Organik kimya, arkeoloji için yeni araştırma fırsatları yarattı; Organik Kalıntı Analizi (ORA), organik kalıntıları inceleyen en yeni yöntemlerden biri olarak değerlendirilmekte ve bilimsel arkeolojik kazılarda önemli bir araç haline geldiğine işaret edilmektedir. ORA, diğer tarih bilimleriyle birleştirildiğinde geçmişe dair bilgilerimizi büyük ölçüde artırabilmektedir. Bunun en iyi örneklerinden biri antik çağda afyon kullanımıdır ve Kıbrıs bu araştırmada önemli bir referans noktası olarak kabul edilmektedir.
Biblical Archeolog‘ye göre, insanoğlunun afyonun üretildiği haşhaş (Papaver somniferum L.) ile etkileşimi, ilaç, kozmetik ve parfüm yapımında kullanıldığından uzun süreli ve çok boyutlu olarak değerlendirilmektedir. Antik çağlarda afyon, içecekler veya aromatik karışımlar gibi çeşitli şekillerde tüketiliyordu. Kıbrıs ve Girit’te, afyonun pipo ve diğer soluma araçlarıyla kullanıldığını gösteren arkeolojik materyaller de bulunmuştu.
Otto Wilhelm Thomé, Flora Von Deutschland, Österreich Und Der Schweiz (Gera, 1885); Public Domain, Via Wikimedia Commons
Özellikle İsrail’deki Tel Beth-Shemesh’te bulunan Kıbrıs’tan giden Base Ring kaplarının incelenmesi, bu kapların başlangıçta varsayıldığı gibi afyon içermediğini gösteriyor. Bunun yerine, kaplar nane ve çayır otu gibi tıbbi ve kozmetik özelliklere sahip bitkilerin aromatik karışımlarını içeriyordu. Bununla birlikte, Kıbrıs’taki diğer vazolarda alkaloid noskapinin tespit edilmesi gibi diğer çalışmalar, Kıbrıs’ın eski sakinlerinin haşhaşın yatıştırıcı özelliklerinin farkında olduklarını ve bebeklerin uyuması için kullanıldığını göstermektedir.
Buna bir örnek, Kıbrıs’taki Politiko Troullia Orta Tunç Çağı köy alanından çıkarılan bir emzikli kap parçasında alkaloid noskapin tespit edilmesidir. Bu tür kaplar bebek biberonları olarak yorumlanmaktadır ve böyle bir biberonda haşhaş kalıntısı bulunması, çocuklara uyumalarına yardımcı olmak için kurutulmuş haşhaş kapsülünden infüzyon verilmesi uygulamasına işaret etmektedir – bu uygulama hem eski metinlerde hem de daha yakın tarihte bahsedilmektedir (ve karşı çıkılmaktadır).
Zvi Lederman’ın izniyle, Tel Beth-Shemesh Kazıları
Bu araştırma, psikoaktif madde eski zamanlarda kullanımının anlaşılmasında Organik Kalıntı Analizinin (ORA) önemini vurgularken Kıbrıs bu uygulamaların anlaşılmasında önemli bir referans noktası olmaya devam ediyor.
