Akdamar Kilisesi | Tevfik Aytekin

Yaşar Kemal Cumhuriyet gazetesi için yaptığı Diyarbakır röportajlarını bitirmiş, Tuğdan vapura binmiş, Van’a gidiyordu. Gönderdiği röportajlar yayımlandı mı, yayınlandı mı bilmiyordu. Geminin güvertesinde bir subay oturuyordu, yakasında da yılan vardı. Anlamıştı ki doktordu. Doktorun yanında da bir tomar Cumhuriyet, belki yirmi tane, gazeteyi açmış okuyordu ki, adını görmüştü.

Sevincini tahmin edin. Gönderdiği tüm röportajlar “Anadolu Notları” başlığı altında çıkmıştı.

Yüzbaşı: “Siz Yaşar Kemalsiniz değil mi” diye sormuştu. “Şu talihe bakın, iyi ki sizinle karşılaştık. Burada Akdamar adasında Ermenilerden kalma bir kilise var. Bugünlerde bunu yıkıyorlar. Bu kilise bu toprakların eseri, isterse Ermeniler yapmış olsun. İnsanlığın malı, kim yaparsa yapsın. Bana ve ülkenize yardım edebilir misiniz?”

Yaşar Kemal çekiniyordu. Böyle işlere karışırsa geçmişi ortaya çıkar, başladığı işten, daha başlamadan olurum diye korkuyordu.

Sanatın, kültürün gücüne yaşamın gücünden daha çok inanıyorum demişti içinden. Yardım edecekti.

Ertesi sabah yüzbaşı Dr. Operatör Cavit Bey ile buluşmuşlardı. Yaşar Kemal Cumhuriyet gazetesine telefon edip gazetenin kurucusu Nadir Nadi’den yardım istemişti. Anlarsa onu o anlar. Durdurursa bunu Nadir Bey durdurabilir diye düşünüyordu.

Doktorla Akdamar Adasına doğru yola çıkmışlardı. Van gölü de büyülü bir su, andan ana rengi değişen o büyülü sudan küçük bir kayıkla adaya çıkmışlardı. Kiliseye daha sıra gelmemişti ya, kilisenin yakınındaki küçücük şapeli hemen hemen yıkmışlardı.

Yüzbaşı:

“Ben gelinceye kadar, bu kiliseye bir kazma bile vurmayacaksınız. Ben Vali’ye gidiyorum,” diye buyurmuştu.

İşçiler hazır ola durmuş, işçilerin başı, “baş üstüne komutanım,” demişti.

Vana gelmiş, Cumhuriyet’e telefon açmışlardı. O gün akşama kadar beklemiş, ama cevap alamamışlardı. Ertesi gün gene erkenden gazeteye telefon açmışlardı. Birkaç saat sonra Nadir Nadi karşısındaydı.

Nadir Bey: “Üzülmeyin. Avni Bey bu işi halleder. Onu iyi tanıyorum, uygar bir kişidir. Avni Başman o yıl Milli Eğitim Bakanıydı.

İki gün sonra Cumhuriyet gazetesi Van Muhabiri ve yüzbaşı Dr. Operatör Cavit Bey otele, Yaşar Kemal’in yanına gelmiş, sevinç içindeydiler. Avni Başman Vali’ye yıkımı durdurmaları için telgraf çekmiş, Akdamar Kilisesi yıkımdan kurtulmuş, tarih 21 Haziran 1951’di.

Kapak foto: Akdamar Kilisesi kabartmaları