Solcu Morena Partisinin adayı Claudia Sheinbaum’un 2 Haziran genel seçimlerini ezici çoğunlukla kazanarak ülkenin ilk kadın cumhurbaşkanı seçilmesi uzun zamandır kadın cinayetlerinin yaygın olarak süre gittiği Meksika’da değişim umudunu yeşertti.
Sheinbaum’a dünyanın dört bir yanından ve Latin Amerika ülkelerinden kutlama mesajları yağıyor.
Halk, Meksika’nın başkenti Ciudad de México’nun eski belediye Başkanı Claudia Sheinbaum’un en yakın rakibi sağcı ittifakın adayı Xóchitl Gálvez’in iki katı oy alarak kazandığı zaferi sabahlara kadar dans ederek kutlarken, mali piyasalar Latin Amerika’daki her sol zaferin ardından olduğu gibi özel mülkiyetin tehdit altına girdiği iddiasıyla, sonuca olumsuz tepki gösterdi.
Meksika borsası Pazartesi günü yüzde 6 düşüşle kapanırken, Meksika parası peso ABD doları karşısında keskin bir düşüş yaşadı. Le Monde’un haberine göre, BASE finans grubunun yöneticilerinden Gabriela Siller, yatırımcıların yeni yönetimin anayasayı değiştireceğinden ve merkez bankasının özerkliğini zayıflatacağından kaygılandıklarını ileri sürdü.
Sheinbaum’un selefi, görevdeki Başkan Andrés Manuel López Obrador’un kurduğu solcu Morena Partisi, Kongre’de de mutlak çoğunluğu elde etti.
Seçimi kazandığının belli olması sonrasında kutlama yapan halka seslenen 61 yaşındaki yeni cumhurbaşkanı “bu tarihsel günde kendilerine oy veren milyonlarca Meksikalı kadın ve erkeğe” teşekkür etti. Sheinbaum, piyasalardaki paniği yatıştırmak amacıyla görevdeki Maliye Bakanı Rogelio Ramírez de la O’nun kendi hükümetinde de “iyi mali ve ekonomik yönetim” için göreve devam edeceği kilit konumunda kalmayı kabul ettiğini duyurdu. Yeni başkan sosyal medyada yayınlanan videoda “Diyalog, uyum ve büyük sorumlulukla hareket edeceğiz” dedi.
Meksika seçimleri
2 Haziran 2024 Pazar günü yapılan genel seçimlerde Meksika altı yıl görevde kalacak yeni cumhurbaşkanını, Temsilciler Meclisinin 500 üyesinin tamamını ve Cumhuriyet Senatosunun 128 üyesinin tamamını seçti. Aynı gün seçmenler eyalet seçimleri için de oy kullandılar.
Tabanın geniş onayına sahip olan solcu Morena partisinin adayı Claudia Sheinbaum, başkan Andrés Manuel López Obrador’un doğal halefi olarak görülüyordu ve sol ittifak “Sigamos Haciendo Historia’nın (Tarih Yapmaya Devam Edelim) da tartışmasız adayıydı.
Seçimlere katılan önde gelen üç politik odak da kadın adaylar gösterdiler. Sağcı ittifak “Fuerza y Corazón por México” (Meksika İçin Güç ve Yürek) Xóchitl Gálvez’i aday gösterirken, tek başına seçimlere giren Yurttaş Hareketi, erkek aday Jorge Máynez’le yarışa girmesine karşın kıdemli feminist politikacı Patricia Mercado’yu seçim kampanyasının başına geçirmişti. 2024 genel seçimleri, Meksika tarihinde, önde gelen başkan adaylarının kadın olduğu ilk genel seçimdi.
Sheinbaum kim?
Başkanlık seçimini ikinci aday karşısında yüzde 31’i aşan ezici bir farkla kazanan Claudia Sheinbaum, Meksika’nın ilk kadın ve Yahudi kökenli cumhurbaşkanı oldu. Sheinbaum, Meksika tarihinde bir adayın bugüne değin aldığı en yüksek oyla, López Obrador’un 2018’deki 30,1 milyon oyluk rekorunu da kırdı.
