Birleşik Krallık‘taki Kuzey Denizi kıyılarındaki Hemsby, Norfolk‘ta sahilde bir ev satın alan Birleşik Krallık vatandaşı Kevin Jordan, Rishi Sunak yönetiminin iklim adaptasyonu konusunda yetersiz kaldığı için evinden olacağı gerekçesiyle hükümete dava açtı.
Jordan, evini satın aldığında kendisine evin bir yüzyıl boyunca güvende olacağı söylenmişti. Ancak o zamandan bu yana geçen on yılda, 17 komşusunun evi ya yıkıldı ya da Kuzey Denizi’nin sularına sürüklendi. Onun evi ise artık hızla çökmekte olan uçurumdan sadece 5 metre uzakta. Yolun bir kısmı Kuzey Denizi’ne çöktükten sonra izole edilen eve araçla da ulaşılamıyor.
Guardian‘dan Damien Gayle‘nin aktardığına göre, Hemsby halkı, iklim krizine uyum sağlamaya yönelik resmi politikaların doğal faydalanıcıları. 2008’de çıkarılan İklim Değişikliği Yasası uyarınca, hükümetin her beş yılda bir ulusal uyum programı hazırlaması gerekiyor. Bu program kapsamında, ülkedeki toplulukları, iklim bozulduğunda beklenen aşırı sıcaktan, selden ve kıyı erozyonundan koruyan planlar hazırlıyor.
‘Dava, ülkede türünün ilk örneği’
Ancak iklim kampanyacıları, bunun hükümetin kendi danışmanları olan İklim Değişikliği Komitesi (CCC) de dahil olmak üzere yeterince yapılmadığını söylüyor.
Türünün ilk örneği olduğuna inanılan davada Jordan, son plandaki yasal “adaptasyon hedeflerini” belirlemedeki başarısızlığın insan haklarının ihlali olduğunu iddia ediyor: “Yolun çökmesi pek çok şeyi mücadeleye dönüştürdü Acil servislerden çöp toplamaya, market alışverişine ve postaya kadar hiç bir ihtiyacımızı gideremez hale geldik. Sanki burada unutulmuşuz gibi geliyor.”
Norfolk’tan 321 kilometre uzakta, Batı Yorkshire’daki Wetherby’de bir bakımevinde yaşayan Doug Paulley de Jordan’la birlikte ortak davacılardan. Onu aşırı sıcaklığa özellikle duyarlı hale getiren bir dizi uzun vadeli rahatsızlıkla yaşayan Paulley, de şunları söylüyor: “Geçen yıl Birleşik Krallık’ta yaşanan sıcak dalgaları sırasında, bunu atlatabilmek için neredeyse kış uykusuna yatmak zorunda kaldım ve dışarı çıkmayı göze alamadım.”
Ülkenin Sağlık Güvenliği Kurumu‘na göre 2022 yazında aşırı sıcaklar yüzünden 2.803 fazla ölüm meydana geldi. Sağlık sorunları olanlar, yaşlılar ve çok küçük çocuklar özellikle risk altındaydı. Ancak uyum planı, sosyal bakım sektörü için artan sıcaklarla ilgili risklerin ele alınmasına yönelik sektörler arası bir yaklaşım ortaya koymakta başarısız olduğu gibi, bakım evlerinin izolasyon ve soğutma önlemleriyle yenilenmesi için özel uzun vadeli finansman da sağlayamıyor.
‘İnsan hakları ihlal ediliyor’
Birleşik Krallık’ta en son ulusal uyum programı (NAP3), CCC’nin parlamentoya sunduğu bir raporda milletvekillerini önceki planı NAP2’nin 45 uyum alanından yalnızca beşi için güvenilir planlar içerdiği konusunda uyarmasından dört ay sonra, temmuz ayında yayınlandı.
Jordan ve Paulley’in Friends of the Earth tarafından desteklenen hukuki itirazı, NAP3‘ün yetersiz kalmaya devam ettiğini öne sürüyor. Davacılar, hükümetin yasal “adaptasyon hedeflerini” belirlemede başarısız olması ve içerdiği plan ve politikaların uygulanmasına ilişkin risklerin değerlendirilmesini dikkate almaması ve yayınlamaması nedeniyle İklim Değişikliği Yasası’nı ihlal ettiğini söylüyor. Ürdün ve Paulley, mahkemeden plandaki eksikliklerin hayatlarını, evlerini ve mülklerini öngörülebilir etkilerden korumayarak insan haklarını ihlal ettiğine karar vermesini de talep ediyor.
Friends of the Earth ayrıca Çevre, Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı‘nın (Defra), NAP3’ün “2010 Eşitlik Yasası” kapsamında korunan gruplar üzerindeki eşitsiz etkilerini “kamu sektörü eşitlik görevi” doğrultusunda yasal olarak değerlendirmede başarısız olduğunu öne sürüyor.
Davacılar endişelerini dile getirmek için Çevre Bakanı Thérèse Coffey‘e bir mektup yazmıştı. Ancak Bakanlık, herhangi bir yanlışlık ve eksiklik olmadığın savundu ve talep edilen belgeleri açıklamayı reddetti.
Yeni küresel sıcaklık rekorlarına dikkat çeken ve geçen temmuzda ülkede ilk kez 40C’nin aşıldığını hatırlatan Friends of the Earth’ün hukuk başkanı Will Rundle şunlara dikkat çekti: “Hükümetimizin emisyonları azaltmak için acil eyleme geçmesine ve bizi aşırı hava koşullarından ve zaten insanların hayatlarını mahveden iklim değişikliğinin etkilerinden koruyacak güvenilir planlar uygulamaya koymasına ihtiyacımız var. Ancak hükümetin en son uyum planı hâlâ ihtiyaç duyulanın çok gerisinde kalıyor ve iklim değişikliğiyle mücadele için gereken yeşil politikalardan geri adım atıldığı bir dönemde ortaya çıkıyor” dedi.
Davacıların iklim krizi nedeniyle en fazla risk altında olanlar arasında yer aldığını belirten Rundle, ” Bu davanın herkesi, özellikle de halihazırda iklim krizinden en çok etkilenenleri daha iyi koruyan daha iddialı ve etkili uyum planlarına yol açacağını umuyoruz” dedi.
