Bu makale, Project Syndicate’e ait olup, GazeddaKıbrıs ile Project Syndicate arasında yapılan anlaşma gereği, Gazeddakıbrıs tarafından çevrilerek sizlere ulaştırılmıştır…
Dünyanın dört bir yanındaki hükümetler, COVİD-19 pandemisinin ekonomik çöküşüyle mücadele etmek için son derece ciddi para ve maliye politikaları takip ediyorlar. Ancak bu politikalar, bu halk sağlığı krizi için değil, eski tarz bir depresyon için uygundur.
Şu anda sosyal triyaj ve ekonomik çöküş arasında bir takas ile karşı karşıyayız. Bunun nedeni, Perakende Ticaret, restoranlar, turizm, canlı eğlence ve çoğu ofis işi biçimi de dahil olmak üzere insanlar arasında fiziksel etkileşimler içermesidir. Sosyal mesafenin uygulanmasıyla, bu tür bir faaliyet durma noktasına geldi.
Daha da kötüsü, covid-19, tamamen entegre bir küresel ekonomiye çarpan ilk pandemidir. Günümüzde çoğu mal, bir konumdaki fiziksel etkileşimlerin başka yerlerde fiziksel etkileşimlere bağlı olduğu küresel tedarik zincirlerinin ürünleridir. Fiziksel etkileşimleri tek bir yerde durdurun; ekonomik serpinti diğerlerinde hissedilir.
Daha yüksek hükümet harcamaları, daha düşük vergiler ve en düşük faiz oranları, insanları kısa vadede ayakta tutabilir, ancak insanlar çalışamadığında üretken faaliyeti teşvik etmez. Yeni işsizlerin gelirlerinin desteklenmesi, çoğu dükkan kapatıldığında ve teslimat hizmetlerinin patlayan talebi karşılayamadığı zaman tüketimi zorunlu olarak desteklemeyecektir.
1930’ların büyük Buhranında olduğu gibi sorun, toplam talebin genel bir düşüşü değildir. Aksine, fiziksel etkileşimlere dayanan mal ve hizmetlerin üretimi ve tüketiminde dramatik bir düşüş, bu tür etkileşimleri içermeyen mal ve hizmetlerin üretimi ve tüketiminde eşit derecede dramatik bir artış bulunuyor.
Bu yüzden şu anda Amazon ve Netflix için patlama yaşıyor, ancak oteller ve restoranlar çöküyor. Aslında, pandemi büyük bir ekonomik uyumsuzluğa neden oldu: Mevcut üretim ve dağıtım süreçlerine bağlı birçok sektör işçileri görevden durduruyor, diğerleri ise yeterince işe alım yapamıyor.
Birçok hükümet, salgının ekonomik etkisini hafifletmek için (Birleşik Krallık’ta olduğu gibi) işçilerin ücretlerinin çoğunu ödemek veya vergi mükelleflerine bir teşvik kontrolü (Amerika Birleşik Devletleri’nde olduğu gibi) göndermek gibi mali önlemler açıkladı. Kanada, Danimarka, Fransa ve diğerleri şirket bordrolarının büyük bir bölümünü ödüyor, böylece firmalar bozulmadan kalıyor.
Ancak bu tür girişimler, henüz doldurulmamış olan işlerden gelir elde etmek yerine, kaybolan işlerden elde edilen geliri korumayı amaçlamaktadır. Bu gibi politikalar ekonomik bir depresyonla mücadele etmek veya toplam talepteki geçici bir açığı kapatmak için uygun olsa da, büyük ekonomik uyuşmazlığı ele almaya yardımcı olmayacaktır.
Gerçekten de, hükümetlerin mevcut pandeminin geçici, bir kerelik bir olay olduğu varsayımı üzerine politika formüle etmeleri sorumsuzca olacaktır. Politika yapıcılar, işverenlere ve çalışanlara ekonomik normalliğin hızlı bir şekilde geri dönmesinden önce onları devirmek için biraz para vermenin yeterli olduğunu düşünmemelidir.