ABD Başkanı Joe Biden, Sheinbaum’un “tarihsel seçim”inden duyduğu hoşnutluğu dile getirirken “ortaklık ve dostluk ruhuyla” çalışmayı dört gözle beklediğini söyledi. Kuzey Amerika’nın öteki önemli ülkesi Kanada Başbakanı Justin Trudeau da Sheinbaum’u kutladı ve ilişkileri daha da güçlendirmek için ile yakın çalışmaya hazır olduğunu söyledi.
Latin Amerika’nın solcu liderlerinden Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inácio Lula da Silva, Sheinbaum’un başarısını “demokrasinin zaferi” olarak övdü ve Latin Amerika’nın en büyük iki ekonomik gücü arasındaki ekonomik bağları derinleştirme sözü verdi. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Ukraynalı hasmı Volodimir Zelenskiy de Sheinbaum’u kutlayanlar arasındaydı.
Kadınlar coşkulu
Her gün yaklaşık 10 kadın veya kız çocuğunun öldürüldüğü Meksika’da kadınlar, ülkedeki en yüksek siyasi cam tavanın kırılmasını coşkuyla karşıladı.
129 milyon insanın yaşadığı dünyanın en çok İspanyolca konuşulan ülkesinde kayıtlı 100 milyon seçmen oy kullandı. Her başkanın yalnızca bir dönem görev yapabildiği Meksika’da halen görev onayı yüzde 60’ın üzerinde seyreden mevcut Başkan Andrés Manuel López Obrador’un açık desteği Sheinbaum’un önünü açtı. Ekim’de başkanlığı devredecek olan López Obrador, halefinin zaferini “tarihsel bir olay” olarak selamladı.
Siyasal şiddet
Seçim dönemi büyük şiddet yüklüydü. Kampanya sırasında 25 yerel politikacı öldürüldü. Sandıklar kapandıktan sonra da kan dökülmeye devam etti. Pazar gece yarısı güneydeki Cotija kasabasının belediye başkanı Yolanda Sánchez, Eylül 2021’den bu yana yönettiği ilçesinde vurularak öldürüldü. Sánchez belediye başkanlığına seçilen ilk kadındı.
Hükümetin uyuşturucu kaçakçılığıyla mücadele için orduyu görevlendirdiği 2006’dan bu yana Meksika’da 450 bini aşkın insan öldürüldü ve on binlerce kişi de kayboldu.
“Bir şey oldu, tarih yazıldı”
Meksika’nın en ünlü siyasi karikatüristlerinden biri ve Morena’nın siyasi eğitim enstitüsü başkanı Rafael Barajas Durán, seçim sonrası gelişmeler bağlamında “Karşı karşıya olduğumuz şey, Latin Amerika’daki tüm hükümetlerin karşı karşıya olduğu de facto iktidarlardır” dedi.
Marksist ABD dergisi Truthout’a verdiği demeçte Barajas “Başkanlığı kazanmanın, kongreyi kontrol etmenin, valilikleri kazanmanın iktidara sahip olmak anlamına gelmediği, iktidarın karmaşık bir çerçeve olduğu, dolayısıyla üzerinde kontrol sahibi [olmadıkları] şeylerin var olduğu[nun]” açık olduğunu söyledi.
Barajas nuhafazakar güçlerin ülkenin özel medya kuruluşlarının kanatları altına girdiği ve yargıdaki müttefiklerine güvendiği konusunda uyardı. Morenalı siyasetçi muhafazakarların bu alanları görevi devraldığında Sheinbaum hükümetine saldırmak için kullanacaklarını öngörüyor.
Barajas, “medya ablukasını kırma” ve Meksika’da yaşanan siyasi dönüşüm hakkında bilgi edinme çağrısında bulundu: “Dönüşüm süreçlerinin bir özelliği var; çok bulaşıcılar. Yani [sağ muhalefet] elbette gerçekleri örtüp Meksika’da hiçbir şey olmadığını söyleyecek, burada bir şey olmamış gibi davranacaktır” dedi.
Truthout’un yorumuna göreyse, “2 Haziran’da Meksika’da bir şey oldu: Sheinbaum’un kampanya sloganında denildiği gibi tarih yazıldı.”
