Yeni bir çalışmaya göre çevresel yıkım nedeniyle Amazon yağmur ormanlarının bir kısmı devrilme noktasına ulaştı ve bir daha asla toparlanamayacak.
Raporda, “Devrilme noktası bir gelecek senaryosu değil, daha ziyade bölgenin bazı bölgelerinde halihazırda mevcut olan bir aşama. Brezilya ve Bolivya, tüm ormansızlaşmanın ve bozulmanın %90’ını yoğunlaştırıyor” diye belirtildi. Amazon Jeo-referanslı Sosyo-çevresel Bilgi Ağı’ndan (RAISG) bilim insanları, şimdiye kadarki en büyük çalışmalardan biri olan “Amazonia Against the Clock”u üretmek için Amazon Havzası’nın Yerli Organizasyonları Koordinatörü (Coica) ile birlikte çalıştı.
511 ulusu ve müttefiki temsil eden Amazon Yerli örgütleri, 2025 yılına kadar Amazon’un %80’inin kalıcı olarak korunması için küresel bir anlaşma çağrısında bulunuyor.
Orijinal ormanlık alanın yalnızca %74’ünün kaldığı göz önüne alındığında, %80 hedefi büyük mücadele gerektiriyor.
Acil eylem, sadece hâlâ ayakta duran ormanı korumak için değil, aynı zamanda bozulmuş araziyi eski haline getirmek ve %80 seviyesine geri dönmek için de gerekli.
Raporu koordine eden Ekvadorlu bilim insanı Alicia Guzmán hedef hakkında, “Zor ama yapılabilir. Her şey ormanda yaşayan yerli insanların katılımına bağlı” yorumunda bulundu.
Guzmán, yerli gruplara daha fazla arazinin yönetimini vermenin – ve en önemlisi, bu arazi için devlet koruması sağlamanın ve madencilik sektörlerine izin veren yasal boşlukları ortadan kaldırmanın – korumayı garanti etmenin en kesin yolu olduğunu söyledi.
Amazon’un neredeyse yarısı ya korunan bir alan ya da yerlilerin yaşam bölgesi olarak belirlendi ve tüm ormansızlaşmanın sadece %14’ü o bölgelerde gerçekleşti.
Şu anda, yaklaşık 100 milyon hektar yerli arazisi anlaşmaz nedeniyle risk altında veya hükümet tarafından tanınmayı bekliyor.
Guzmán, “Karar verme sürecinde yerli halkın olması, orman hakkında en çok bilgi sahibi olanların bilgisine güvendiğimiz anlamına geliyor. Bunun yanı sıra bütçelere ihtiyaçları var” dedi.
Çoklu tehdit
Madencilik, madencilerin en çok imrendiği alanlar arasında korunan alanlar ve yerlilerin topraklarının bulunması sebebiyle büyüyen tehditlerden biri. Madenciliğin çoğu gizli ve yasa dışı ancak korunan alanlarda yaklaşık yarısı yasal olarak yapılıyor. Bilim insanları, hükümetleri madencilik izinlerini reddetmeye veya iptal etmeye çağırdı.
Petrol, özellikle bölgeden ihraç edilen tüm ham petrolün %89’unun kaynağı olan Ekvador’da bir başka tehdit unsuru. Petrol blokları Amazon yüzeyinin %9,4’ünü kaplıyor ve bunların %43’ü korunan alanlarda yerlilerin topraklarında bulunuyor.
Daha da büyük endişe kaynağı ise tarım. Rapora göre, ormansızlaşmanın %84’ünden tarım sorumlu ve tarıma verilen arazi miktarı 1985’ten bu yana üç katına çıkmış durumda. Brezilya, dünyanın büyük bölümünü besleyen ve her yıl milyarlarca dolar getiren soya, sığır eti ve tahıllarıyla dünyanın başlıca gıda ihracatçılarından biri.
Çalışma, bölgesel hükümetler, uluslararası finans kuruluşları ve Amazon ülkelerinin borcunun çoğunu elinde tutan şirketler arasında daha fazla işbirliği yapılması konusunda tavsiyede bulundu.
Latin Amerika, gelişmekte olan dünyanın en borçlu bölgesi ve koruma taahhütleri karşılığında bu borcun silinmesi önemli bir adım olabilir.
Raporda önerilen diğer 13 “çözüm” arasında şunlar yer alıyor: madencilik, petrol, hayvancılık, büyük barajlar ve diğer benzeri faaliyetler için yeni ruhsatlandırma ve finansmanın tamamen askıya alınması; tedarik zincirleri boyunca artan şeffaflık ve hesap verebilirlik; ormansızlaştırılmış arazinin restorasyonu; yerli halklar için daha fazla temsil ve tanınma sağlayan yeni yönetişim modelleri.
Görev çok boyutlu olmasına rağmen, iyimser olmak için nedenler var. Özellikle Brezilya Devlet Başkanı Jair Bolsonaro’nun, 2 Ekim’de yapılacak gergin bir seçimde, eski başkan Luiz Inacio Lula da Silva ile karşı karşıya olduğu Brezilya’dan iyi haberler gelebilir.
Anketlere göre Lula bir adım önde. Lula’nın 2000’lerde iktidarda olduğu süre boyunca, ormansızlaşma %80’den fazla düşmüştü.
