COP27, kayıp ve hasar için bir finansman yapısı oluşturmaya yönelik bir “dönüm noktası niteliğindeki anlaşma” ile sona erdi.
İklim hareketi, kayıp ve hasar konusunda kazanılan zaferi kutlarken diğer yandan nihai metnin 1,5 derece hedefi konusunda zayıf bir dil içerdiği, “emisyonları azaltma taahhüdünün tüm fosil yakıtları kapsayacak şekilde genişletilmediği yönünde eleştirilerini dile getiriyor.
Uluslararası İklim Eylemi Ağı (CAN International) çıktıları değerlendirdiği açıklamasında “COP27, iklim krizinin sonuçlarını ele alırken, krizin temel nedenini ele almayı başaramadı: Fosil yakıtlar” dedi:
“Kömür, petrol ve gaz gibi tüm fosil yakıtlardan adil ve hakkaniyetli bir şekilde vazgeçilmesi konusunda bir anlaşmaya varmadan, bu sürecin fosil yakıt lobicileri ve çıkar sahipleri tarafından ele geçirildiğini gözler önüne serdi. Bu süreçte ilk kez yenilenebilir enerjiye yatırımı artırma anlaşması memnuniyetle karşılanıyor, ancak tüm fosil yakıtların aşamalı olarak kaldırılması konusunda güçlü bir sonuç alınmazsa, hükümetler 1,5°C’yi aşma riskiyle karşı karşıya.”
COP27’yi ‘yeşil yıkama’ yapıldığı gerekçesiyle protesto eden ve konferansa katılmayan ünlü iklim aktivisti Greta Thunberg, “Sera gazlarını hızla ve derhal azaltmak için herhangi bir bağlayıcı taahhüt olmaksızın, dünyanın 1,5°C sınırını tutturma şansı yok. Bunu yaparak hepimizin bağlı olduğu yaşam destek sistemlerini kökünden sökülmesi ve sayısız insanın yaşamını tehlikeye atılması konusunda riskler en aza indirilebilir” paylaşımında bulundu.
İklim örgütlerinden uzmanlar ve aktivistler, kayıp ve hasar fonunun kazanımını kutlarken, fosil yakıt lobicilerinin COP27’deki güçlü varlığının altını çiziyor ve 1,5 derece hedefini tutturmak için daha azimli azaltım sözleri verilmesi gerektiğini vurguluyor.
Sivil toplumdan görüşlerin bazıları şöyle oldu:
Mohamed Adow, Power Shift Africa Direktörü:
“Cop27, başka hiçbir COP’un başaramadığını yaptı. Bu, savunmasız ülkelerin 1992 Rio Dünya Zirvesi‘nden beri talep ettiği bir şeydi.
COP27’nin gözden kaçan büyük hikayesi, ülkelerin ilk kez çok uluslu yatırım bankalarının iklim uyumlu kalkınmayı desteklemek için reform yapması çağrısında bulunan açık bir sinyal göndermesidir. Bu önemli karar, yatırımların riskten arındırılması, sermayenin karşılanabilir hale getirilmesi ve iklim finansmanında trilyonlarca doların kilidinin açılması konusunda uzun bir yol kat edecek.”
Fosil yakıt endüstrisinin etkisi her alanda kendini gösterdi
Laurence Tubiana, Avrupa İklim Vakfı CEO’su:
“COP26’da bir hayal olan Kayıp ve Zarar fonu 2023’te faaliyete geçme yolunda ilerliyor. Detaylar üzerinde hala yapılması gereken çok iş var, ancak ilke yerinde ve bu, iklim etkilerinin derin kayıplara neden olduğu bir dünyayla uğraşırken önemli bir zihniyet değişimi.
