girit üzerinden Yunanistan’a. Kıbrıs’ın diğer EMGF ortağı İsrail de Kıbrıs’ı dışlayan planı kabul etmişti.
Ne İsrail’in ne de Mısır’ın Kıbrıs’ı enerji planlarına dahil ederek Türkiye’yi düşman etmek istemedikleri açıktı ki bu Lefkoşa’nın görmeyi reddettiği bir şeydi.
Christodoulides, selefi gibi, Türkiye’yi bir çözüme yol açacak yeni bir barış sürecine girmeye ikna etmenin tek yolunun enerjiyi teşvik olarak kullanmak olduğunu görmeyi de reddediyor.
Bu, on gün önce ulusal konsey toplantısında Akel lideri tarafından önerildiğinde, Anastasiades, hükümet ittifakındaki partilerin liderleri gibi, itirazını hemen dile getirdi. Diko’nun çizgisi, Kıbrıs’ın Türkiye ile asla bir enerji anlaşması yapmaması gerektiğidir, ancak yine de bu, çözüme şiddetle karşı çıkan bir partidir.
Enerji gündeme alınmadığı takdirde müzakereler yeniden başlamayacaktır. Başkan, Kıbrıs’ın EMGF’deki rolü hakkında böbürlenmeye devam edebilir, ancak pratik değerden hiçbir şey kazanmadık – aslında ortaklarımızın enerji anlaşmalarından dışlandık – yeni barış sürecinin asla gerçekleşmemesini sağlarken. Başkanın istediği bu mu? Umarız olmaz. Türkiye’de cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yapıldığı Mayıs ayı ortasına kadar, hükümet planlarını değiştirmiş olacak ve eğer bir çözüm cumhurbaşkanının önceliğiyse, enerjiyi müzakerelerin gündemine almaya hazır olacak.
Doğu Akdeniz’deki enerji iş birliğini Batı’nın bölgeye yönelik stratejik planlarının önemli bir parçası olarak gören AB ve ABD’nin yapıcı Kıbrıs barış sürecine aktif katılımını sağlamanın başka yolu yok.
