İklim değişikliği, dünya nüfusunda yaşanan artış, ormansızlaşma ve kentleşme gibi faktörler doğal kaynakların her geçen gün daha hızlı tükenmesine yol açıyor.
Dünyanın sunduğu bir yıllık doğal kaynağın insanlar tarafından kullanımını ölçerek o yıla ait Dünya Limit Aşım Günü’nü hesaplayan Küresel Ayak İzi Ağı (GFN), 2023 yılına ait doğal kaynakların 2 Ağustos itibarıyla tükendiğini açıkladı.
Buna göre, kaynaklarını 214 günde tüketen dünya, 3 Ağustos’tan itibaren gelecek yılın kaynaklarını kullanmaya başlayacak.
GFN tarafından 1961 yılından bu yana kaydedilen veriler ışığında ilk küresel aşım, kaynakların 25 Aralık’ta tükendiği 1971’de saptanmıştı. Covid-19 salgını nedeniyle doğal kaynak kullanımında azalma görülen 2020 yılı hariç, küresel limit aşım günü hemen her yıl bir öncekinden daha erken bir tarihe geriledi.
Her ülkenin kendine ait limit aşım günü, ülke bazında tüketilen kaynaklara göre tek tek hesaplanıyor. Katar, bu yılki doğal kaynaklarını 10 Şubat’ta tüketerek gelecek yıldan borçlanmaya başlayan ilk ülke oldu. Onu sırasıyla kaynaklarını 14 Şubat’ta tüketen Lüksemburg, 13 Mart’ta tüketen ABD, Kanada, Birleşik Arap Emirlikleri ve 23 Mart’ta tüketen Avustralya takip etti. Türkiye de doğal kaynaklarını 22 Haziran itibarıyla tüketti. Listenin son sırasında ise doğal kaynaklarını 20 Aralık’ta tüketeceği hesaplanan Jamaika yer alıyor.
‘İklim göçünü hızlandırabilir’
GFN’nin CEO’su Steven Tebbe, “Sürekli aşım, olağandışı sıcak dalgaları, orman yangınları, kuraklıklar ve gıda üretimini tehlikeye atma riski taşıyan seller gibi her zamankinden daha belirgin semptomlara yol açıyor ” dedi.
Doğal kaynakların hızlı tüketimi sonrasında ilerleyen yıllarda su ve gıda kıtlığı gibi sorunlarının baş göstereceğini belirten uzmanlar, bu durumun küresel ısınmadan kaynaklanan iklim değişikliğinin sonuçları arasında yer alan iklim göçünü hızlandıracağına dikkat çekiyor.
Dünya Aşım Günü nasıl hesaplanıyor?
Aşım Günü, her ülkenin ekolojik ayak izini ve gezegenin ‘biyokapasitesini’ hesaplamak için BM verileri kullanılarak hesaplanıyor. Biyokapasite, Dünya’nın yenilenebilir kaynaklar üretme ve atıkları absorbe etme yeteneği. Ekolojik ayak izi ise kaynakların tüketimi ve emisyonlar dahil olmak üzere doğaya olan talebi ölçüyor.
Fosil yakıtların yakılmasından kaynaklanan büyük miktarlarda CO2’nin neden olduğu küresel ısınma, bu açığı artırıyor. GFN, on yılın sonuna kadar küresel emisyonlarda yüzde 43’lük bir azalma elde etmenin, Aşım Gününün bugünden 2030’a kadar her yıl 19 gün ertelenmesine yol açacağını belirtiyor.
İnsan ihtiyaçlarının büyük bir kısmının doğal kaynaklardan karşılandığına, su kaynaklarının yaklaşık yüzde 71’lik kısmının tarımsal sulamada kullanıldığına dikkati çeken Dindar, sosyoekonomik anlamda gelişmiş ülkelerde tüketimin diğer ülkelere oranla daha fazla olduğunu, tüket-at anlayışının da daha yaygın görüldüğüne dikkat çekti.
Nasıl önüne geçilir?
Gıda israfını yarıya indirmek dünyaya 13 gün, 350 milyon hektar araziyi yeniden ağaçlandırmak ise sekiz gün kazandırıyor.
Günlük olarak ihtiyacınız olan her şeye yürüyerek veya bisikletle ulaşabileceğiniz 15 dakikalık şehirler oluşturmak gibi diğer ulusal politikalar ve ayrıca dört günlük bir çalışma haftası getirmek, tarihi 11 gün geriye alabilir.
Otomobil ile kat edilen tüm kilometrelerin üçte biri toplu taşıma, yürüme veya bisiklete binme ile değiştirilseydi, tarihi 13 gün daha geri çekilebilir.
Özellikle de tekstli gibi sektörlerdeki tüketim çılgınlığına son verilmesi, binalarda ısı yalıtımı ve güneş paneli uygulamalarının artması, atık suların bahçe sulamada veya tuvalet ve lavabolarda rezervuar suyu olarak kullanılması gibi tasarruf önlemleri de Aşım Günü’ne daha geç ulaşmamızı sağlayabilir.