“Fosil yakıt endüstrisinin etkisi her alanda kendini gösterdi. Bu COP, ülkelerin yeni ve daha iddialı taahhütlerde bulunmasına ilişkin gereklilikleri zayıflatmıştır. Metinde fosil yakıtların aşamalı olarak kullanımdan kaldırılmasından hiç bahsedilmemekte, bilime ve 1,5 derece hedefine çok az atıfta bulunulmaktadır. Mısır Dönem Başkanlığı, petrol ve doğalgaz zengini devletleri ve fosil yakıt endüstrilerini açıkça koruyan bir metin hazırladı. Bu eğilim önümüzdeki yıl Birleşik Arap Emirlikleri’nde devam edemez.”
Şarm El Şeyh’in başka bir yerinde, birçok aktivist için sessiz ve korku dolu bir COP yaşandı. Sivil alan ve insan hakları için mücadele edenlerin mirası kalıcı olacaktır.
Catherine Abreu, Kurucu ve Direktör, Destination Zero:
“Fosil yakıt endüstrisi ve bağlantılı elitleri COP27’yi ele geçirmek için toplandı.
Bu, önce iklim bilimini inkar eden, sonra iklim politikasını erteleyen ve şimdi de gerçek iklim çözümlerini sahte çözümlerle gasp etmek isteyen çaresiz adamların son hamlesidir. Bu COP’un, iklim krizlerinin temel nedeni olan kömür, petrol ve doğalgazı ele alarak 1,5 derecenin bilimine uygun hareket edememesi talihsizliktir. Ancak bu durum sizi yanıltmasın: Onların eylemleri, fosil yakıtlardan uzaklaşarak verimli ve yenilenebilir enerjiye doğru ilerleyen kaçınılmaz gelişmeyi durdurmayacaktır.”
Önlemlerin radikal şekilde uygulanmasına ihtiyacımız vardı
– May Boeve, 350.org İcra Direktörü:
“ Artımlı değişim için zaman kalmadı, bir derecenin her kesri önemlidir. 1,5 derece hedefi ve iklim kaosunun en kötü tahribatını önlemek için önlemlerin radikal bir şekilde uygulanmasına ihtiyacımız vardı; fosil yakıtların hızlı, adil ve hakkaniyete uygun bir şekilde aşamalı olarak kaldırılmasına ihtiyacımız vardı. Bunu bu yıl COP’ta alamadık.
Ancak BM iklim görüşmeleri yolun sonu değil, oyun değil, puan tablosu. Liderlerimiz bizi hayal kırıklığına uğratırken, şiddetli ve durdurulamaz, sürekli büyüyen bir iklim hareketimiz var. Ve başkalarının neden olduğu etkilerin yükünü taşıyacak kimse kalmayana kadar pes etmeyeceğiz. Biz mağlup olmadık, asla da mağlup olmayacağız.”
Fosil yakıt lobicileri odadaki fildir
Joab Okanda, Pan-Afrika Politika Danışmanı, Christian Aid:
Bu zirvenin başlangıcında dünya liderlerinin iklim acil durumunun ciddiyeti hakkındaki tüm sıcak sözlerine rağmen, ülkelerin tüm fosil yakıtları aşamalı olarak azaltma taahhüdünde bulunmaması hayal kırıklığı yaratıyor. Kömür, petrol ve gaz, COP27’deki çok sayıda fosil yakıt lobicisi göz önüne alındığında, bazı durumlarda kelimenin tam anlamıyla, odadaki fildir. İklim krizinin nedenlerini aşamalı olarak ortadan kaldırmamız gerektiğini herkes biliyor ve ülkeler bunu gerçekten yapmaya başlayana kadar dünya tehlikeli bir yolda kalmaya devam edecek.”
Fotoğaf: Peter Djong / AP
Bundan sonra verdikleri zararın bedelini ödemek zorunda kalacaklar
–Harjeet Singh, Climate Action Network International Küresel Siyasi Strateji Başkanı:
“Yeni bir Kayıp ve Hasar Fonu’nun oluşturulmasıyla, COP27, çevreyi kirletenlere, iklim tahribatıyla artık sıfırdan hareket edemeyecekleri konusunda bir uyarı atışı yaptı.
