Küresel sıcaklıklar Kasım 2022‘den Ekim 2023‘e kadar sanayi öncesi seviyelerin 1,3°C üzerine çıkarak yeni bir 12 aylık rekor kırdı. Bu, kayıtlı tarihteki en sıcak 12 aylık döneme işaret ediyor.
Kömür, petrol ve gaz gibi fosil yakıtların kullanımı ve doğanın tahrip edilmesiyle atmosferdeki ısıyı tutan sera gazı miktarının artması nedeniyle gezegenin ortalama sıcaklığı artış gösteriyor.
Climate Central tarafından yayımlanan yeni bir analize göre, 170 ülkede ortalama sıcaklıklar 30 yıllık normları aşarak 7,8 milyar insanı (insanlığın yüzde 99’u) ortalamanın üzerinde sıcaklıklara maruz bıraktı. Yalnızca İzlanda ve Lesotho‘da normalden düşük sıcaklıklar kaydedildi.
Hava durumu ilişkilendirme analizi, bu süre zarfında 5,7 milyar insanın, iklim değişikliğinin etkisiyle en az üç kat daha olası hale gelen en az 30 günlük ortalamanın üzerinde sıcaklıklara, yani Climate Central’ın İklim Değişimi Endeksinde üçüncü seviyeye maruz kaldığını ortaya koyuyor.
Bu maruziyet Japonya, Endonezya, Filipinler, Vietnam, Bangladeş, İran, Mısır, Etiyopya, Nijerya, İtalya, Fransa, İspanya, Birleşik Krallık, Brezilya, Meksika ve tüm Karayip ve Orta Amerika ülkelerinde yaşayan neredeyse herkesi kapsıyor.
Houston, Teksas, ABD. Haziran 2023. Fotoğraf: David J. Phillip / AP
Dünyanın en yüksek nüfuslu üç ülkesi büyük oranda etkilendi
Hindistan‘da 1,2 milyar kişi, yani nüfusun yüzde 86’sı, en az 30 günde İklim Değişikliği Endeksi üçüncü seviye sıcaklıklar yaşadı. Çin‘de bu sayı 513 milyon kişi ile nüfusun yüzde 35’ine yükseldi. ABD‘de ise 88 milyon kişi, yani nüfusun yüzde 26’sı, en az 30 gün boyunca iklim değişikliği nedeniyle en az üç kat daha fazla sıcaklık yaşadı.
Bu süre zarfında 200 şehirde 500 milyondan fazla insan, 30 yıllık normlara kıyasla 99’uncu yüzdelik dilimde en az beş günlük aşırı sıcaklıkla sıcak dalgası yaşadı. Dünya üzerindeki hiçbir büyük şehir ABD’nin Teksas eyaletindeki Houston kentinin 31 Temmuz ve 21 Ağustos tarihleri arasında yaşadığı art arda 22 gün süren aşırı sıcaklara ulaşamadı.
Louisiana eyaletindeki New Orleans ile Jakarta ve Tangerang olmak üzere iki Endonezya şehri 17 gün üst üste aşırı sıcaklarla onu takip etti. Teksas kentlerinden Austin (16 gün), San Antonio (15 gün) ve Dallas (14 gün) da en uzun aşırı sıcaklık serilerine sahip şehirler arasında yer aldı.
Bu şehirlerin tümünde, sıcak dalgalarının her gününde, iklim değişikliğinin bu aşırı sıcakları en az beş kat daha olası hale getirdiğini gösteren İklim Değişikliği Endeksi maksimum seviye olan beşe ulaştı.
2023 yazında bir sıcak dalgası ABD’nin güney eyaletleri ile Meksika’yı da içine alan geniş bir coğrafyada etkili oldu.
‘İklim değişikliğine karşı hiç kimse güvende değil’
Climate Central’ın bilimden sorumlu başkan yardımcısı Dr. Andrew Pershing, “Bu 12 aylık rekor, karbon kirliliğinin körüklediği bir küresel iklimden tam da beklediğimiz şey” dedi. Pershing, şunları söyledi:
Gelecek yıl da rekorlar kırılmaya devam edecek, özellikle de gelişen El Niño etkisini göstermeye başlayıp milyarlarca insanı olağandışı sıcaklıklara maruz bıraktıkça. İklimin etkileri en çok ekvatora yakın gelişmekte olan ülkelerde hissedilirken, ABD, Hindistan, Japonya ve Avrupa‘da iklim kaynaklı aşırı sıcakların görülmesi hiç kimsenin iklim değişikliğine karşı güvende olmadığının altını çiziyor.”
‘Tek çözüm emisyonların azaltımı’
Bilim insanları, aşırı sıcakların ve sıcak dalgalarının yanı sıra iklim kriziyle sıklığı, şiddeti, etki alanı ve süresi artan kuraklık, sel, kasırga gibi diğer aşırı hava olaylarının da önüne geçebilmek için tek çözüm yolunun hızlı ve büyük emisyon kesintileri yapmak olduğunun altını çiziyor. Bu nedenle fosil yakıt kullanımına son vererek yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmek kritik önem taşıyor.
Reading Üniversitesi’nden İklim Bilimci Richard Allan “Ancak tüm sektörlerde sera gazı emisyonlarında hızlı ve büyük kesintiler yaparak, bu rekor kıran sıcaklık manşetlerinin tekrarlanmasının önüne geçebiliriz ve daha da önemlisi, hızla ısınmanın beraberinde getirdiği aşırı yağış, sıcaklık ve kuraklığın artan şiddetini sınırlayabiliriz.”