Kimse pandeminin ne kadar süreceğini bilmiyor. Uzun olduğu ortaya çıkarsa, o zaman büyük ekonomik uyumsuzluk, hükümetleri her yerde kalıcı bir yapısal değişim planlamaya teşvik etmelidir. Olmayan gelir desteği mevcut işleri bir seçenek olmaktan, yani yeni iş bulmak için büyük olmak gerekir insanlara yardım eder.
Eğer pandemi oldukça kısa ise, hükümetler bir daha asla şu an olduğu gibi hazırlıksız yakalanmamalarını sağlamalıdır. Bu, insanların yeni işler yapma becerilerine sahip olmalarını sağlayarak, ekonominin pandemik şoklara karşı direncini güçlendirmek anlamına gelecektir.
Bu nedenle, pandeminin ne kadar sürdüğüne bakılmaksızın, ekonomik faaliyetlerin örgütlenmesinin temelde değişmesi gerekiyor. Ancak şu ana kadar hükümetler bu zorluğa yükselmedi.
Altta yatan sorunu anlamak ve politika çözümünü tanımlamak için yeni ekonomik faaliyet kategorileri geliştirmeliyiz. Özellikle, üretim ve tüketimi fiziksel olarak etkileşimli (PI) ve fiziksel olarak ayrık (PD) faaliyetlere bölmeliyiz.
Pandemi, küresel tedarik zincirlerini ve tüketim davranışını PI faaliyetlerinin zararına ve PD faaliyetlerinin lehine önemli ölçüde yeniden yapılandırmaktadır. Sonuç olarak, hükümetlerin birincil görevi, toplam talepteki bir açığı telafi etmek değil, büyük ekonomik uyuşmazlığın üstesinden gelmek için gereken düzenlemeleri finanse etmektir.
İşsiz insanlara gelir desteği sağlamak yeterli değildir; hükümetler ayrıca onlara gıda ve tıbbi bakım gibi temel mal ve hizmetlere ve zihinsel ve fiziksel sağlık için PD desteğine erişim sağlamalıdır. Günümüzde, bu erişim birçok ülkede güvence altına alınmaktan uzaktır ve yaygın endişe ve umutsuzluğa yol açar.
İstihdam hizmetleri, hızla çoğalan PD işlerini belirleyerek ve bu bilgileri PI faaliyetlerinde bulunan kişilere ileterek hayati bir rol oynayabilir. Bu arada Maliye ve çalışma Bakanlıkları, yer değiştirme ve eğitim masraflarını sübvanse etmelidir.
İşçilerin kaybolan PI işlerinden hazır PD pozisyonlarına hareketini teşvik etmek için hükümetler işe alım sübvansiyonları sağlamalıdır. Bunlar, uyumsuzluğun üstesinden gelmek yerine eski işleri korumayı amaçlayan bordro-vergi indirimlerinden çok daha üstündür.
Ayrıca, bir pandemi kamu kötüdür ve bireyler virüsü ileterek başkalarına neden oldukları hasarın tam maliyetini ödemek zorunda değildir. Serbest piyasa sistemi bu sorunla verimli bir şekilde başa çıkamadığından, test ve tedavi hükümet tarafından finanse edilmelidir. Bu, bazı ülkelerde (Almanya ve Güney Kore gibi) elbette kabul edilir, ancak başkaları tarafından (ABD gibi) acı bir şekilde göz ardı ediliyor.
Doğru, büyük ekonomik uyumsuzluğun yarattığı ayarlama maliyetlerini sübvanse etmek pahalı olacaktır. Ancak, söz konusu miktarlar, birçok hükümetin şu anda pandeminin ekonomik serpintisine yanıt olarak harcamayı planladığı miktarlarla karşılaştırıldığında küçük olacaktır.
Serpinti talebi çökertmek değil, üretim ve tüketim faaliyetlerimizde ani ve hızlı bir değişim. Yeni bir soruna umutsuzca eski çözümler uygulamak yerine, her yerdeki hükümetler ekonomilerin bu değişime uyum sağlamasına yardımcı olmalıdır.
Global Solutions Initiative Başkanı Dennis J. Snower, Berlin’deki Hertie Yönetim Okulu’nda Profesör, Oxford Üniversitesi Blavatnik hükümet Okulu’nda Kıdemli Araştırma Görevlisidir.
Telif Hakkı: Project Syndicate, 2020.