Bundan sonra verdikleri zararın bedelini ödemek zorunda kalacaklar ve şiddetli fırtınalar, yıkıcı seller ve yükselen denizlerle karşı karşıya kalan insanlara karşı sorumlu olacaklar. Ülkeler, yeni fonun tam olarak faaliyete geçmesini ve iklim krizinin en ağır darbesiyle karşı karşıya kalan en savunmasız insanlara ve topluluklara yanıt verebilmesini sağlamak için şimdi birlikte çalışmalı.”
Ya tüm cephelerde ilerleme kaydederiz ya da hepimiz kaybederiz
Yeb Saño, Greenpeace Güneydoğu Asya İcra Direktörü ve COP27 Greenpeace delegasyonu Başkanı:
“Fonun ayrıntılarının tartışılmasına devam ederken, iklim krizinden en çok sorumlu olan ülke ve şirketlerin en büyük katkıyı yapmasını sağlamamız gerekiyor. Gelişmiş ülkeler, düşük gelirli ülkeleri karbon kesme politikaları uygulamak ve iklim etkilerine karşı dayanıklılığı artırmak için desteklemek için mevcut yılda 100 milyar ABD Doları tutarındaki taahhüdünü yerine getirmelidir. Ayrıca uyum için en az iki kat finansman taahhüdünü yerine getirmelidirler.
“İklim değişikliğiyle mücadele etmek ve iklim adaletini desteklemek sıfır toplamlı bir oyun değil. Bu kazananlar ve kaybedenlerle ilgili değil. Ya tüm cephelerde ilerleme kaydederiz ya da hepimiz kaybederiz. Unutulmamalıdır ki doğa pazarlık etmez, taviz vermez.”
Cesaret verici bir şekilde, kuzeyden ve güneyden çok sayıda ülke, Paris Anlaşması’nın uygulanmasını gerektirecek olan tüm fosil yakıtların -kömür, petrol ve gaz- aşamalı olarak kaldırılmasına güçlü desteklerini dile getirdi. Ancak Mısır COP Başkanlığı tarafından görmezden gelindiler.
Petrol devletleri ve fosil yakıt lobicilerinden oluşan küçük bir ordu, bunun olmamasını sağlamak için Şarm El-Şeyh’te işbaşındaydı. Sonunda, tüm fosil yakıtlar hızla ortadan kaldırılmazsa, ortaya çıkan kayıp ve hasarın maliyetini hiçbir para miktarı karşılayamayacaktır. Bu kadar basit. Küvetiniz taştığında musluğu kapatırsınız, hiç beklemezsiniz ve daha büyük bir paspas alırsınız!”
Bunun gibi bir başka iklim zirvesi yapmayı göze alamayız
Manuel Pulgar-Vidal, WWF Küresel İklim ve Enerji Lideri ve COP20 Başkanı
“Kabul edilen kayıp ve hasar anlaşması olumlu bir adım, ancak ülkeler emisyonları azaltmak ve ısınmayı 1,5°C’nin altında sınırlamak için daha hızlı hareket etmezlerse, ‘dünyanın sonu için bir fon’ olma riski taşıyor. Bunun gibi bir başka iklim zirvesi yapmayı göze alamayız. Müzakerecilerin geçen yıl Glasgow’da kararlaştırılandan daha iddialı bir anlaşmaya varamamaları kabul edilemez.
Gelecekteki COP başkanlıkları bu fırsatı israf edemez. Bu sonuca rağmen, hükümetler emisyonları azaltmak için çabalarını iki katına çıkarmalı ve ısınmayı 1,5ºC’nin altında tutmak için gerekli dönüştürücü eylemi yapmalıdır. Gelecek yıl yapılacak COP28 iklim zirvesi, iklim güvenilirliğinin COP’u olmalıdır. Ve ülkeler bunu sağlamalıdır.”
